مغان

نام یکی از دهستان های پنجگانه بخش گرمی شهرستان اردبیل . آب و هوای آن گرمسیر میباشد.از ۹۶ ده بزرگ و کوچک تشکیل شده که روییهمرفته ۱۲٠۴۳ تن جمعیت دارد. مرکز این دهستان [ پیله سوار ] است .
( اسم ) جمع مغ . یا باده مغان . شرابی که زردشتیان بعمل آورند : [ کاین یک دو سه روز عمر باقی است از دست مده می مغان را . ]
دهی از دهستان زیر اسحاق است که در بخش مرکزی شهرستان شاهرود و در ۶ کیلومتری جنوب باختری شاهرود واقع است .

مغان. [ م ُ ] ( اِ ) ج ِ مغ. رجوع به مغ شود. || مغان در اصل قبیله ای از قوم ماد بودند که مقام روحانیت منحصراً به آنان تعلق داشت. آنگاه که آیین زرتشت بر نواحی غرب و جنوب ایران یعنی ماد و پارس مستولی شد مغان پیشوایان دیانت جدید شدند. در کتاب اوستا نام طبقه روحانی را به همان عنوان قدیمی که داشته اند یعنی آترون می بینیم اما در عهد اشکانیان و ساسانیان معمولاً این طایفه رامغان می خوانده اند. ( فرهنگ فارسی معین ) :
برفتند ترکان ز پیش مغان
کشیدندلشکر سوی دامغان.پیش دو دست او سجود کنند
چون مغان پیش آذر خرداد.بر در شبهت مدار عقل که ناخوش بود
بر سرزند مغان بیم رقم ساختن.مرا ز اربعین مغان چون نپرسی
که چل صبح در مغسرا می گریزم.بخواه از مغان در سفال آتش تر
کز آتش سفال تو ریحان نماید.گر مغان را راز مرغان دیدمی
دل به مرغ زندخوان دربستمی.در توحید زن کاوازه داری
چرا رسم مغان را تازه داری.برآمد ناگه آن مرغ فسون ساز
به آیین مغان بنمود پرواز.رو بتابید از زر و گفت ای مغان
تا نیاریدم ابوبکر ارمغان.در خانقه نگنجد اسرار عشق و مستی
جام می مغانه هم با مغان توان زد.- پیر مغان ؛رجوع به همین مدخل شود.
- خرابات مغان :
در خرابات مغان نور خدا می بینم
این عجب بین که چه نوری ز کجا می بینم.رجوع به خرابات شود.
- دیر مغان ؛ عبادتگاه. معبد زرتشتیان :
از دیر مغان آمد ترسا بچه ای سرمست
بر دوش چلیپایی خوش جام میی در دست.و رجوع به ترکیب دیرمغان ذیل دیر شود.
- کوی مغان ؛ جایگاه مغان. کوی زرتشتیان :
بامدادان سوی مسجد می شدم
پیری از کوی مغان آمد برون.سفر کعبه به صد جهد برآوردم و رفت
سفر کوی مغان است دگر بار مرا.|| دختر خوشگل زیبا. || میکده و شرابخانه. ( ناظم الاطباء ) ( ازفرهنگ جانسون ).

---

مغان. [ م ُ ] ( اِخ ) نام ولایتی است از آذربایجان و موغان نام شهر آن ولایت است. ( برهان ) ( آنندراج ). نام ولایتی در آذربایجان که اکنون محل نشیمن ایلات شاهسون است. ( ناظم الاطباء ). از توابع ولایت اردبیل است که در کنار رود ارس واقع و مسکن طوایف شاهسون است و قریه زیاد ندارد. نادرشاه افشار دراین محل به سلطنت انتخاب شد. ( از جغرافیای سیاسی کیهان ص 167 ). یکی از دهستانهای پنجگانه بخش گرمی شهرستان اردبیل است. این دهستان در شمال بخش واقع و دارای آب و هوایی گرمسیری است. از 96 آبادی بزرگ و کوچک تشکیل یافته و در حدود 1043 تن سکنه دارد. مرکز این دهستان بیله سوار و قرای مهم آن عبارتند از: باباش کندی ، زرگر، تازه کند حسن خانلو، گوگ تپه ، گون پایاق علیا، قره قاسملو، اوروف کندی ، پرمهر، افسوران ، کردلر، ونستناق ، شیرین آباد، میخوش ، مهره. محصول عمده آن غلات و حبوبات است. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 4 ).