اورهان پاموک (۱۹۵۲) نویسنده و رمان نویس ترک.
• «من شیوهٔ چندصدایی را دوست دارم. اما توجه کنید که تمدن و مذهب یک چیز است و رمان چیز دیگری است. اسلام، قدرت و دین محوری است. با این حال اینکه شما تمدنِ چندصدایی یا اثرِ هنری چندصدایی داشته باشید مسئله دیگر است. رمان ها باید چندصدایی باشند و جوامع هم البته همین طور هستند. در واقع رمان ها صداهای مختلف را در جامعه تکثیر می کنند. جوامع مستبد می خواهند در رمان هاشان متحد و بزرگ به نظر برسند… در اسلام صداهای مختلفی وجود دارد. از اسلام تعبیرهای مختلفی وجود دارد. مثلاً اسلام
سیاسی وجود دارد و همان طور که شما می دانید اسلام شیعی و اسلام سنی هست.»• «هدفِ رمان حرف زدن از زبان اشیاء و آدم ها است. روایت داستان از زاویه ها و دیدگاه های مختلف چیزی نیست که من کشف کرده باشم. نویسنده های بسیاری از هنری جِیمز تا جوزف کُنراد تا ویلیام فاکنر و دیگران داستان را از زوایای مختلف روایت کرده اند. من هم همین سنت را ادامه داده ام. سهم ادبی من هم این است که داستان را از زاویهٔ یک اسب، سکه، درخت، مرکب و غیره روایت کنم.»• «هیچ وقت در دنیایی که کاملاً مدرن است خوشحال نخواهم بود و هیچ وقت هم در دنیایی که کاملاً سنتی است خوشحال نخواهم بود. چیزی که زندگی را می سازد این درآمیختن ها است.»• «من خودم را یک رمان نویس مسلمان می دانم. من مسلمان هستم ولی اصلاً مذهبی نیستم. من مسلمانِ فرهنگی هستم؛ ولی به مسجد نمی روم و فکر هم نمی کنم تقابلی بین اسلام و سکولار بودن باشد.»• «قم مرا به یاد ایوب در استانبول می اندازد. ایوب یکی از مکان های مذهبی در استانبول است، ولی جای تحصیلِ علوم دینی نیست. شدت عقاید مذهبی در قم خیلی عمیق بود و این حس هنوز هم با من هست. تجربه خیلی باشکوه و عظیمی بود. قم برای من نماد یکی از جنبه های اسلام است. می خواستم آن را با جزئیات و در شکوه و ابهت کامل ببینم. این شهر به هر حال یکی از مکان های بسیار مذهبی است.»• «فکر می کنم مولانا متعلق به کسی است که او را دوست دارد و کتابش را می خواند. گاهی اوقات آمریکایی ها بیشتر از ما کتاب های او را می خوانند. نباید دربارهٔ این جور چیزها با هم مجادله کنیم. ادبیات توریسم نیست. گاهی اوقات مردم سر اینکه فلان قهوه، ترکی است یا یونانی با هم دعوا می کنند. فکر می کنم این کار اشتباه است. البته من برنامه ملی و سیستماتیک برای این مسئله ندارم. اما مولانا نویسنده بزرگی است و ترک هم خیلی عاشق او هستند. هر چند حرف های او را به زبان اصلی نمی فهمند. ترک ها او را بیشتر یک شخصیت مذهبی می دانند تا یک شخصیت ادبی. البته می دانم که او در ایران بیشتر به عنوان یک شاعر بزرگ شناخته می شود.»• «ما نویسنده ها باید برای چنین خواننده هایی بنویسیم، آن هایی که تخیلات وسیعی دارند. در این سال ها، نقاش درونم، ۵ نکتهٔ اساسی را به نویسندهٔ درونم یاد داده است که آن را با شما مطرح می کنم:• «به دنبال این نباشید که شبیه یکی از نویسندگان بنام، عالی و فوق العاده بنویسید. این مسئله باعث مرگِ حیات هنری اثرتان می شود.• «هنوز هم در برخی از محله های خاص استانبول قدم می زنم و با اینکه این محلات نسبت به سابق، مدام بزرگتر و بزرگتر شده اند از دیدن تمام آن ها لذت می برم. تماشای اینکه چطور کلبه های قدیمی به ساختمان های بلندی تبدیل شده اند و مراکز خرید عمومی جایگزین سینماهای قدیمی تابستانی و باغ و باغچه ها شده اند. لذت می برم از همهٔ مغازه های مدرن و از دیدن جمع زیادی از افراد که داخل مغازه های زنجیرهای فست فود صف کشیده اند و جمعیت بی پایان مردم، در خیابان های شلوغ.»• «یک خوانندهٔ خوب آن است که گاهی کتاب را می بندد، به سقف خیره می شود و به تصویرها، جمله ها و پاراگراف هایی که ذهنش را مشغول کرده اند می اندیشد. ما نویسنده ها باید برای چنین خواننده هایی بنویسیم، آن هایی که تخیلات وسیعی دارند.»• «شاهنامه، اقیانوسی از داستان هاست.»• «ادبیات تطبیقی می تواند بسیاری از شباهت ها و تفاوت های میان شرق و غرب را به ما نشان دهد و با زبانی شیوا از علت درگیری میان تمدن ها بگوید.»• «... احساس کردم که استانبول واقعاً شهری زیباست، البته برای بزرگان نه بردگان».در استانبول؛ خاطرات و شهر، ترجمه شهلا طهماسبی، انتشارات نیلوفر (بهار ۱۳۹۲) ->
استانبول• «گاهی شهرِ انسان مکانی بیگانه به نظر می آید و کوچه و خیابان هایی که برایش حکم خانه را دارند، ناگهان تغییررنگ می دهند. به خیل جمعیت همواره اسرارآمیزی که با فشار از کنارم رد می شوند می نگرم و ناگهان فکر می کنم صدهاسال است که در اینجا بی هدف دررفت وآمد بوده اند. این شهر و پارک های پر گِل وشُل، فضاهای باز متروک، تیرهای چراغ برق، تابلوهای آگهی که دورتادور میدان ها به دیوارها چسبانده شده اند و ساختمان های بتونی بدهیبتش، همچون وجود خودم ناگهان برایم به مکانی حقیقتاً تهی بدل می شود.»در استانبول؛ خاطرات و شهر، ترجمه شهلا طهماسبی، انتشارات نیلوفر (بهار ۱۳۹۲) ->
استانبول• «با دیدن زشتی و آلودگی خیابان های فرعی، بوی تعفن سطل های زباله درباز، سربالایی ها، سرازیری ها، چاله چوله های پیاده روها، بی نظمی ها و آشفتگی ها، فشاری که جمعیت از همه سو به انسان می آورد و شهر را به شکل فعلی درآورده است، حیران می مانم که آیا شهر دارد مرا برای افزودن به فلاکت و ادبار خود و برای اینکه در آن هستم، به مجازات می رساند؟»در استانبول؛ خاطرات و شهر، ترجمه شهلا طهماسبی، انتشارات نیلوفر (بهار ۱۳۹۲) ->
استانبول• «هنگامی که حزن شهر در من رخنه می کند و حزن من در شهر، فکر می کنم که کاری از دستم ساخته نیست؛ من نیز مانند شهر به دنیای زندگان بی روح تعلق دارم، من نیز جنازه ای ام که هنوز نفس می کشد، موجود مفلوکی که محکوم به پرسه زدن در خیابان ها و پیاده روهایی است که برایش فقط یادآور نکبت و شکست اند. حتی زمانی که لابه لای ساختمان های بلند نفرت انگیز تازه ساز، که مرا له می کنند، به بوسفور که همچون شالی ابریشمین می درخشد می نگرم، امید همچنان از من می پرهیزد.»در استانبول؛ خاطرات و شهر، ترجمه شهلا طهماسبی، انتشارات نیلوفر (بهار ۱۳۹۲) ->
