مرکب تام

[ویکی فقه] مرکب تام، به معنای لفظ دارای نسبت حکمیه است.
لفظ مرکب به مرکب تام و مرکب ناقص تقسیم می شود.
توضیح اصطلاح
مرکب تام لفظی است که برآن سکوت روا باشد (ما یصح للمتکلم السکوت علیه)، یعنی گوینده مطلب را کامل بیان کرده و حق سکوت دارد و چیزی از مطلب باقی نمانده تا شنونده در انتظار شنیدنش باشد و اگر به همین مقدار اکتفا شود نیز مطلب مفیدی دستگیر او می گردد؛ مانند: محمد (صلی الله علیه و آله وسلّم) رسول خدا است، نماز بخوان، ای کاش مهدی (عجّل الله فرجه الشریف) بیاید. مرکب تام به مرکب تام انشایی و خبری تقسیم می شود.بر اساس این تعریف از مرکب تام، مرکب ناقص لفظی است که معنایش تمام نباشد و شنونده را در انتظار شنیدن بقیه مطلب می گذارد و سکوت بر آن برای گوینده روا نباشد، مثل: کتاب زید، سیب سرخ، لاانسان، فی الدار و اگر حسین بیاید. مرکب ناقص به مرکب ناقص تقییدی و غیر تقییدی تقسیم می شود.
اقسام مرکب تام
مرکب تام بر دو قسم است: انشایی و خبری. مرکب تام خبری، همان «قضیه» است. و مرکب تام انشایی آن است که به گفتن لفظ، امری انشاء و ایجاد گردد و به همین جهت احتمال صدق و کذب، یعنی مطابقت و عدم مطابقت با واقع، در آن راه ندارد، زیرا اداء لفظ عین ایجاد واقع و حقیقت است. اقسام لفظ مرکب تام انشایی عبارت است از: امر، نهی، التماس، سوال، نداء، استفهام، قسم، تمنّی، ترجّی.
دیدگاه ابن سینا
...