مترادف دائره المعارف : انسیکلوپدی، فرهنگ، مرجع
برابر پارسی : ( دائرة المعارف ) دانشنامه
دایره المعارف
مترادف دائره المعارف : انسیکلوپدی، فرهنگ، مرجع
برابر پارسی : ( دائرة المعارف ) دانشنامه
فارسی به انگلیسی
encyclopedia
فارسی به عربی
موسوعة
مترادف و متضاد
دائره المعارف
دائره المعارف
فرهنگ فارسی
یا دائره المعارف عربی دائره المعارفی است برای فنون و علوم و مطالب بعربی که بار اول شش جلد اول (۱۸۸۳ - ۱۸۷۶ م . ) آنرا معلم بطرس بستانی و جلدهای هفتم و هشتم ( ۱۸۸۴ ۱۸۸۳ م . ) راسلیم بستانی و نهم و دهم و یازدهم را ( تا کلمه (( عثمانیه ) ) ) ( ۱۹٠٠ ۱۸۹۸ ۱۸۸۷ ) نسیب و نجیب پسران بطرس با سلیمان بستانی طبع و منتشر کرده اند . طبع مجددا آن با تجدید نظر تحت اداره فواد افرام بستانی ( ۱۹۵۴ م . ) آغاز شده .
( اسم ) کتابی شامل مجکوع علوم و معراف انسانی که معمولا به ترتیب الفبایی مواد منظم میشود فرهنگنامه .
( اسم ) کتابی شامل مجکوع علوم و معراف انسانی که معمولا به ترتیب الفبایی مواد منظم میشود فرهنگنامه .
فرهنگ معین
( دایرة المعارف ) (یِ رَ ةُ لْ مَ رِ ) [ ع . ] (اِمر. ) کتابی که تمام لغات و اصطلاحات علمی و ادبی یک زبان به ترتیب حروف هجا در آن ضبط شده است ، فرهنگ ن امه ، آنسیکلوپدی .
(یِ رَ ةُ لْ مَ رِ) [ ع . ] (اِمر.) کتابی که تمام لغات و اصطلاحات علمی و ادبی یک زبان به ترتیب حروف هجا در آن ضبط شده است ، فرهنگ ن امه ، آنسیکلوپدی .
لغت نامه دهخدا
( دائرةالمعارف ) دائرةالمعارف. [ ءِ رَ تُل ْ م َ رِ] ( ع اِ مرکب ) آنسیکلوپدی حاوی العلوم. کتابی حاوی مجموع معارف انسانی. فرهنگ فنون و علوم. خلاصه قابل فهمی از معارف بشری. شاخه ای از اطلاعات علمی حاوی رشته ها و زمینه های مختلف علمی در موضوعات جداگانه و آن معمولاً ترتیب الفبایی دارد؛ مانند دائرةالمعارف بریتانیکا که نخستین بار در 1768 م. انتشار یافت. دائرةالمعارف گاه برشته های یک موضوع محدود است چون دائرةالمعارف کاتولیک و جز آن.
تاریخچه مختصر دائرةالمعارف نویسی : دائرةالمعارف نویسی و یا گردآوردن معلومات بشری در یک مجموعه تازگی ندارد، در قرن پنجم میلادی شخصی بنام مارسیانوس کاپلا معلومات آن روز بشر را که مجموعاً هفت علم بود در یک مجلد مورد بحث قرار داد و آن هفت علم عبارت بودند از: صرف و نحو - جدل - معانی و بیان - هندسه - نجوم - حساب - موسیقی. در قرن هفتم کتاب فقه اللغه یا ریشه شناسی تألیف ایزیدور اسقف اشبیلیه بمنزله دائرةالمعارفی بشمار میرفت. نیز در قرن نهم سالمن ( سلیمان ) اسقف یک فرهنگ عمومی تألیف کرد. در دوره سلطنت سن لوئی ونسان دوبووه بدرخواست شاه اثر نفیس خود راکه شامل افکار نویسندگان مختلف بود تدوین کرد در آغاز قرن هفدهم جدیت بیشتری در این باره مبذول گشت چنانکه در 1606 پرفسوری بنام ماتیامارتن طرح دائرةالمعارف کاملی بریخت. هانری آلستد به سال 1620 م. در حبرون دائرةالمعارفی در هفت مجلد منتشر کرد سپس بیکن علوم انسانی را با روش طبقه بندی علمی و متدیک خود آنچنان تنظیم کرد که ثمر تخمی که کاشته بود درقرن بعد ببر آمد و منتهی به تأسیس لغت نامه بزرگ ووسیعی در علوم و هنر گردید و با آثار خود راه نویسندگان دائرةالمعارف را هموار ساخت و در قرن بعد دائرةالمعارف یا فرهنگ فنون و علوم ، تألیف شامبر به سال 1728 در دو جلد در لندن منتشر گردید و همین امر باعث گردید که در فرانسه دیدرو مصمم شد تألیف شامبر را به فرانسه ترجمه کند ولی در حین عمل برخورد که ممکن است کتابی جامعتر از آن تدوین کرد و بر اثر این توجه بتألیف دائرةالمعارف مشهور پرداخت و پس از وی دالامبر دائرةالمعارف منظم را1751 تدوین کرد و آخرین جلد آن در سال 1832 م. منتشر گردید.
این اثر بسیار جالب محتوی 166 جلد و 40 اطلس و نقشه بود و بتعداد مطالب دائرةالمعارفی مطالب اختصاصی داشت و چند مقاله آن از دائرةالمعارف دیدرو بعاریت گرفته شده بود. در تنظیم این اثر عده ای از دانشمندان شرکت داشتند از آنجمله : ویک دازیر ، کلوکه ، دوبنتون ، لاتری ، لامارک ، کاترمر دو کنسی ، فورکروا ، وکلین ، لالاند و غیر هم. دائرةالمعارفهای متعدد فرانسه که از آنها ذکر توان کرد عبارتند از: دائرةالمعارف مردان جهان ( 1833 - 1845 ) 22 جلد دائرةالمعارف جدید ( مدرن ) ( 1846 - 1851 ). 30 جلد و 12 اضافی. و همچنین دو مجموعه ٔبا ارزش بنام دائرةالمعارف قرن نوزدهم ( 1836 - 1859م. ) در 75 جلد و دائرةالمعارف بزرگ ( 1885-1902 م. ) در 31 جلد. از مجموعه های وسیعی که بر اثر بسط و ازدیاد مطالب مختلف دائرةالمعارفی قدر و قیمت بسزائی یافته و بنام فرهنگ ( دیکسیونر ) معروف شده باید دیکسیونربزرگ پیرلاروس و دیکسیونر مکالمه را نام برد. حال که از فرهنگ ها ( دیکسیونر ) ذکری به میان آمد باید توجه داشت که فرهنگ ها و یا لغت نامه های اختصاصی چندی نیز وجود دارند که از آن جمله اند لغت نامه ادبی ، فرهنگ دینی ، لغت نامه کشاورزی ، لغت نامه فلسفی ، لغت نامه موسیقی و لغت نامه طبی و غیره. دائرةالمعارف های انگلستان که شایان ذکرند عبارتند از: اثر ویلیام سمیلی 1771 لندن. و اثر دلاردنر ( 1829-1846 ) در 132 جلد و مخصوصاً دائرةالمعارف بزرگ بریتانیا یا لغت نامه هنرها و علوم و ادبیات زیر نظر عده ای از پروفسورهای دانشمند انگلستان : سپنسر باینس و ربرتسون سمیت چاپ اول به سال 1771 در 3 جلد و چاپ چهاردهم به سال 1929 در 24 جلد. در آلمان دایرةالمعارف عمومی از ارش دو گروبر ( 1818 به بعد ) در 167 جلد. از آثار بزرگ محتوی ادبیات آلمان اثر بروکهاوس است در سال 1796 که چند بار تجدید چاپ شده و چاپ 1901 -1903 آن در 16 مجلد انتشار یافته است. دائرةالمعارف دیگری که در سالهای ( 1840-1852 ) در 46 مجلد منتشر شد و بالاخره از اینگونه دائرةالمعارفهای با ارزش بسیار در آلمان انتشار یافته است که بعضی از آنان محتوی اطلاعات ذیقیمتی می باشند. در اسپانیا دایرةالمعارف اروپا و آمریکا که از سال 1905 تا 1928 انتشار یافت در59 جلد. در ایتالیا دائرةالمعارف جدید از سال 1875 تا 1888 در 21 جلد انتشار یافت و در سال ( 1889-1899 )پنج جلد تکمیلی آن هم منتشر شد. در روسیه ( سن پطرزبورگ ) دایرةالمعارف روسی در سال ( 1891-1904 ) در 82 مجلد و ذیل آن ( 1901 تا 1907 ) در 4 مجلد منتشر شد و دومین طبع دائرةالمعارف عظیم شوروی در 52 جلد به سال 1960 بپایان رسیده است. در لهستان از 1868 به بعد دائرةالمعارفی منتشر گردید در 30 جلد. از میان این دایرةالمعارفها دایرةالمعارف کاتولیک را که به انگلیسی و در نیویورک به سال ( 1907-1914 ) در 16 مجلد انتشار یافته و دایرةالمعارف یهود که آنهم در 12 مجلد و در سالهای ( 1901-1906 ) در نیویورک انتشار یافته و بالاخره دائرةالمعارف اسلامی که در سال 1913 تا بعد از جنگ اول جهانی منتشر گردیده است ( واکنون مشغول تجدید طبع آن هستند ) باید ذکر کرد. اما فکر نوشتن دائرةالمعارف در اسلام ظاهراً از اواخر قرن سوم پیدا شده است و شایدرسائل اخوان الصفا را بتوان جزء دائرةالمعارفهای اختصاصی بشمار آورد. الفهرست ابن ندیم ( قرن چهارم ). احصاءالعلوم فارابی ( قرن چهارم ). جامعالعلوم امام فخررازی معروف به ستینی ( قرن ششم ). صبح الاعشی تألیف قلقشندی ( قرن هفتم ). نهایةالارب نویری ( قرن هفتم ). محاضرةالابرار و مسامرةالاخیار فی الادبیات و النوادر و الاخبارمحیی الدین عربی ( قرن هفتم ) و نزهةالقلوب حمداﷲ مستوفی ( قرن هشتم ) و همچنین مقدمه ابن خلدون ( قرن هفتم و قرن هشتم هجری ) ( دائرةالمعارفی که از اغلب علوم متداوله آن عصر بحث می کند ) و نیز ستینی زمخشری و درةالتاج قطب الدین محمود شیرازی ( قرن هشتم ) و نفایس الفنون محمدبن محمود آملی ( قرن هشتم ) مدائن العلوم استرآبادی ( دوره قاجاریه ) و دستورالعلماء تألیف عبدالنبی احمد نگری و مطلع العلوم و مجمع الفنون تألیف واجد علی و کشاف اصطلاحات الفنون تهانوی را باید از این قبیل دانست. اما در اسلام دائرةالمعارفی که همین نام نیز داشته باشد مربوط بقرن سیزدهم و چهاردهم هجری و عبارتست از دائرةالمعارف بستانی ( سابقاً 11 جلد آن نشر شده و اخیراً نیز بطبع جدیدی از آن اقدام شده است ) و دائرةالمعارف فریدوجدی ( در 10 جلد ). اما از اینهمه جز نزهةالقلوب و مدائن العلوم و نفایس الفنون و درةالتاج و مطلعالعلوم بقیه به زبان عربی تألیف شده است. در عصر حاضر نیز دائرةالمعارفهایی در ممالک مختلف اسلامی در کار تدوین و تألیف و نشر است از قبیل کتاب حاضر ( لغت نامه ) و دائرةالمعارف آریانا ( افغانستان ) و دائرةالمعارف اسلامی ( ترجمه عربی ) و دائرةالمعارف اسلامی ( ترجمه اردو ) و جز آن.
تاریخچه مختصر دائرةالمعارف نویسی : دائرةالمعارف نویسی و یا گردآوردن معلومات بشری در یک مجموعه تازگی ندارد، در قرن پنجم میلادی شخصی بنام مارسیانوس کاپلا معلومات آن روز بشر را که مجموعاً هفت علم بود در یک مجلد مورد بحث قرار داد و آن هفت علم عبارت بودند از: صرف و نحو - جدل - معانی و بیان - هندسه - نجوم - حساب - موسیقی. در قرن هفتم کتاب فقه اللغه یا ریشه شناسی تألیف ایزیدور اسقف اشبیلیه بمنزله دائرةالمعارفی بشمار میرفت. نیز در قرن نهم سالمن ( سلیمان ) اسقف یک فرهنگ عمومی تألیف کرد. در دوره سلطنت سن لوئی ونسان دوبووه بدرخواست شاه اثر نفیس خود راکه شامل افکار نویسندگان مختلف بود تدوین کرد در آغاز قرن هفدهم جدیت بیشتری در این باره مبذول گشت چنانکه در 1606 پرفسوری بنام ماتیامارتن طرح دائرةالمعارف کاملی بریخت. هانری آلستد به سال 1620 م. در حبرون دائرةالمعارفی در هفت مجلد منتشر کرد سپس بیکن علوم انسانی را با روش طبقه بندی علمی و متدیک خود آنچنان تنظیم کرد که ثمر تخمی که کاشته بود درقرن بعد ببر آمد و منتهی به تأسیس لغت نامه بزرگ ووسیعی در علوم و هنر گردید و با آثار خود راه نویسندگان دائرةالمعارف را هموار ساخت و در قرن بعد دائرةالمعارف یا فرهنگ فنون و علوم ، تألیف شامبر به سال 1728 در دو جلد در لندن منتشر گردید و همین امر باعث گردید که در فرانسه دیدرو مصمم شد تألیف شامبر را به فرانسه ترجمه کند ولی در حین عمل برخورد که ممکن است کتابی جامعتر از آن تدوین کرد و بر اثر این توجه بتألیف دائرةالمعارف مشهور پرداخت و پس از وی دالامبر دائرةالمعارف منظم را1751 تدوین کرد و آخرین جلد آن در سال 1832 م. منتشر گردید.
این اثر بسیار جالب محتوی 166 جلد و 40 اطلس و نقشه بود و بتعداد مطالب دائرةالمعارفی مطالب اختصاصی داشت و چند مقاله آن از دائرةالمعارف دیدرو بعاریت گرفته شده بود. در تنظیم این اثر عده ای از دانشمندان شرکت داشتند از آنجمله : ویک دازیر ، کلوکه ، دوبنتون ، لاتری ، لامارک ، کاترمر دو کنسی ، فورکروا ، وکلین ، لالاند و غیر هم. دائرةالمعارفهای متعدد فرانسه که از آنها ذکر توان کرد عبارتند از: دائرةالمعارف مردان جهان ( 1833 - 1845 ) 22 جلد دائرةالمعارف جدید ( مدرن ) ( 1846 - 1851 ). 30 جلد و 12 اضافی. و همچنین دو مجموعه ٔبا ارزش بنام دائرةالمعارف قرن نوزدهم ( 1836 - 1859م. ) در 75 جلد و دائرةالمعارف بزرگ ( 1885-1902 م. ) در 31 جلد. از مجموعه های وسیعی که بر اثر بسط و ازدیاد مطالب مختلف دائرةالمعارفی قدر و قیمت بسزائی یافته و بنام فرهنگ ( دیکسیونر ) معروف شده باید دیکسیونربزرگ پیرلاروس و دیکسیونر مکالمه را نام برد. حال که از فرهنگ ها ( دیکسیونر ) ذکری به میان آمد باید توجه داشت که فرهنگ ها و یا لغت نامه های اختصاصی چندی نیز وجود دارند که از آن جمله اند لغت نامه ادبی ، فرهنگ دینی ، لغت نامه کشاورزی ، لغت نامه فلسفی ، لغت نامه موسیقی و لغت نامه طبی و غیره. دائرةالمعارف های انگلستان که شایان ذکرند عبارتند از: اثر ویلیام سمیلی 1771 لندن. و اثر دلاردنر ( 1829-1846 ) در 132 جلد و مخصوصاً دائرةالمعارف بزرگ بریتانیا یا لغت نامه هنرها و علوم و ادبیات زیر نظر عده ای از پروفسورهای دانشمند انگلستان : سپنسر باینس و ربرتسون سمیت چاپ اول به سال 1771 در 3 جلد و چاپ چهاردهم به سال 1929 در 24 جلد. در آلمان دایرةالمعارف عمومی از ارش دو گروبر ( 1818 به بعد ) در 167 جلد. از آثار بزرگ محتوی ادبیات آلمان اثر بروکهاوس است در سال 1796 که چند بار تجدید چاپ شده و چاپ 1901 -1903 آن در 16 مجلد انتشار یافته است. دائرةالمعارف دیگری که در سالهای ( 1840-1852 ) در 46 مجلد منتشر شد و بالاخره از اینگونه دائرةالمعارفهای با ارزش بسیار در آلمان انتشار یافته است که بعضی از آنان محتوی اطلاعات ذیقیمتی می باشند. در اسپانیا دایرةالمعارف اروپا و آمریکا که از سال 1905 تا 1928 انتشار یافت در59 جلد. در ایتالیا دائرةالمعارف جدید از سال 1875 تا 1888 در 21 جلد انتشار یافت و در سال ( 1889-1899 )پنج جلد تکمیلی آن هم منتشر شد. در روسیه ( سن پطرزبورگ ) دایرةالمعارف روسی در سال ( 1891-1904 ) در 82 مجلد و ذیل آن ( 1901 تا 1907 ) در 4 مجلد منتشر شد و دومین طبع دائرةالمعارف عظیم شوروی در 52 جلد به سال 1960 بپایان رسیده است. در لهستان از 1868 به بعد دائرةالمعارفی منتشر گردید در 30 جلد. از میان این دایرةالمعارفها دایرةالمعارف کاتولیک را که به انگلیسی و در نیویورک به سال ( 1907-1914 ) در 16 مجلد انتشار یافته و دایرةالمعارف یهود که آنهم در 12 مجلد و در سالهای ( 1901-1906 ) در نیویورک انتشار یافته و بالاخره دائرةالمعارف اسلامی که در سال 1913 تا بعد از جنگ اول جهانی منتشر گردیده است ( واکنون مشغول تجدید طبع آن هستند ) باید ذکر کرد. اما فکر نوشتن دائرةالمعارف در اسلام ظاهراً از اواخر قرن سوم پیدا شده است و شایدرسائل اخوان الصفا را بتوان جزء دائرةالمعارفهای اختصاصی بشمار آورد. الفهرست ابن ندیم ( قرن چهارم ). احصاءالعلوم فارابی ( قرن چهارم ). جامعالعلوم امام فخررازی معروف به ستینی ( قرن ششم ). صبح الاعشی تألیف قلقشندی ( قرن هفتم ). نهایةالارب نویری ( قرن هفتم ). محاضرةالابرار و مسامرةالاخیار فی الادبیات و النوادر و الاخبارمحیی الدین عربی ( قرن هفتم ) و نزهةالقلوب حمداﷲ مستوفی ( قرن هشتم ) و همچنین مقدمه ابن خلدون ( قرن هفتم و قرن هشتم هجری ) ( دائرةالمعارفی که از اغلب علوم متداوله آن عصر بحث می کند ) و نیز ستینی زمخشری و درةالتاج قطب الدین محمود شیرازی ( قرن هشتم ) و نفایس الفنون محمدبن محمود آملی ( قرن هشتم ) مدائن العلوم استرآبادی ( دوره قاجاریه ) و دستورالعلماء تألیف عبدالنبی احمد نگری و مطلع العلوم و مجمع الفنون تألیف واجد علی و کشاف اصطلاحات الفنون تهانوی را باید از این قبیل دانست. اما در اسلام دائرةالمعارفی که همین نام نیز داشته باشد مربوط بقرن سیزدهم و چهاردهم هجری و عبارتست از دائرةالمعارف بستانی ( سابقاً 11 جلد آن نشر شده و اخیراً نیز بطبع جدیدی از آن اقدام شده است ) و دائرةالمعارف فریدوجدی ( در 10 جلد ). اما از اینهمه جز نزهةالقلوب و مدائن العلوم و نفایس الفنون و درةالتاج و مطلعالعلوم بقیه به زبان عربی تألیف شده است. در عصر حاضر نیز دائرةالمعارفهایی در ممالک مختلف اسلامی در کار تدوین و تألیف و نشر است از قبیل کتاب حاضر ( لغت نامه ) و دائرةالمعارف آریانا ( افغانستان ) و دائرةالمعارف اسلامی ( ترجمه عربی ) و دائرةالمعارف اسلامی ( ترجمه اردو ) و جز آن.
فرهنگ عمید
( دایرةالمعارف ) کتاب یا مجموعه ای از کتاب ها که در آن مباحث علمی، ادبی، هنری، اجتماعی و مانند آن ها را به ترتیب حروف الفبایی گردآوری کرده و دربارۀ هریک از آن ها توضیحاتی آمده است، فرهنگ نامه، آنسیکلوپدی.
دانشنامه عمومی
نجلا
فرهنگ جامع ، کتاب مرجع
نوعی از کتابهای مرجع است که کلیه ی مفاهیم حول موضوع خاص یا تمام موضوعات را گردآوری کرده و در اختیار مخاطب قرار می دهد.
دائرةالمعارف. دایرةالمعارف در فارسی به دو معنی به کار می رود:
دانشنامه یا دانشنامه، که نام عمومی کتاب هایی است که حاوی اطلاعات جامعی هستند؛
آنسیکلوپدی که دایرةالمعارف مشهوری به زبان فرانسوی است.
دانشنامه یا دانشنامه، که نام عمومی کتاب هایی است که حاوی اطلاعات جامعی هستند؛
آنسیکلوپدی که دایرةالمعارف مشهوری به زبان فرانسوی است.
wiki: دائرةالمعارف
دانشنامه آزاد فارسی
دایرة المعارف (encyclopaedia)
(یا: دانشنامه) معادل عربی واژۀ «آنسیکلوپدی» در زبان های اروپایی که مأخوذ از واژۀ یونانی enkyklios paideia به معنای «تعلیم و تربیت کل» است. امروزه دایرةالمعارف ها نوعی کتاب مرجع هستند حاوی مجموعه ای از مقالات، مختصر یا مفصل، در همۀ رشته ها، یا در رشتۀ معینی از دانش بشری که عموماً به صورت الفبایی مرتب شده اند، همراه با نمایه ها، ارجاعات، تصاویر، و نمودارها. دایرةالمعارف ها به منظور روزآمدکردن و سهولت در دسترسی به رشته های دانش بشری تألیف می شوند و با واژه نامه تفاوت اساسی دارند. زیرا واژه نامه ناظر به لغات است، در حالی که دایرةالمعارف حاوی اطلاعات و بحث مختصری دربارۀ موضوعات دانش بشری، مشاهیر و اماکن جغرافیایی و امثال آن است. دایرةالمعارف ها با آلماناک ها و سالنماها نیز تفاوت دارند. آلماناک ها بیشتر حاوی اطلاعات خیلی جدید هستند و کمتر اطلاعات قدیمی را دربر می گیرند. افلاطون معتقد بود که برای بهتر اندیشیدن لازم است آدمی همه چیز را بداند. در یونان باستان سنت بر این بود که دانش شفاهی را به دانش نوشتاری بدل کنند. از این رو افلاطون و به ویژه ارسطو تقریباً در همۀ رشته های دانش بشری صاحب تألیفاتی بودند.این گونه آثاررا اصطلاحاً «دایرۀ دانش» می خوانند کهبه زبان عربی آن را به «دایرةالمعارف» ترجمه کردند و ابن سینا معادل فارسی «دانشنامه» را برای آن وضع کرد. سناتور رومی، کاتون، در اواخر قرن ۲پ م، مجموعۀ کتاب هایی تدوین کرد که اثری از آن باقی نمانده است. این کتاب ها مجموعه ای بودند از پژوهش هایی دربارۀ فن خطابه، کشاورزی، بهداشت، علم، سپاهیگری و قانون. قصد کاتون فراهم آوردن دایرةالمعارفی بود برای تربیت پسرش. مارکوس ترنتیوس وارو کار کاتون را در کتاب خود به نام اصول زندگی مردم روم که تاریخ تمدن روم بود، دنبال گرفت. متأسفانه این کتاب هم ازبین رفته است. پاره ای کتاب تاریخ طبیعی پلینی مهین را به جهت روش گردآوری آن، نخستین دایرةالمعارف جهان شمرده اند. این کتاب ۳۷جلدی شامل ۲۴۹۳ فصل بود که به صورت رده ای تنظیم شده بود. در قرون وسطا پاره ای از فضلا سعی در گردآوری و تدوین دایرةالمعارف ـ برای استفادۀ گروه خاصی از مردم ـ بودند. از آن جمله است کتاب ایسیدوروس قدیس، از اهالی سویل، (حدود ۵۶۰ـ۶۳۶م) به نام بیست کتاب دربارۀ لغت شناسی یا اصل کلمات که به روش موضوعی تدوین شده بود. در همین ایام محقق انگلیسی رامانوس ماروس کتاب دربارۀ جهان را به رشتۀ تحریر درآورد که در واقع سرقتی بود از کتاب ایسیدوروس. در قرون وسطا راهبه ای به نام هراد (متوفی به سال ۱۱۹۵م) نخستین زنی است که دست به تهیۀ یک دایرةالمعارف می زند. در قرن ۱۲م هونوریوس این کلیوسیوس دایرةالمعارف گونه ای به نام آینۀ جهان منتشر کرد. مشهورترین دایرةالمعارف قرون وسطا مرآةالکبیر یا آینۀ بزرگ اثر ونسان بووه ـ از رهبانان فرقشۀ دومینیکیان و معلم لوئی نهم و پسران او و کتابدار کتابخانۀ سلطنتی ـ بود. حدود سال ۱۴۶۰م کاکستون دایرةالمعارف آینۀ جهان را به انگلیسی ترجمه کرد. در سال ۱۵۴۱ رینگل برگ بازلی کتاب مطالعات شبانه یا دایرۀ کامل تعلیم و تربیت را منتشر کرد. می توان گفت که برای نخستین بار واژۀ انسیکلوپدیا (دایرۀ تعلیم و تربیت یا دایرةالمعارف) در عنوان این اثر به کار رفت. در اوایل قرن ۱۷ فرانسیس بیکن رده بندی جدیدی از دانش بشری ارائه داد که بر دانشنامه نویسان قرون بعدی تأثیرگذار بود. فیلسوفان فرانسوی در تدوین دایرةالمعارف فرانسه از این طرح استفاده کردند و دیدرو ـ ویراستار دایرةالمعارف ـ موفقیت خود را مرهون بیکن می دانست که نقشه یک فرهنگ عمومی علوم و فنون را طرح کرد. سه تن از متخصصان دایرةالمعارف در قرن ۱۷ عبارت اند از یوآن هاینریش الستد، پیر بل، و لوئی مورری. الستد در ۱۶۲۰ کتاب دایرةالمعارف ۳۵جلدی را منتشر کرد که مقالات آن تحت هفت عنوان کلی تدوین شده است. مورری در ۱۶۷۴ کتاب فرهنگ بزرگ تاریخی را منتشر کرد. در ۱۶۹۷ پیربل به تصحیح خطاها و کمبودهای اثر مورری همت گماشت و کتاب فرهنگ تاریخی و انتقادی را منتشر کرد. در ۱۷۲۸ افرهیم چمبرز اثر معروفش به نام دانشنامه را منتشر کرد. ویرایش دوم دانشنامه را جان میلز، انگلیسی مقیم فرانسه، به فرانسه ترجمه کرد، ولی ناشران فرانسوی بر این باور بودند که این ترجمه باید جرح و تعدیل و فرانسوی شود. این نظر به تدوین دایرةالمعارف فرانسوی منجر شد. مهم ترین دایرةالمعارف های روزگار ما در زبان انگلیسی بریتانیکا، و امریکانا و در زبان فرانسه لاروس و در آلمانی بروکهاوس است. به جرأت می توان گفت که امروزه همه کشورها دارای حداقل یک دایرةالمعارف به زبان رایج آن کشور هستند. دایرةالمعارف از نظر دامنه و موضوع می تواند انواع مختلف داشته باشد. اگر حجم مقالات آن کوتاه و مختصر باشد دایرةالمعارف مختصر است، مانند دایرةالمعارف فارسی مصاحب (در ۳ جلد) یا دایرةالمعارف کلمبیا (در یک جلد)، و اگر حجم مقالات زیاد باشد دایرةالمعارف مفصل است، مانند ایرانیکا یا امریکانا. اگر دایرةالمعارفی همه رشته های دانش بشری را دربر بگیرد دایرةالمعارف عمومی است و اگر به رشته ای معین یا کشور و موضوع خاصی اختصاص داشته باشد دایرةالمعارف تخصصی است. مانند ایرانیکا، دایرةالمعارف اسلام. دایرةالمعارف ممکن است از نظر کاربر یا مخاطب اختصاصی باشد مانند دایرةالمعارف کودکان. با پیشرفت فناوری نوین ارتباطات دیگر دایرةالمعارف فقط به صورت چاپی و کتابی در اختیار استفاده کنندگان قرار نمی گیرند. بلکه می تواند به صورت دیسک فشرده و پایگاه های اینترنتی مورد استفاده قرار گیرند. در جهان اسلام نیز ـ همچون یونان باستان ـ مجموعۀ آثار پاره ای از فلاسفۀ اسلامی در حکم دایرةالمعارف هستند، مانند آثار ابن سینا و فارابی. به علاوه کتاب های جامعی در رشته های علوم یا رشتۀ معینی از علوم و فنون تألیف شده، مانند مفاتیح العلوم خوارزمی، جامع ستّینی فخر رازی، درةالتاج قطب الدین شیرازی، نفایس الفنون آملی، و ذخیرۀ خوارزمشاهی. تألیف دایرةالمعارف به سبک نوین از اوایل قرن ۱۴ش در ایران آغاز شد، مانند دانشنامه سعید نفیسی که در ۱۳۱۷ جلد اول آن منتشر شد و ناتمام ماند. اما نخستین دایرةالمعارف که به سبک غربی و مدرن تألیف و منتشرشده دایرةالمعارف فارسی غلامحسین مصاحب است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی دایرةالمعارف نویسی در ایران، خواه عمومی یا تخصصی، با رشد چشم گیری پیشرفت کرده و چندین دایرةالمعارف عمومی یا تخصصی، برای کودکان و بزرگ سالان، در دست تهیه و انتشار است.
(یا: دانشنامه) معادل عربی واژۀ «آنسیکلوپدی» در زبان های اروپایی که مأخوذ از واژۀ یونانی enkyklios paideia به معنای «تعلیم و تربیت کل» است. امروزه دایرةالمعارف ها نوعی کتاب مرجع هستند حاوی مجموعه ای از مقالات، مختصر یا مفصل، در همۀ رشته ها، یا در رشتۀ معینی از دانش بشری که عموماً به صورت الفبایی مرتب شده اند، همراه با نمایه ها، ارجاعات، تصاویر، و نمودارها. دایرةالمعارف ها به منظور روزآمدکردن و سهولت در دسترسی به رشته های دانش بشری تألیف می شوند و با واژه نامه تفاوت اساسی دارند. زیرا واژه نامه ناظر به لغات است، در حالی که دایرةالمعارف حاوی اطلاعات و بحث مختصری دربارۀ موضوعات دانش بشری، مشاهیر و اماکن جغرافیایی و امثال آن است. دایرةالمعارف ها با آلماناک ها و سالنماها نیز تفاوت دارند. آلماناک ها بیشتر حاوی اطلاعات خیلی جدید هستند و کمتر اطلاعات قدیمی را دربر می گیرند. افلاطون معتقد بود که برای بهتر اندیشیدن لازم است آدمی همه چیز را بداند. در یونان باستان سنت بر این بود که دانش شفاهی را به دانش نوشتاری بدل کنند. از این رو افلاطون و به ویژه ارسطو تقریباً در همۀ رشته های دانش بشری صاحب تألیفاتی بودند.این گونه آثاررا اصطلاحاً «دایرۀ دانش» می خوانند کهبه زبان عربی آن را به «دایرةالمعارف» ترجمه کردند و ابن سینا معادل فارسی «دانشنامه» را برای آن وضع کرد. سناتور رومی، کاتون، در اواخر قرن ۲پ م، مجموعۀ کتاب هایی تدوین کرد که اثری از آن باقی نمانده است. این کتاب ها مجموعه ای بودند از پژوهش هایی دربارۀ فن خطابه، کشاورزی، بهداشت، علم، سپاهیگری و قانون. قصد کاتون فراهم آوردن دایرةالمعارفی بود برای تربیت پسرش. مارکوس ترنتیوس وارو کار کاتون را در کتاب خود به نام اصول زندگی مردم روم که تاریخ تمدن روم بود، دنبال گرفت. متأسفانه این کتاب هم ازبین رفته است. پاره ای کتاب تاریخ طبیعی پلینی مهین را به جهت روش گردآوری آن، نخستین دایرةالمعارف جهان شمرده اند. این کتاب ۳۷جلدی شامل ۲۴۹۳ فصل بود که به صورت رده ای تنظیم شده بود. در قرون وسطا پاره ای از فضلا سعی در گردآوری و تدوین دایرةالمعارف ـ برای استفادۀ گروه خاصی از مردم ـ بودند. از آن جمله است کتاب ایسیدوروس قدیس، از اهالی سویل، (حدود ۵۶۰ـ۶۳۶م) به نام بیست کتاب دربارۀ لغت شناسی یا اصل کلمات که به روش موضوعی تدوین شده بود. در همین ایام محقق انگلیسی رامانوس ماروس کتاب دربارۀ جهان را به رشتۀ تحریر درآورد که در واقع سرقتی بود از کتاب ایسیدوروس. در قرون وسطا راهبه ای به نام هراد (متوفی به سال ۱۱۹۵م) نخستین زنی است که دست به تهیۀ یک دایرةالمعارف می زند. در قرن ۱۲م هونوریوس این کلیوسیوس دایرةالمعارف گونه ای به نام آینۀ جهان منتشر کرد. مشهورترین دایرةالمعارف قرون وسطا مرآةالکبیر یا آینۀ بزرگ اثر ونسان بووه ـ از رهبانان فرقشۀ دومینیکیان و معلم لوئی نهم و پسران او و کتابدار کتابخانۀ سلطنتی ـ بود. حدود سال ۱۴۶۰م کاکستون دایرةالمعارف آینۀ جهان را به انگلیسی ترجمه کرد. در سال ۱۵۴۱ رینگل برگ بازلی کتاب مطالعات شبانه یا دایرۀ کامل تعلیم و تربیت را منتشر کرد. می توان گفت که برای نخستین بار واژۀ انسیکلوپدیا (دایرۀ تعلیم و تربیت یا دایرةالمعارف) در عنوان این اثر به کار رفت. در اوایل قرن ۱۷ فرانسیس بیکن رده بندی جدیدی از دانش بشری ارائه داد که بر دانشنامه نویسان قرون بعدی تأثیرگذار بود. فیلسوفان فرانسوی در تدوین دایرةالمعارف فرانسه از این طرح استفاده کردند و دیدرو ـ ویراستار دایرةالمعارف ـ موفقیت خود را مرهون بیکن می دانست که نقشه یک فرهنگ عمومی علوم و فنون را طرح کرد. سه تن از متخصصان دایرةالمعارف در قرن ۱۷ عبارت اند از یوآن هاینریش الستد، پیر بل، و لوئی مورری. الستد در ۱۶۲۰ کتاب دایرةالمعارف ۳۵جلدی را منتشر کرد که مقالات آن تحت هفت عنوان کلی تدوین شده است. مورری در ۱۶۷۴ کتاب فرهنگ بزرگ تاریخی را منتشر کرد. در ۱۶۹۷ پیربل به تصحیح خطاها و کمبودهای اثر مورری همت گماشت و