استانبول• «تیره ترین، مرگ بارترین و واقعی ترین لحن های حزن از کوچه و خیابان هایی آنقدر دور که دیده نمی شوند، در وجودم رخنه می کنند و من حتی بویش را در مشامم حس می کنم ـ درست به همان شکل که یک استانبول سردوگرم چشیده بوی ملایم جلبک ها و دریا را در غروب های پاییزی که باد جنوبی برای ما توفان به ارمغان می آورد، در مشام خود حس می کند و مانند کسی که از وحشت آن توفان، آن زلزله و آن مرگ شتابان به خانه پناه می برد، آرزو می کنم دوباره در چاردیواری خودم باشم. با نزدیک شدن تیرگی حزن و فلاکت، احساس می کنم کنج دنج و نیمه تاریک خانه ام از من دور می شود و کوچه ها و خیابان های ماتم زده کثیف با پیاده روهای به هم ریخته کسالت بار و آدم هایی شبیه هم، به خاطر فلاکتی که در وجودم سراغ گرفته اند، مرا در برمی گیرند و آن به آن انبوه تر و حتی وحشت آور می شوند.»در استانبول؛ خاطرات و شهر، ترجمه شهلا طهماسبی، انتشارات نیلوفر (بهار ۱۳۹۲) ->
استانبول• «خیابان خلاص کار غازی را که از تقسیم شروع می شود از حَربیه و شیشلی می گذرد و به مجیدیه کوی ختم می شود، دوست ندارم. مادرم که دوره کودکی را در این منطقه گذرانده بود، با حسرت دربارهٔ درختان توت که زمانی در همه خیابان هایش صف کشیده بودند، حرف می زد، درختانی که حالا ساختمان های چندطبقه با پنجره های یغُر و نماهای زشت سرامیکی که در دهه های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ «به سبک بین المللی» ساخته شده اند، به جای آنها صف کشیده اند ـ خیابان های فرعی شیشلی (پانگالتی)، نشان تاشی (توپ آغاجی) و تقسیم… فراری ام می دهند.»در استانبول؛ خاطرات و شهر، ترجمه شهلا طهماسبی، انتشارات نیلوفر (بهار ۱۳۹۲) ->
استانبول• «خیابان هایی لخت و بی دارودرخت که بهره ای از چشم انداز نقره گون بُغاز نبرده اند و تکه زمین های کوچک شان بر اثر دعواهای خانوادگی به تکه زمین های کوچک تری تقسیم شده اند که آپارتمان های کج ومعوج حقیر از آنها قد کشیده اند. زمانی که در این خیابان های بی روح بالا و پایین می رفتم فکر می کردم همه خاله های پیر و عموهای سال خورده سبیلویی که از پشت پنجره خانه شان نگاهم می کردند از من بیزارند و حتی، فکر می کردم که حق دارند از من بیزار باشند.»در استانبول؛ خاطرات و شهر، ترجمه شهلا طهماسبی، انتشارات نیلوفر (بهار ۱۳۹۲) ->
استانبول• «من یک درختم، سخت تنهایم، باران که می بارد، می گریم به خاطر رضای خدا به آنچه که شرح می دهم گوش کنید: قهوه تان را نوش جان کنید تا خوابتان بپرد و چشمانتان باز شود و هوشمندانه نگاه کنید تا بگویم که چرا این همه تنها هستم»• «می گویند برای این که پشت سر استاد نقال تصویر درختی بوده باشد، شتاب زده بر روی کاغذی زمخت و بدون آهار نقاشی شده ام. در کنارم نه درختچه های دیگری است نه علف های هفت برگ کویر و نه صخره ای، نه اشباح تیره و تاری که گاهی اوقات شبیه انسان و شیطان اند و نه در آسمان ابرهای پیچ واپیچ { نقاشیهای} چینی. تنها یک زمین، یک آسمان، یک من و یک خط افق.»• «چون درخت هستم، شرطش این نیست که جزئی از کتابی باشم. اما از این که به عنوان تصویر یک درخت در صفحه ای از کتابی جای نگرفته ام ناراحت می شوم. به نظرم می رسد که اگر در کتابی گویای چیزی نباشم، پرستشم می کنند، مثل کفار تصویرم را به دیوار می آویزند و به آن سجده می کنند. به گوش علمای ارض رومی نرسد، از این بابت پنهانی فخر می کنم و سپس با شرمساری به شدت می ترسم.»• «سبب اصلی تنهایی ام این است که نمی دانم جزئی از کدام داستان خواهم بود. گویا می بایست جزئی از داستانی می شدم، اما مثل برگی از آن جدا افتادم.»
