کلمه جو
صفحه اصلی

خط عربی

دانشنامه عمومی

خط عربی شیوه کلی (الفبایی) یا شیوه های زیباشناسانه نوشتاری زبان عربی است که دیگر خطها مانند خط فارسی و اردو نیز از جهات بسیاری متأثر از آن است. خط عربی علاوه بر بررسی ترکیب الفبایی نوشتار هر زبان، بیشتر اشاره به شیوه های زیباشناسی هنری و کاربردی آن دارد و جزء شیوه های هنری فرهنگی اسلام است.
الفبای عربی
خط فارسی
خط جاوه ای
خط اردو
شیاو جینگ
اثری به دست نیامده است که بر آشنایی عرب حجاز به کتابت و خط در گذشته دور دلالت داشته باشد. آنان اندکی پیش از ظهور اسلام با خط و کتابت آشنا شدند.علت آن که کتابت و خط، در میان اعراب حجاز رایج نبوده، زندگی بدوی و صحرانشینی آنان بوده است. آنان همواره در حال کوچ و رفت و آمد یا جنگ و غارت قبایل دیگر به سر می برده اند. راهزنی و از این قبیل شغل ها، آنان را از تفکر دربارهٔ صنایع و از جمله کتابت که از صنایع مدنیت و شهرنشینی است، بازمی داشت. جز آنکه برخی از آنان که به منظور تجارت به شام و عراق سفر می کردند، رفته رفته تحت تأثیر مردم متمدن آن مناطق قرار گرفتند و از سبک زندگی آنان الهام گرفتند و خط و نویسندگی را از مردم شام و عراق فرا گرفتند. از این رو با خط نبطی یا سریانی آشنا شدند، و این دو نوع خط تا پس ازفتوحات اسلامی در عرب باقی و معروف بود.
از خط نبطی خط نسخ به وجود آمد که امروز نیز شناخته شده و باقی است و از خط سریانی خط کوفی پیدا شد که خط حیری نامیده می شد. یعنی به «حیره» که شهری قدیمی و عربی در مجاورت کوفه است، منسوب بود، زیرا تغییر و تحول درخط سریانی در حیره رخ داد و پس از بنای کوفه و انتقال تمدن عرب به این شهر، اسم آن به خط کوفی تغییر کرد. این خط، زمانی طولانی میان عرب معروف و متداول بود. بگونه ای که علی بن ابی طالب نیز به همین خط می نوشت.اعراب خط نبطی را که به بعدها به خط نسخ تبدیل شد، در خلال سفرهای بازرگانی خود به شام، از «حوران» آموختند. اما خط حیری یا کوفی را از عراق گرفتند. عرب ها هردو خط را نخست در نامه ها و نوشته های عادی و سپس در نوشته های مهم، مانند قرآن و حدیث به کار گرفتند.یک دلیل بر آن که خط کوفی تحول یافته خط سریانی است، آن که عرب به جای «کتاب» می نوشتند «کتب» بدون الف، و نیز به جای «رحمان» می نوشتند «رحمن».این از ویژگی های خط سریانی است که الف ممدود (دارای مَد) را در ساختار واژگان، نمی آورند.
موقع ظهور اسلام خط و نویسندگی میان عرب حجاز رایج نبود. تنها معدودی کمتراز بیست نفر با خط و نوشتن آشنا بودند. پیامبر اسلام آنان را برای کتابت وحی استخدام کرد و مسلمانان را به آموختن خط و کتابت تشویق نمود و روز به روز، تعداد کسانی که کتابت را می آموختند رو به فزونی نهاد.دو خط نسخ و کوفی میان مسلمانان باقی مانده و رواج یافت. مسلمانان نسبت به دگرگونی و تحسین و تزیین آن دو خط کوشیدند، تا آن که ابن مقله، در آغاز قرن چهارم هجری، در زیبایی خط نسخ کوشید و خط نسخ را به حد اعلای کمال خود به گونه ای که هم اکنون متداول است، رسانید.با گذشت زمان خط کوفی-بر خلاف خط نسخ-سیر قهقرایی داشت. این خط حدود دو قرن رواج داشت. سپس از میان رفت و از آن پس مصحف ها با خط نسخ نوشته می شد.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] خط عربی به یکی از رسم الخط های قرآنی اطلاق می شود.
سابقه خط میان اعراب شبه جزیره عربستان به پیش از اسلام برمی گردد؛ تا جایی که به دلایل و قرائن بسیار ادعا شده است که مردم جنوب جزیرة العرب (یمن) هزار سال پیش از میلاد حضرت مسیح علیه السّلام هم نوشتن را می دانستند.
ریشه خط عربی
درباره ریشه خط عربی و خاستگاه آن قضاوت قطعی و مطمئنی وجود ندارد؛ زیرا تاریخ اعراب جاهلی و روابط آن ها با همسایگانشان در هیچ اثر و نوشته تاریخی مربوط به آن زمان نیامده است و اندک اطلاعات موجود نیز با استفاده از گفته های شاعران و روایات و منقولات شفاهی است؛
دو گرایش درباره خاستگاه خط عربی
اما به طور کلی درباره خاستگاه خط عربی دو گرایش هست:
← گرایش اول
...


کلمات دیگر: