استبرق

اسم: استبرق (دختر) (عربی) (تلفظ: 'estabraq) (فارسی: اِستَبرق) (انگلیسی: estabragh)
معنی: پارچه نرم و لطیف

معرب استبرک، دیبا، دیبای ستبر، پارچه زری، پارچهای که باابریشم وزربافته شود، درفارسی ستبرق هم گفته شده
( اسم ) ۱ - دیبای ستبر استبرک . ۲ - نام دو گونه درختچه از تیر. کتوسها که در هند و مالزی و در جنوب ایران در نقاط گرمسیر و سواحل دریای عمان و خلیج فارس میرویند و از گیاهان کاچوئی ایران هستند .استخر .
از درختان کائوچوکی ایران است

(اِ تَ رَ ) (اِ. ) معرب استبرک . ۱ - دیبا، دیبای ستبر، پارچه ای که با زر و ابریشم بافته شود. ۲ - نام دو گونه درختچه که در نقاط گرمسیری می رویند. از گیاهان کائوچویی ایران هستند.

استبرق. [ اِ ت َ رَ ] ( معرب ، اِ ) معرب استبرک. ( منتهی الارب ). دیبا. ( مهذب الاسماء ). دیبای ستبر. ( ربنجنی ). دیبای سطبر یا دیبا که بزر ساخته باشند یا جامه حریر سطبر مانند دیبا یا برنداق سرخ مشابه زههای کمان. ( منتهی الارب ). دیبای سفت و گنده است مثل اطلس. ( غیاث اللغات ). دیبائی ستبر است چنانکه سندس دیبائی تُنُک است. دیباج غلیظ فمما اخذوه [ای العرب ] من الفارسیة الاستبرق ، غلیظالحریر و اصله استروه. ( از جمهره ابن درید بنقل سیوطی در المزهر ). و صاحب تاج العروس گوید ابن درید در جمهره استبرق را از الفاظ مأخوذه از سریانی گفته است. الاستبرق ، غلیظ الدیباج ، فارسی معرب ، و اصله «استفره » و قال ابن درید«استروه » و نقل من العجمیة الی العربیة، فلو حُقّر استبرق او کُسّر لکان فی التحقیر «ابیرق » و فی التکسیر«ابارق » بحذف التاء و السین جمیعاً. ( المعرب جوالیقی چ احمد محمد شاکر ص 15 ): عالیهم ثیاب سندس خضر و استبرق و حُلوا اساور من فضة و سقاهم ربّهم شراباً طهوراً. ( 21/76 ). متکئین علی فرش بطائنها من استبرق و جنی الجنتین دان. ( قرآن 54/55 ). اولئک لهم جنات عدن تجری من تحتهم الانهار یحلون فیها من اساور من ذهب و یلبسون ثیاباً خضراً من سندس و استبرق متکئین فیها علی الارائک نعم الثواب و حسنت مرتفقاً. ( قرآن 31/18 ).
قاری صفت حله و استبرق و سندس
بر البسه بنویس که از اهل بهشتیم.مخفف آن ، ستبرق :
تو گوئی بباغ اندرون روزبرف
صف ناژوان و صف عرعران
بسی خواهرانند بر راه رز
سیه موزگان و سمن چادران
بپوشیده در زیر چادرهمه
ستبرق ز بالای سر تا بران.صحرا گویی که خورنق شده ست
بستان همرنگ ستبرق شده ست.

---

استبرق. [ اِ ت َ رَ ] ( اِ ) استبرک. از درختان کائوچوئی ایران است ودر نقاط گرمسیر و سواحل جنوبی و از خوزستان تا مکران و بلوچستان همه جا از ارتفاع 950 ( در منصورآباد لار ) تا 1100 ( در اطراف بم ) دیده شده است. ( گااوبا ). درختچه یا بوته ایست که به ارتفاع پنج گز میرسد و در نواحی خرماخیز ایران بسیار است و آنرا کائوچو هست. نامی است که در شیراز و دیگر قسمتهای فارس به عشر دهند.غَلبلب. عوشر. عُشّر. غَرق. کرک. خرگ. عشر. عِشار. اَکَرن. مَدار. اوشر. گویند با این گیاه در دوره هخامنشی دیبای شوشتری میکرده اند، یعنی جامه استبرق.

۱. (زیست شناسی ) گیاهی شیره دار با برگ های پَهن و گل های صورتی و سفید خوشه ای و معطر.
۲. [قدیمی] پارچه ای که با ابریشم و زر بافته می شد، دیبا: صحرا گویی که خورنق شده ا ست / بستان هم رنگ ستبرق شده است (منوچهری: ۱۶۲ ).

{Calotropis} [زیست شناسی- علوم گیاهی] سرده ای از استبرقیان شیرابه دار که در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری می رویند؛ گل های آنها معطر است و در برخی از کشورهای جنوب شرقی آسیا از آنها دسته گل درست می کنند