حق انتفاع

حق انتفاع عبارت است از حقوقی که فرد از منافع چیزی یا مالی (معمولاً مال غیر) بر خوردار می شود.در حقوق مدنی حق انتفاع عبارت است از حقی که به موجب آن شخص می تواند از مالی که عین آن ملک دیگری است یا مالک خاصی ندارد، استفاده کند.در حق انتفاع، مال در مالکیت شخصی دیگر است و منافع نیز ملک شخص دیگری است و فقط شخص دارای حق انتفاع، حق استفاده و بهره برداری از آن را دارد، نه حق مالکیت بر آن.حق انتفاع نوعی مالکیت است که طی قراردادی به شخص واگذار می شود٬بنابراین اگر حق انتفاع روی مال غیر منقول باشد،غیر منقول تبعی و اگر روی مال منقول باشد منقول حکمی محسوب می شود.
حقی که به موجب آن شخص می تواند از ملک غیر بهره مند شود.
به معنای مطلق بهره مندی است که به اقتضای موارد فرق می کند.
انتفاع در لغت مصدر باب افتعال و از ریشه نفع و به معنای نفع گرفتن و سود بردن می باشد.
در اصطلاح فقه این واژه دارای دو معنی است:
ماده ۴۱ ـ عمری حق انتفاعی است که به موجب عقدی از طرف مالک برای شخص به مدت عمر خود یا عمر منتفع یا عمر شخص ثالثی برقرار شده باشد.

حَقّ اِنْتِفاع
حقّ بهره برداری از مال غیر. مطابق مادۀ ۴ قانون مدنی، حقی است که به موجب آن، شخص می تواند از مالی که عین آن ملک دیگری است یا مالک خاصی ندارد، استفاده کند. حقّ انتفاع، همواره با قرارداد میان مالک عین و دارندۀ حقّ اِنتفاع، برقرار می شود و ممکن است در مال منقول باشد یا غیرمنقول. موضوع حقّ اِنتفاع منافع مال است؛ شرط صحّت حقّ انتفاع این است که استفاده از مال، با بقای عین آن ممکن باشد (مادۀ ۴۶ قانون مدنی)، مانند حقّ انتفاع از اتومبیل یا خانۀ متعلّق به دیگری. این حق در مورد اموالی که استفاده از آن ها مستلزم ازبین رفتن عین مال است، مانند مواد غذایی، مصداق ندارد. موضوع حقّ انتفاع و اجاره، منافع مال است، امّا فرق آن با اجاره این است که اوّلاً حقّ انتفاع حقّ عینی و اجاره حقّ دِینی است؛ ثانیاً حقّ انتفاع، مجّانی است. حقّ انتفاع ممکن است به صورت عُمری، رُقبی یا سکنی باشد. عُمری حقّ انتفاعی است که به موجب عقدی از طرف مالک (عین) برای شخص و به مدّت عمر خود یا عمر منتفع یا عمر شخص ثالثی برقرار شده باشد (مادۀ ۴۱ قانون مدنی)، رُقبی حقّ انتفاعی است که از طرف مالک برای مدّت معینّی برقرار می گردد (مادۀ ۴۲ قانون مدنی). اگر حقّ انتفاع عبارت از سکونت در مَسکَنی باشد، سُکنی یا حقّ سُکنی نامیده می شود و این حق ممکن است به طریق عُمری یا به طریق رُقبی برقرار شود (مادۀ ۴۳ قانون مدنی). دارندۀ حقّ انتفاع نباید از مال موضوع حق سوءاستفاده، و در حفاظت آن تعدّی و تفریط کند (مادۀ ۴۸ قانون مدنی) همچنین مخارج لازم برای نگهداری مال، برعهدۀ منتفع است (مادۀ ۴۹ قانون مدنی) و انتقال عین مال موضوع حقّ انتفاع، از طرف مالک به دیگری موجب بطلان حقّ انتفاع نمی شود، ولی اگر منتقل الیه، جاهل به تعلّق حقّ انتفاع به دیگری باشد، اختیار فسخ معامله را خواهد داشت. (مادۀ ۵۳ قانون مدنی).