نظیری نیشابوری

محمدحسین نظیری نیشابوری شاعرِ ایرانی قرن یازدهم هجری(درگذشت: ۱۰۲۱ه‍.ق/۱۶۱۲م).
• درس ادیب اگر بود زمزمهٔ محبتی/جمعه به مکتب آورد طفل گریزپای را -> ضرب المثل است
• چندی به غلط بتکده کردیم حرم را/وقت است که از کعبه برآریم صنم را• سوی این بادیه هرگز نوزیده­ست نسیم/سینه بر برق گشاییم و جگر تازه کنیم• به دلِ شکسته دارم گله بی­نهایت از تو/به کدام امیدواری نکنم شکایت از تو• صائب چه خیال است شوی همچو نظیری/عُرفی به نظیری نرسانید سخن را!از صائب• آتشکده‏ى آذر (۷۳۸ -۷۱۱/ ۲)• ایضاح‏المکنون (۵۳۴/ ۱)• حماسه‏سرایى در ایران (۳۵۷)• تاریخ ادبیات ایران، براون (۱۶۸/ ۴)• تاریخ ادبیات در ایران (۹۱۶ -۸۹۷/ ۵)• تاریخ نظم و نثر (۴۲۹)• تذکره‏ى روز روشن (۸۴۱ -۸۳۷)• تذکره‏ى میخانه (۸۰۰ -۷۸۵)• دایرةالمعارف فارسى (۳۰۴۱ -۳۰۴۰/ ۲)• الذریعه (۱۲۱۳/ ۹)• ریاض‏العارفین (۲۳۷ -۲۳۶)،• ریحانه (۲۱۷ -۲۱۶/ ۶)،• سرو آزاد (۲۶ -۲۴)،• فرهنگ ادبیات فارسى (۵۱۵ -۵۱۴)،• سخنوران (۹۴۶ -۹۴۵)،• کاروان هند (۱۴۵۶ -۱۴۴۹/ ۲)• کلمات الشعراء (۱۷۹)،• گنج سخن (۷۶ -۶۴/ ۳)،• لغت‏نامه (ذیل/ نظیرى نیشابورى)،• مجمع‏الخواص (۲۲۰ -۲۱۹)،

[ویکی اهل البیت] این صفحه مدخلی از اثر آفرینان است
(وف 1023-1021)، شاعر متخلص به نظیری. اصل وی را از جوین می دانند. اهل نیشابور بود. او از ابتدای جوانی به کسب علم و ادب پرداخت و به شاعری روی آورد و زبان عربی را نزد شیخ غوثی مندوی، مؤلف «گلزار ادب» آموخت و حدیث و تفسیر را از مولانا حسین جوهری فراگرفت.
وی به شغل بازرگانی می پرداخت و از همان جوانی به قصد تجارت از خراسان بیرون آمد. در 992 ق به کاشان رفت و در آنجا با بزرگان همچون تقی الدین اوحدی، مولانا حاتم، فهمی و مقصود خرده آشنا شد و در مجالس مشاعره آنها شرکت کرد. به عراق و آذربایجان نیز سفر نمود.
وی سپس به هند رفت و در آگره به خدمت میرزا عبدالرحیم خان، خان خانان (م 1063 ق) پیوست و در ملازمت او قرار گرفت و به مدحش پرداخت. بعد از این تاریخ با معرفی خان خانان به دربار اکبرشاه راه یافت و مداح او شد. در 1001 ق از هند قصیده ای برای صاحب «خلاصة الاشعار» و بعدها دیوان شعر را نیز که مشتمل بر اقسام شعر نزدیک به چهار هزار بیت بود، برای وی فرستاد.
در 1002 ق به مکه معظمه مشرف شد و در بازگشت به احمدآباد گجرات رفت و در آنجا ساکن گردید. وی در زمان سکونت در گجرات به مدح شاهزاده مراد پرداخت. بعد از اکبرشاه به دربار جهانگیرشاه (1037-1014 ق) رفت. نظیری در مدت زندگی خود هیچ گاه از دو پیشه اصلی خود، بازرگانی و مدیحه سرایی فارغ نشد.
او بر مذهب دوازده امامی بود او با ثنایی مشهدی و شکیبی اصفهانی دوستی داشت و با امین احمد رازی معاصر بود و شاعرانی چون ظهوری، ملک قمی و عرفی با وی نزاع داشتند. وی در احمدآباد گجرات درگذشت و در محله ی تاجپوره ی آنجا به خاک سپرده شد. بنا به آورده ی مؤلف «تاریخ ادبیات در ایران» با توجه به ماده تاریخ هایی که در زمینه فوت نظیری گفته شده است، 1021 ق سندیت بیشتری دارد.
برخی از تذکره ها نظیری را با نظیر مشهدی و نظیری، صاحب «بهمن نامه ی آذری» درآمیخته اند. از آثار وی دیوان (شعر) است که خود در 1020 ق به کتابخانه ی خان خانان تقدیم کرده و شامل قصیده، ترکیب بند، غزل، قطعه و رباعی می باشد که مجموع ابیات آن به ده هزار بیت می رسد.