عنصر

wiki: شیمی به ماده ای گفته می شود که اتم های آن تعداد پروتون های برابر در هسته ی خود داشته باشند. این عدد (تعداد پروتون ها) که با نماد Z نشان داده می شود، عدد اتمی آن عنصر نام دارد. همه اتم هایی که دارای تعداد پروتون های برابر (عدد اتمی برابر) باشند، ویژگی های شیمیایی یکسانی دارند. اما اتم های یک عنصر می توانند دارای تعداد متفاوتی نوترون باشند که ایزوتوپ های آن عنصر نامیده می شوند. گاهی نیز برای سادگی، به عنصر شیمیایی صرفاً عنصر گفته می شود. ویژگی های شیمیایی اتم های یک عنصر توسط ساختار الکترونی آنها تعیین می شود که آن نیز به تعداد پروتون های هسته آن اتم وابسته است.
عناصر شیمیایی می توانند در هنگام واکنش شیمیایی با یکدیگر ترکیب شده و تعداد بیشماری ماده شیمیایی بوجود آورند. مثلاً آب نتیجه واکنش عنصرهای هیدروژن و اکسیژن است. در این حالت، دو اتم هیدروژن و یک اتم اکسیژن به هم متصل می شوند و مولکولی با فرمول شیمیایی H2O می سازند. همین دو عنصر در شرایط متفاوت می توانند مادهٔ دیگری را به نام هیدروژن پراکسید (آب اکسیژنه) بسازند که دارای مولکول های H2O2 است. به همین شکل، همه ترکیب های شیمیایی می توانند به عناصر سازنده خود تجزیه شوند. به عنوان مثال می توان آب را به کمک برق کافت به عناصر هیدروژن و اکسیژن تبدیل کرد.
یک ماده خالص که تنها از اتم های یک عنصر تشکیل شده باشد، «ماده ساده» نامیده می شود. چنین ماده ای را نمی توان به ماده دیگری تجزیه کرد. از این دیدگاه، ماده ساده در برابر ماده مرکب قرار می گیرد. به عنوان مثال، اکسیژن یک عنصر است. اما ماده ای را که ما در طبیعت به عنوان گاز اکسیژن شناخته ایم، در حقیقت یک ماده ساده دو اتمی از این عنصر است که «دی اکسیژن» یا «اکسیژن مولکولی» (O2) نامیده می شود. اوزون شکل دیگری از عنصر اکسیژن است که در طبیعت با فرمول (O3) یافت می شود. رابطه بین دی اکسیژن و اوزون رابطه ای است که به آن دگرشکلی (آلوتروپی) می گویند. به زبان دیگر، دی اکسیژن و اوزون، دگرشکل های عنصر اکسیژن هستند. الماس و گرافیت نیز دو آلوتروپ برای عنصر کربن هستند. عناصر دیگر مانند گوگرد و فسفر هم دارای آلوتروپ های شناخته شدهٔ پرکاربردی هستند.
عناصر شیمیایی را نمی توان به کمک واکنش های شیمیایی معمولی به یکدیگر تبدیل کرد. تنها واکنشی که می توان با استفاده از آن تعداد پروتون های هسته اتم های یک عنصر را تغییر داد و یک عنصر را به عنصر دیگری تبدیل کرد، یک واکنش هسته ای است که آن را واکنش تبدیل هسته ای می نامند.
تا کنون ۱۱۸ عنصر، کشف یا ساخته شده اند. از این تعداد، ۹۴ عنصر در طبیعت یافت می شوند و بقیه به طور مصنوعی و به کمک واکنش های هسته ای در آزمایشگاه ساخته شده اند. از میان همه عناصر، ۸۰ عنصر دارای حداقل یک ایزوتوپ پایدار می باشند که به جز عنصر شماره ۴۳ (تکنسیم) و عنصر شماره ۶۱ (پرومتیم) همگی دارای عدد اتمی برابر یا پایین تر از ۸۲ هستند. به زبان دیگر در جدول تناوبی تنها عناصری که از عنصر ۸۳ (بیسموت) سبکتر بوده و دارای ایزوتوپ پایدار نمی باشند، تکنسیم و پرومتیم هستند.

wikijoo: شبه فلز (عناصری با خواص فلزی ضعیف) جای می دهند. حدود ۷۵ درصد عناصر فلزند. بعضی عناصر، ازجمله اکسیژن و آلومینیم فراوان اند. نسبت در طبیعت عناصر دیگر متوسط یا اندک است. کروم و نئون از آن جمله اند. بعضی دیگر، به ویژه عناصر پرتوزایی مثل نپتونیوم و پلوتونیوم، به مقدار جزئی یا به صورت بسیار جزئی، مثلاً تکنسیم، یافت می شوند. عناصر را با نمادهایی نشان می دهند که شیمی دان سوئدی یونس برزلیوسابداع کرد. این نمادها معمولاً از اولین حرف یا حروف نام لاتینی یا انگلیسی عناصر گرفته شده اند. مثلاً، C برای کربن، Ca برای کلسیم، و Fe برای آهن. نماد هر عنصر معرف یک اتم از آن عنصر است. دو یا چند عنصر پیوندخورده نوعی ترکیببه وجود می آورند که به شیوه های فیزیکی تجزیه پذیر نیست. پیوندهای یونییا کووالانسیترکیب ها را یکپارچه نگه می دارند. تعداد اتم های هر عنصر را، که از ترکیب آن ها یک مولکول از آن عنصر پدید می آید، اتمیسیتهمی گویند. مولکول اکسیژن (O۲) دارای اتمیسیتۀ دو، و مولکول گوگرد (S۸) دارای اتمیسیتۀ هشت است. بنابر نظریه های فعلی، هیدروژن و هلیوم عناصری اند که در آغاز پیدایش عالم در فرآیند مِهبانگتولید شدند. بقیۀ عناصر، تا آهن با عدد اتمی ۲۶، در فرآیند گداخت هسته ایستاره ها پدید می آیند. عناصر سنگین تر، مثلاً سرب و اورانیوم، هنگام انفجار ستاره های پیر تولید می شوند. هنگامی که مرکز ستارۀ پیر دچار رُمبشمی شود، انرژی گرانشی هسته ها را به یکدیگر می فشرد و عناصر جدیدی پدید می آورد.
عناصر جدید. در ۱۹۹۴، عنصرهای ۱۱۰ و ۱۱۱ کشف شدند. عنصر ۱۱۰ را به مدت یک میلی ثانیه در موسسۀ یون سنگین دارمشتاتآلمان، در حالی که اتم های سرب با اتم های نیکل بمباران می شد، آشکارسازی کردند. جرم اتمی عنصر ۱۱۰ برابر ۲۶۹ است. بعداً در همان مؤسسه، عنصر ۱۱۱ را با بمباران بیسموت ۲۰۹، آشکارسازی کردند. جرم اتمی عنصر ۱۱۱ برابر ۲۷۲ است. عنصر ۱۱۲، با جرم اتمی ۲۷۷، در ۱۹۹۶ در مؤسسۀ مذکور کشف شد. دانشمندان آلمانی پس از شلیک ۵میلیارد میلیارد میلیون یون روی (Zn)، که با سرعت ۳۰هزار کیلومتر در ثانیه به طرف سرب پرتاب می شدند، توانستند یک تک اتم از عنصر ۱۱۲ تولید کنند که طول عمری معادل یک سوم میلی ثانیه داشت. در ۱۹۹۹، دانشمندان روسی در مؤسسۀ پژوهش هسته ای دوبنا، عنصر ۱۱۴ را تولید کردند. این عنصر از برخورد کلسیم ۴۸ با پلوتونیوم ۲۴۴ تولید شد و ۲۰ ثانیه دوام آورد. عنصر ۱۱۴ حاکی از وجود «جزیرۀ پایدار» عنصرهای سنگین است. عنصر ۱۱۳ را هنوز کشف نکرده اند. فیزیک دانان امریکایی موفق شدند عنصر ۱۱۸ را از راه بمباران سرب با کریپتون پدید آورند. این عنصر پس از تولید، به عنصر ۱۱۶ واپاشیده شد که عنصر جدید دیگری است. این گونه عنصرهای جدید نیز فقط به مدت چند میلی ثانیه دوام دارند.