استصحاب زمانیات

[ویکی فقه] استصحاب زمانیات به حکم به بقای امور تدریجی الحصول در ظرف زمان اطلاق می شود.
استصحاب زمانیات از اقسام استصحاب امور تدریجی و مقابل استصحاب زمان می باشد و به معنای حکم به بقای اموری است که به تدریج و در بستر زمان موجود می شود؛ به این صورت که تا جزء سابق از بین نرود، نوبت به جزء لاحق نمی رسد و هیچ گاه تمام اجزای آن در یک زمان اجتماع نمی کند، مانند: تکلم، کتابت، راه رفتن، جریان آب در رودخانه ، که وجود ثابت و مستقری ندارند، بلکه اجزای آن ها به تدریج در ظرف زمان حاصل می شود. در این گونه موارد، اگر برای مثال، تا زمان معینی یقین به تکلم و یا کتابت باشد و سپس در بقای آن شک شود، مجرای استصحاب زمانیات، می باشد.
حجیت
در حجیت این استصحاب اختلاف وجود دارد و منشأ اختلاف در این است که استصحاب در موارد شک در بقا، جاری است نه در موارد شک در حدوث، و از آن جا که زمانیات، دارای بقا و ثبات نیست، پس شک در آن ها، شک در بقا نیست، بلکه شک در حدوث است. قائلین به حجیت این استصحاب، پاسخ می دهند که هر چند به دقت عقلی، استصحاب در زمانیات جاری نیست، اما عرف این دقت عقلی را به کار نمی بندد و با دید مسامحی، یک نوع وحدت اعتباری (غیر حقیقی) میان اجزای زمانیات لحاظ نموده و آنها را استصحاب می نماید.البته توجیه دیگری نیز برای جریان استصحاب در زمانیات وجود دارد.مرحوم « شیخ انصاری » در مواردی که امکان فرض یک امر واحد مستمر وجود داشته باشد، استصحاب را در زمانیات جاری می داند.برخی مانند مرحوم « نایینی » استصحاب را مطلقا در زمانیات جاری می دانند.