تمر هندی

درختی است بزرگ که در هند شرقی و افریقا روید و از بر آن قرصهایی سازند که در مدار بکار برند . درختی است ار محصولات منطقه مخترقه و ممالکی که تا به ۳٠ درجه عرض شمالی واقع شده اند و این میوه بشکل غلافی است سیاهرنگ و مسطح و منحنی مانند شمشیر و طول آن ۱۱ تا ۱۳ سانتی متر و در جوف وی ۳ یا ۴ هسته مربع الاضلاع سرخ رنگ و گوشت این غلاف زردرنگ و ترش و مایل به شیرینی و سه بند لیفی از میان این گوشت عبور می نماید و این میوه را به فارسی حمزه و خبجه نیز گویند . خرمای هندی .

تمر هندی. [ ت َ رِ هَِ ] ( ترکیب وصفی ، اِ مرکب ) درختی است بزرگ که درهند شرقی و افریقا روید و از بر آن قرصهایی سازند که در مداوا بکار برند. ( از اقرب الموارد ) ( از المنجد ). درختی است از محصولات منطقه محترقه و ممالکی که تا به 30 درجه عرض شمالی واقع شده اند و این میوه بشکل غلافی است سیاهرنگ و مسطح و منحنی مانند شمشیر و طول آن 11 تا 13 سانتی متر و در جوف وی 3 یا 4 هسته مربعالاضلاع سرخ رنگ و گوشت این غلاف زرد رنگ و ترش و مایل به شیرینی و سه بند لیفی از میان این گوشت عبور می نماید و این میوه را به فارسی انبله و حمزه و خبجه نیزگویند. ( ناظم الاطباء ). خرمای هندی. ( ذخیره خوارزمشاهی ). درختی است زیبا که بومی هندوستان است و در کرانه های دریای عمان نیز موجود می باشد. ( جنگل شناسی کریم ساعی ج 2 ص 288 ). درختی است از تیره پروانه واران ، از دسته ارغوانها که تنها گونه نوع خود می باشد و آن درختی است عظیم و مرتفع که بلندی آن تا 25 گز رسد. برگهایش مرکب و متناوب و هر برگ 20 تا 40 برگچه دارد گلهایش زرد یا سفید و یا صورتی است. امله. املی. انبله. خبجه. خرمای هندی. خرمای گجراتی. ( از فرهنگ فارسی معین ). بار درختی است در غلافی بقدر شبری و دانه ها به شکل باقلای کوچکی. و درخت او مثل درخت انار و برگش مثل برگ صنوبر و طعم ما فی الغلاف ترش. و سرخ تیره در سیم سرد و در دوم خشک ومسکن غثیان صفراوی و ملین طبع و مسهل صفرا و اخلاط محرقه و در حموضات مسهلی سوای او نیست و مطفی هیجان خون و جهت خفقان حار و حکه و جرب و قلاع و عطش و تبهای حاره و تبهای غشیه و کرب و تفریح محرورین بی عدیل و اکثار او مورث سحج و سعال و مضر سپرز و مولد سده و مصلحش کتیرا و خشخاش و بنفشه و لعاب بهدانه و عناب و قدر شربتش از هفت مثقال تا سی مثقال و بدلش آلوی سیاه و در غیر اسهال زرشک و دانه او در سیم خشک و قابض و مغز او جهت امساک منی مجرب و ضماد او جهت خلع عضوو وثی و تقویت سستی عضل. و با پیه و امثال آن جهت نضج و گشودن دمل آزموده و تضمید مطبوخ او مسکن اورام و دردهای حاره است. ( تحفه حکیم مؤمن ) :
دست در آش ترش زن که به غایت خوبست
تمر هندی و سماقست و دگر آش انار.رجوع به بحر الجواهر و ترجمه صیدنه و فهرست مخزن الادویه و اختیارات بدیعی و ترجمه ضریر انطاکی و گیاه شناسی گل گلاب ص 224 شود.

{Tamarindus} [گیاهان دارویی] سرده ای از باقلائیان شامل یک گونه با تنۀ قطور که ممکن است تا 5/7 متر هم برسد؛ دارای پوستۀ ساقۀ زبر و خاکستری تیره و با برگ های متقابل و مرکب با 10 تا 20 جفت برگچۀ مستطیلی و گل های زرد و قرمز نر و ماده در گل آذین خوشه ای کوچک و میوه ها...