زبان های ترکی

زبان های تُرکی یا به اصطلاح دقیق ترِ رده شناسی زبانی، زبان های ترکی تبار (Turkic Languages) یک خانوادهٔ زبانی شامل سی و پنج زبان می باشد این خانوادهٔ زبانی به عنوان بخشی از خانوادهٔ پیشنهادی زبان های آلتایی در نظر گرفته شده بود ولی امروزه این فرضیه و طبقه بندی پیشنهادی زبان های آلتایی که شامل زبان های ترکی، مغولی و تونگوزی بود به طور گسترده رد شده است همچنان که طبقه بندی پیشنهادی زبان های اورال آلتایی نیز منسوخ شده است.
ترکی
این زبان ها در منطقهٔ وسیعی از شمال آسیا، شمال و غرب چین تا غرب آسیا، بخش هایی از خاورمیانه، سواحل مدیترانه، آسیای مرکزی و اروپای شرقی استفاده می شوند. جمعیت متکلمان این زبان ها به عنوان زبان مادری حدود ۱۷۰ میلیون تن و به عنوان زبان دوم جمعاً ۲۰۰ میلیون تن تخمین زده می شود.
زبان ترکی استانبولی دارای بیشترین تعداد گویشوران زبان های ترکی تبار که عمدتاً در آناتولی و بالکان، زبان مادری حدود ۱۵٪ از تمام ترک زبانان می باشند. شاخهٔ زبان های اوغوز که بیشترین جمعیت ترک زبانان را تشکیل می دهد به صورت دوطرفه در میان زبان های ترکی استانبولی، ترکی آذربایجانی، قشقایی، ترکمنی، تاتاری کریمه، گاگائوز، ترکی گاگائوز بالکان و … دارای اشتراکاتی بوده و قابل فهم می باشند. کاربرد زبان های ترکی در مناطق متفاوت ایران از لحاظ تنوع لهجه ها و گروه های قومی تنها با منطقه قفقاز قابل مقایسه است و تعداد متکلمین این گروه های زبانی از چندین هزار همچون خلج ها تا جمعیت چند میلیونی ترکی آذربایجانی متفاوت است.ارتباطی بین مغولی و ترکی دیده می شود. در منابع ترکی و مغولیِ اولیه، جز واژگان بین فرهنگی اثری دیده نمی شود، ولی در مغولی میانه، لغات معادل وجود دارد. شباهت های زیاد بین ترکی و مغولی، نتیجهٔ ارتباط آن ها در میانهٔ قرن اول قبل از میلاد است.
این گروه زبان ها پیوندی هستند؛ یعنی تکواژها در کنار هم قرار می گیرند و واژه را می سازند، به طوری که با جدا کردن پیوندها، تکواژها به راحتی قابل شناسایی است. همچنین یکی از مشخصات زبان های ترکی هماهنگی آواها است.

[ویکی فقه] زبان های تُرکی یا به اصطلاح دقیق ترِ رده شناسی زبانی، زبان های ترکی تبار (Turkic Languages) یک خانوادهٔ زبانی شامل سی وپنج زبان می باشد، که عموماً توسط مردمان ترک تبار تکلم می شوند. این خانوادهٔ زبانی به عنوان بخشی از خانوادهٔ پیشنهادی زبان های آلتایی در نظر گرفته شده است.زبان تُرْکی، خانواده ای از زبان ها که مراکز اصلی رواج آن ها شمال غرب چین، جنوب سیبری، جمهوری های آسیای مرکزی، ایران، قفقاز، ترکیه و شبه جزیرۀ بالکان است. تنها یک زبان به نام یاکوت خارج از این مسیر و در شمال سیبری رواج دارد.
برخی از زبان شناسان، زبان های ترکی را همراه با زبان های مغولی و تونگوزی (یا تونگوزی ـ منچوری) ۳ شاخه از خانوادۀ زبان های آلتایی به شمار می آورند
Lehmann، W P، ج۱، ص۸۷، Historical Linguistics، London، ۱۹۹۲.
تقسیم بندی این خانوادۀ زبانی به زبان ها و گویش ها و لهجه های مختلف از دشواری های زبان شناسی ترکی بوده و هست. تنوع گویش ها و لهجه های ترکی به اندازه ای است که تعیین شمار دقیق آن ها تقریباً ناممکن است و نمی توان به آسانی آن ها را طبقه بندی کرد.
» Turkish «، International Encyclopedia of Linguistics، ص۶۱۹، Kornfilt، J،» Turkish «، International Encyclopedia of Linguistics، ed W Bright، New York/ Oxford، ۱۹۹۲، vol IV.
زبان پیش ترکی در نیمۀ نخست هزارۀ ۱ق م به گونه های مختلف تقسیم شد و زمینۀ پیدایی زبان های مختلف ترکی فراهم آمد.
Golden، P B، ج۱، ص۲۰، An Introduction to the History of the Turkic Peoples، Wiesbaden، ۱۹۹۲.
...