کلمه جو
صفحه اصلی

فرهنگستان زبان و ادب فارسی

دانشنامه عمومی

فرهنگستان زبان و ادب فارسی یکی از چهار فرهنگستان ایران است که حوزه های گوناگون علمی، ادبی و هنری را در ایران و قلمرو زبان فارسی از جنبه های مختلفِ موضوعی تحت پوشش قرار می دهد. این فرهنگستان به حوزهٔ زبان و ادبیات فارسی می پردازد. اکنون ریاست فرهنگستان را غلامعلی حداد عادل برعهده دارد.
مدیر گروه واژه گزینی: غلامعلی حداد عادل
معاون گروه واژه گزینی: نسرین پرویزی
اعضای پیوستهٔ گروه واژه گزینی: یدالله ثمره، حسن حبیبی (درگذشته)، غلامعلی حداد عادل، احمد سمیعی (گیلانی)، علی اشرف صادقی، کامران فانی، هوشنگ مرادی کرمانی، حسین معصومی همدانی، ابوالحسن نجفی (درگذشته)، سلیم نیساری.
اعضای غیرپیوستهٔ گروه واژه گزینی: ژاله آموزگار، حسن ابراهیم زاده، محمدابراهیم ابوکاظمی، محمدرضا افضلی، محمدرضا بهاری، محمود بیجن خان، نسرین پرویزی، مصطفی کمال پورتراب (درگذشته)، علی پورجوادی، عباس حرّی (درگذشته)، محمدرضا خواجه پور، احمد جلالی، هاراطون داویدیان (درگذشته)، علی درزی، محمدتقی راشد محصل، زهره زرشناس، هوشنگ رهنما، قطب الدین صادقی، علاءالدین طباطبایی، لطیف کاشیگر، سیامک کاظمی، علی کافی، ایران کلباسی، رضا منصوری، مهشید میرفخرایی، شهین نعمت زاده، ابراهیم نقیب زاده مشایخ، رضا نیلی پور، اسماعیل یزدی.
اعضای هیئت فنی گروه واژه گزینی: نسرین پرویزی، سیدمهدی سمائی، علاءالدین طباطبایی، شهین نعمت زاده.
اعضای این فرهنگستان عبارت اند از رئیس جمهور ایران، که رئیس عالی فرهنگستان است، هیئت امنای فرهنگستان های ایران، شورای فرهنگستان (متشکّل از اعضای پیوستهٔ ایرانی، اعضای پیوستهٔ فارسی زبان خارجی و اعضای وابسته)، رئیس فرهنگستان، معاون علمی و پژوهشی فرهنگستان و دبیر فرهنگستان.
اوّلین رئیس این فرهنگستان حسن ابراهیم حبیبی بود که هم زمان معاون اول رئیس جمهور ایران هم بود. دومین رئیس آن غلامعلی حداد عادل بود که در اواخر دوران ریاستش بر این فرهنگستان، به ریاست مجلس شورای اسلامی نیز انتخاب شد. مدتی پس از انتخاب حداد عادل به ریاست مجلس، مجدداً حسن حبیبی به ریاست فرهنگستان انتخاب شد. در سال ۱۳۸۷، با بیمارشدن حسن حبیبی و با حکم محمود احمدی نژاد، غلامعلی حدادعادل دوباره بر کرسی ریاست فرهنگستان تکیه زد.
معاون علمی و پژوهشی فرهنگستان، محمد دبیرمقدم، زبان شناس و استاد دانشگاه علامه طباطبایی است. پیش از او، بهمن سرکاراتی و احمد تفضلی این سمت را برعهده داشتند.