کتاب فرهنگ تاریخی و انتقادی را منتشر کرد. در ۱۷۲۸ افرهیم چمبرز اثر معروفش به نام دانشنامه را منتشر کرد. ویرایش دوم دانشنامه را جان میلز، انگلیسی مقیم فرانسه، به فرانسه ترجمه کرد، ولی ناشران فرانسوی بر این باور بودند که این ترجمه باید جرح و تعدیل و فرانسوی شود. این نظر به تدوین دایرةالمعارف فرانسوی منجر شد. مهم ترین دایرةالمعارف های روزگار ما در زبان انگلیسی بریتانیکا، و امریکانا و در زبان فرانسه لاروس و در آلمانی بروکهاوس است. به جرأت می توان گفت که امروزه همه کشورها دارای حداقل یک دایرةالمعارف به زبان رایج آن کشور هستند. دایرةالمعارف از نظر دامنه و موضوع می تواند انواع مختلف داشته باشد. اگر حجم مقالات آن کوتاه و مختصر باشد دایرةالمعارف مختصر است، مانند دایرةالمعارف فارسی مصاحب (در ۳ جلد) یا دایرةالمعارف کلمبیا (در یک جلد)، و اگر حجم مقالات زیاد باشد دایرةالمعارف مفصل است، مانند ایرانیکا یا امریکانا. اگر دایرةالمعارفی همه رشته های دانش بشری را دربر بگیرد دایرةالمعارف عمومی است و اگر به رشته ای معین یا کشور و موضوع خاصی اختصاص داشته باشد دایرةالمعارف تخصصی است. مانند ایرانیکا، دایرةالمعارف اسلام. دایرةالمعارف ممکن است از نظر کاربر یا مخاطب اختصاصی باشد مانند دایرةالمعارف کودکان. با پیشرفت فناوری نوین ارتباطات دیگر دایرةالمعارف فقط به صورت چاپی و کتابی در اختیار استفاده کنندگان قرار نمی گیرند. بلکه می تواند به صورت دیسک فشرده و پایگاه های اینترنتی مورد استفاده قرار گیرند. در جهان اسلام نیز ـ همچون یونان باستان ـ مجموعۀ آثار پاره ای از فلاسفۀ اسلامی در حکم دایرةالمعارف هستند، مانند آثار ابن سینا و فارابی. به علاوه کتاب های جامعی در رشته های علوم یا رشتۀ معینی از علوم و فنون تألیف شده، مانند مفاتیح العلوم خوارزمی، جامع ستّینی فخر رازی، درةالتاج قطب الدین شیرازی، نفایس الفنون آملی، و ذخیرۀ خوارزمشاهی. تألیف دایرةالمعارف به سبک نوین از اوایل قرن ۱۴ش در ایران آغاز شد، مانند دانشنامه سعید نفیسی که در ۱۳۱۷ جلد اول آن منتشر شد و ناتمام ماند. اما نخستین دایرةالمعارف که به سبک غربی و مدرن تألیف و منتشرشده دایرةالمعارف فارسی غلامحسین مصاحب است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی دایرةالمعارف نویسی در ایران، خواه عمومی یا تخصصی، با رشد چشم گیری پیشرفت کرده و چندین دایرةالمعارف عمومی یا تخصصی، برای کودکان و بزرگ سالان، در دست تهیه و انتشار است.
wikijoo: دایره_المعارف
فرهنگستان زبان و ادب
[علوم کتابداری و اطلاع رسانی] ← دانشنامه
دانشنامه اسلامی
[ویکی فقه] دایرة المعارف. دایرﺓالمعارف یا دانش نامه معادل انسیکلوپدیا (Encyclopaedia)؛ خلاصه ی مستند و قابل فهمی از مجموع اطلاعات بشری - در همه ی رشته ها یا در رشته ای معین- که به ترتیب الفبایی تنظیم شده باشد.
دایرﺓالمعارف یا دانش نامه معادل انسیکلوپدیا (Encyclopaedia)؛ خلاصه ی مستند و قابل فهمی از مجموع اطلاعات بشری - در همه ی رشته ها یا در رشته ای معین- که به ترتیب الفبایی تنظیم شده باشد. دایرﺓالمعارف را حاوی العلوم، فرهنگ علوم و فنون نیز نامیده اند.
دایرﺓالمعارف یا دانش نامه معادل انسیکلوپدیا (Encyclopaedia)؛ خلاصه ی مستند و قابل فهمی از مجموع اطلاعات بشری - در همه ی رشته ها یا در رشته ای معین- که به ترتیب الفبایی تنظیم شده باشد. دایرﺓالمعارف را حاوی العلوم، فرهنگ علوم و فنون نیز نامیده اند.
wikifeqh: دانشی در این است که همگی به عنوان کتاب های مرجع شناخته شده اند. کتاب هایی که افراد برای اطلاعات اجمالی به آنها مراجعه می کنند.
هدف دایرﺓ المعارف نویسی
...
هدف دایرﺓ المعارف نویسی
...
wikifeqh: دایرة_المعارف
پیشنهاد کاربران
کتابی که در آن همه چیز وجود دارد
دانشنامه ای کامل که همه چیز در آن وجود دارد و در باره موضوعات مختلف ( مثلا ریاضی ) همهی مطالب به صورت کامل و جامع در آمده است .
دانشنامه
فرهنگ نامه
گرداگرد دورادور سرتاسر
کلمات دیگر: