درخت اسوری

درخت آسوری. درخت آسوری یا درخت آسوریگ کتابی است منظوم در هشتصد واژه به وزنِ هجایی که به زبان پارتی و خط پهلوی کتابی نوشته شده و از معدود متن های غیردینی است که از زبان پارتی (آمیخته به پارسی میانه) برجای مانده است. گویا متن اصلیِ کتاب به زبانِ پهلوی اشکانی و به صورت شفاهی روایت می شده و سپس در عهد ساسانی نگارش یافته است.
ماهیار نوایی، منظومه درخت آسوریگ : متن پهلوی، آوانوشت، ترجمه فارسی، فهرست واژه ها و یادداشت ها
داستان های ایرانی، احمد تمیم داری
عناصر اسطوره ای در منظورمه درخت آسوری
Aḥmad Tafażżolī. DRAXT Ī ĀSŪRĪG. دانشنامه ایرانیکا. 1 December 2011.
انجمن پژوهشی ایرانشهر
همنشین بهار: درخت آسوریگ Drakht-i Asurig
در این داستان شاهد گفتمان درخت آسوری (درخت آسورستانی، درخت خرما) و بز هستیم که در فرجام به برتری بز می انجامد. شاید بتوان بز را نماینده دین زرتشت و درخت آسوریک را نماینده دین چندگونه پرستی آسور دانست. درخور نگرش است که در آیین دینی آسوریان درختی خشک به کار می رفته که آن را با زر و زیور ساختگی می آراستند. بی پروا و خشن بودن بز را هم در گفتگو می توان دلیل بر برتری اجتماعی مزداپرستان دانست. آسورستان یکی از استان های ایران بود که اکنون عراق مرکزی را تشکیل می دهد.نظریه دیگری هم هست که در آن، نخل را نماد دوره کشاورزی و بز را نماد دوره شهرنشینی دانسته اند. چه بسا درخت خرما سمبل یکجانشینی و بز نشان تحرک و دوندگی است. در متن داستان هم بز به درخت می گوید: «تو همچون میخی بر زمین کوبیده شده ای و توان رفتن نداری.»
از سوی دیگر، در میان یافته های کوچک و بزرگ باستان شناسان در شهر سوخته، سفالینه ای هست که در آن بزی در پنج حرکت به سمت درختی می جهد و برگ های آن را می خورد. گفته می شود این سفالینه که هم اکنون به عنوان نخستین پویانمایی جهان در دنیا مطرح شده است، در حقیقت پویانمایی داستان منظوم کهن درخت آسوریک و بز است.
کتاب کوچک درخت آسوریک به گونه شعر و درپیوسته (منظوم) بوده است با مصراع های شش هجایی و یازده هجایی. برخی پژوهشگران آن را از آثار ادبی و درپیوسته روزگار اشکانی دانسته اند.بخش هایی از آن که باقی مانده اوزان شعرگون خود را نگاه داشته است. پساوندها (قافیه ها) با «الف و نون» و برخی با «نون و دال» بوده است.

درخت آسوری. منظومه ای مفاخره آمیز، به زبان پارتی که اکنون نمونه ای از آن به خط فارسی میانه برجامانده است و در آن، ضمن مناظرۀ بز و درخت خرما آگاهی هایی اغلب با ویژگی ادبیات شفاهی رد و بدل می شود. بز و نخل بر سرِ فواید خود به مناظره می نشینند و به زعم شاعر بز سرانجام پیروز می شود. متن در نسخه های خطی به صورت نثر نوشته شده، اما منظومه دارای اصول و قواعد وزن شعر پارتی، مانند کمیت هجاها و برگشت منظم ضرب وزن است. این منظومه دربردارندۀ فهرست هایی از پوشیدنی ها، خوردنی ها، سازها، عطرها، اصطلاحات دینی و نظایر آن ها، به صورت واژه های مرتبط با یکدیگر با هدف تقویت حافظه و تعلیم است و از این رو در شمار «شعر سیاهه» قرار می گیرد. ماهیار نوابی این متن را آوانویسی و به زبان فارسی ترجمه کرده است. (تهران، ۱۳۴۶).