دانشنامه آزاد فارسی

مؤسسه ای ملی که هدف اصلی آن وضع لغات فارسی در برابر لغات بیگانه ای است که در زمینه های علمی و فرهنگی وارد فارسی شده اند.
فرهنگستان اول. علت تشکیل آن نگرانی شدید محمدعلی فروغی، رئیس الوزرای وقت، از شیوۀ ناسالم تحمیل لغات نابهنجار تازه از ناحیۀ عناصر کم مایه و پرتعصب بود که این امر موجب شد تشکیل انجمنی از دانشمندان و اهل لغت و پژوهشگران را برای تدارک مقدمات تأسیس فرهنگستان ایران به رضاشاه پهلوی پیشنهاد کند و زمام کار لغت سازی را از دست آنان بیرون کشد. تدبیر او در این راه مؤثر افتاد و وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه اساسنامۀ فرهنگستان را تهیه کرد و فرهنگستان ایران از ۱۲ خرداد ۱۳۱۴ش با حضور ۲۴ تن عضو پیوسته با ریاست محمدعلی فروغی آغاز به کار کرد. فضای سیاسی آن زمان فرهنگستان را ناگزیر ساخت که بیشتر اوقات خود را صرف معادل سازی برای اصطلاحات و لغات خارجی کند. در واقع فرهنگستان اول بیشتر مهارکننده و بازدارنده بود تا سازنده. در بهمن ۱۳۱۵ نظام نامه ای برای «بازبینی در اصطلاحات علمی» تصویب کرد و در آن راه و روش و ضوابط معادل یابی را مقرر داشت. فرهنگستان اول وظیفۀ خود را ادا کرد و چون اعضای برجستۀ آن که ارکان آن سازمان بودند اصولاً اعتقادی به واژه سازی نداشتند، در فضای فرهنگیِ نسبتاً سالمی که پدیدآورده بودند نیازی به فعالیت پی گیر احساس نکردند و به تدریج فرهنگستان از پویایی افتاد و دچار رکود شد و شاه که از فعالیت آن راضی نبود در هفتم اردیبهشت ۱۳۱۷ آن را منحل ساخت و هفتۀ بعد فرمان داد از نو تشکیل شود و علی اصغر حکمت، وزیر معارف ریاست آن را برعهده گیرد. نخستین جلسۀ عمومی فرهنگستان پس از انحلال، روز چهارشنبه ۲۱ اردیبهشت ۱۳۱۷ به ریاست وزیر معارف، تشکیل شد و این بار عده ای دیگر از استادان بنام به عضویت پیوسته فرهنگستان درآمدند. فرهنگستان در این مدت موفق شد بسیاری از واژه های علمی مورد نیاز دانشگاه ها را از تصویب بگذراند. بعدها کار زبان پیرایی و واژه سازی متوقف شد و فعالیت فرهنگستان بیشتر جنبه های ادبی و تحقیقی یافت و نامۀ فرهنگستان به سردبیری حبیب یغمایی در آغاز ۱۳۲۲ ش تأسیس و منتشر شد.
فرهنگستان دوم. در ۵ مرداد ۱۳۴۷ش فرمان تأسیس «بنیاد شاهنشاهی فرهنگستان های ایران» صادر شد و در ۹ آبان ۱۳۴۹ وزیر فرهنگ و هنر یازده تن از اعضای پیوستۀ فرهنگستان زبان ایران را به محمدرضا شاه معرفی کرد و نخستین شورای آن در ۲۳ آبان تشکیل شد و کار خود را آغاز کرد.
فرهنگستان سوم. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به پیشنهاد شورای عالی انقلاب فرهنگی و موافقت وزارت فرهنگ و آموزش عالی و تصویب مجلس شورای اسلامی چهار فرهنگستان به نام های فرهنگستان زبان و ادب فارسی، فرهنگستان هنر، فرهنگستان علوم پزشکی، و فرهنگستان علوم تأسیس شد. فرهنگستان زبان و ادب فارسی که در واقع ادامۀ کار فرهنگستان های ایران را به عهده داشت در ۲۶ شهریور ۱۳۶۹ش، نخستین جلسۀ خود را با نام شورای فرهنگستان زبان و ادب فارسی در کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران تشکیل داد و فعالیت خود را آغاز کرد. فرهنگستان زبان و ادب فارسی ۲۵ عضو پیوسته دارد. ← آکادمی

پیشنهاد کاربران

پارچه ابریشمی


کلمات دیگر: