کلمه جو
صفحه اصلی

چهارطاقی

فرهنگ فارسی

( صفت اسم ) بنای مربعی میانه ( نه بزرگ نه کوچک ) که بر سر گور مردگان سازند .
دهیست جزئ دهستان طارم پائین بخش سیردان شهرستان زنجان .

لغت نامه دهخدا

چهارطاقی . [ چ َ ] (اِخ ) دهی است جزء دهستان طارم پائین بخش سیردان شهرستان زنجان ، 80 تن سکنه دارد. از زه آب رودخانه ٔ سفیدبلاغی آبیاری میشود. محصولش غلات و برنج است . شغل اهالی زراعت و گله داری و قالیچه بافی و جاجیم بافی است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 2).


چهارطاقی . [ چ َ ] (اِخ ) دهی است از دهستان غار بخش ری شهرستان تهران ، 177 تن سکنه دارد. از قنات آبیاری میشود. محصولش غلات و چغندر قند است و شغل اهالی زراعت میباشد. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 1).


چهارطاقی. [ چ َ / چ ِ ] ( ص نسبی ، اِ مرکب )قبه و گنبدی که بر چهارپایه و ستون استوار شود و ازهر جانب طاقی هلالی دارد و هر یک از طاقهای چهارگانه بر دو پایه و ستون نهاده شود و سقف و قبه و گنبد براین پایه ها و طاقها قرار گیرد. || بنایی مانند این که بر سر قبرها کنند : حنظله روزی بر چهارطاقی شدی و به آواز بلند گفتی بنی اسرائیل را که : قولوا جمیعاً لااله الا اﷲ. ( قصص الانبیاء132 ).

چهارطاقی. [ چ َ ] ( اِخ ) دهی است از دهستان غار بخش ری شهرستان تهران ، 177 تن سکنه دارد. از قنات آبیاری میشود. محصولش غلات و چغندر قند است و شغل اهالی زراعت میباشد. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 1 ).

چهارطاقی. [ چ َ ] ( اِخ ) دهی است جزء دهستان طارم پائین بخش سیردان شهرستان زنجان ، 80 تن سکنه دارد. از زه آب رودخانه سفیدبلاغی آبیاری میشود. محصولش غلات و برنج است. شغل اهالی زراعت و گله داری و قالیچه بافی و جاجیم بافی است. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 2 ).

چهارطاقی . [ چ َ / چ ِ ] (ص نسبی ، اِ مرکب )قبه و گنبدی که بر چهارپایه و ستون استوار شود و ازهر جانب طاقی هلالی دارد و هر یک از طاقهای چهارگانه بر دو پایه و ستون نهاده شود و سقف و قبه و گنبد براین پایه ها و طاقها قرار گیرد. || بنایی مانند این که بر سر قبرها کنند : حنظله روزی بر چهارطاقی شدی و به آواز بلند گفتی بنی اسرائیل را که : قولوا جمیعاً لااله الا اﷲ. (قصص الانبیاء132).


دانشنامه عمومی

چهارطاقی یا چارتاقی، در معماری به کالبدی با زمینه چهارگوش و پوشش گنبدی، متشکل از چهارپایه و یک طاق گنبدی بر روی آن، با چهار ورودی طاق دار گفته می شود. چهارطاقی را چهاردر، چهارقاپو و چهاردروازه نیز نامیده اند.
چهارتاقی دانشمندان ایرانی
آتشکده
چهارطاق یک نقشه مربع دارد و عناصر اصلی تشکیل دهنده آن عبارت اند از: یک جرز در هر یک از چهار گوشه نقشه مزبور، چهار قوس که چهار جرز را به هم متصل می کند، یک گنبد که به کمک یک گوشواره در بالای قوس ها ساخته می شود و یک درگاه که در هر یک از چهار ضلع بنا پس از خاتمه کار به وجود می آید.کاربرد چهارطاقی، در معماری غیرمذهبی، در ایجاد سازه ها و بناهایی اغلب تشریفاتی است، از جمله در برپایی موقت چهارطاق به عنوان بخشی از آذین بندی در جشن ها.
از طرح های چهارطاقی، به سبب قابلیت های بسیار در زمینه فضاسازی، در گستره زمانی و مکانی و در بناهای مذهبی و غیرمذهبی استفاده شده است. چهارطاقی، شیوه رایج برای ساخت آتشکده در دورهٔ شاهنشاهی ساسانی بوده است. این طرح ها در دوره اسلامی نیز، از آسیای میانه تا آفریقا، برای ساخت مساجد و آرامگاه ها، و با ایجاد تغییراتی، از جمله در گوشه سازیِ آن، به کار رفته است.
۱. از دوره اشکانی، که دوره شکل گیری چهارطاقی دانسته شده، دو چهارطاقی مهم برجای مانده است:

چهار طاقی (قشم). چهار طاقی یا مکتب خانه بنای تاریخی در جزیره قشم در بخش شهاب از توابع شهرستان قشم و از نقاط دیدنی استان هرمزگان در جنوب ایران است.
زنده دل، دستیاران، حسن. (مجموعه کتابهای راهنمای جامع ایرانگردی استان هرمزکان) ج۱. چاپ وانتشار سال ۱۹۹۸ میلادی.
این بنا مربوط به دوره پیش از تسلط پرتغالیها بر این جزیره می باشد و احتمالاً مربوط به قرون هفتم و ۸یا هشتم هجری قمری است، که در نزد مردم به مکتب خانه معروف است . در کنار این بنا دو بنای دیگر نیز به همین نام معروف می باشد . چهار طاقی احتمالاً آرامگاه بزرگان جزیره بوده است .

دانشنامه آزاد فارسی

شیوه ای در معماری ایران باستان که در آن کالبد بنا از گنبدی سوار بر چهار جرز باربر شکل می گیرد و طرح معماری چهارطاقی، مربع بوده و از چهارسو باز است. برای آن که بتوان گنبد را که دارای طرح مدور است بر طرحی مربع شکل استوار کرد، باید با ساخت فیلپوش شکل مربع را به شکل دایره تغییر داد. به نظر می رسد که معماری چهارطاقی بیشتر برای ساخت آتشکده هایی در اماکن دور از سکونت به کار می رفت. بازبودن چهارسوی بنا اجازه می داد آتش مقدس بدون تماس مستقیم و حضور از نزدیک، مشاهده و نیایش شود.


کلمات دیگر: