سبوس

سبوس عبارت است از پوسته گندم، جو یا برنج که سرشار از ویتامین ب، ویتامین ای، پانتوتنیک اسید، آهن، منیزیم، فسفر، پتاسیم، روی، مس، منگنز، و سلنیوم می باشد و به همین دلیل دارای ارزش غذایی بسیار بالایی است. همین طور، مصرف نان، آرد، و برنج سبوس دار می تواند بسیاری از نیازهای تغذیه ای انسان را برطرف نماید. در کشور ایران استفاده از آرد سفید (بدون سبوس) در پخت نان رایج تر بوده و دارای طرفداران بیشتری نیز هست.
سبوس برنج عبارت است از پوسته خارجی، جنین، لایه آلرون و سلول های خارجی چسبیده به آندوسپرم نشاسته ای دانه برنج، اوریزاساتیوا از خانواده گرامینه می باشد. اوریزا در زبان یونانی به معنای برنج و ساتیوا در لاتین به معنای کشت شده است. برنج یکی از غذاهای اصلی مردم آسیاست و به مقادیر زیاد درایران، چین، هندوستان، ژاپن، تایلند، فیلیپین و کشت می گردد. پوست برنج را به وسیله آسیابهای سنگی جدا می کنند و سپس برنج به دست آمده را که برنج قهوه ای نامیده می شود، پوست میکَنند و برنج سفید شده را به دست می آورند که مصرف غذایی دارد و سبوس محصول فرعی آن می باشد.
عصاره سبوس برنج عبارت است از عصاره آبی الکلی سبوس برنج که هر میلی لیتر از این عصاره نباید کمتر از ۶۰ میکروگرم ویتامین B۱ که معادل ۵/۱۴ گرم سبوس برنج است، باشد. مقدار مصرف آن ۸ میلی لیتر است. از سبوس برنج روغنی به دست می آید که به روغن سبوس برنج۱ موسوم است و استخراج آن از سبوس، معمولاً با استفاده از حلالها صورت می گیرد. ضمناً باید در نظر داشت که در سبوس برنج نوعی لیپاز فعال وجود دارد که باعث می گردد مقدار درصد اسیدهای چرب آزاد را در آن افزایش دهد. روغن سبوس برنج دارای ۱۵–۲۰ درصد از اسیدهای چرب اشباع شده و ۸۰ تا ۸۵ درصد از نوع اشباع نشده به شرح زیر است:
۴/۰ تا یک درصد اسید میریستیک، ۱۲–۱۸ درصد اسید پالمیتیک، ۱–۳ درصد اسید استئاریک، ۴۰–۴۵ درصد اسید لینولئیک، به مقدار یک درصد اسید لینولنیک و ۲/۰ تا ۴/۰ درصد اسید پالمیتولئیک می باشد.

[ویکی فقه] سبوس از جمله عناوینی است که در فقه کاربرد دارد.
سبوس پوسته برجای مانده از دانه گندم، جو و مانند آن پس از آرد کردن می باشد.

کاربرد سبوس در ابواب فقه
از احکام آن به مناسبت در باب صلات و تجارت سخن گفته‏اند.

← سبوس در باب صلات
۱. ↑ العروة الوثقی ج۲، ص۳۹۱-۳۹۲.
...