لهجه ملکشاهی یا گویش ملکشاهی (ملگشای) از گویش های زبان کردی جنوبی است. دانشنامه اتنولوگ از معتبرترین دانشنامه های جهان گویش ملکشاهی (ملگشای) را در زیر رده گویش های جنوبی کردی در کنار گویش هایی نظیر فیلی و کلهری تقسیم بندی کرده است. بر اساس تقسیم بندی دیگر گویش ملکشاهی از لهجه های گویش کردی ایلامی محسوب می شود که گویش رایج مردم ایل ملکشاهی است. زبان و گویش کردی ملکشاهی از بکرترین و دست نخورده ترین گویش های اصیل زبان کردی محسوب می شود که به دلیل عدم استفاده از لغات بیگانه هم چنان اصالت خود را حفظ نموده است. زبان کردی ایلامی رابطه نزدیکی با زبان ایرانی میانه (پهلوی اشکانی و پهلوی ساسانی) دارد، از مقایسهٔ واژگان کردی ایلامی (لهجه ملکشاهی) با زبان ایرانی میانه، به این نتیجه می توان رسید که بسیاری از واژگان پهلوی با واژگان کردی ایلامی (لهجه ملکشاهی) هم ریشه اند و ساخت های هجایی یکسانی دارند. این هم آوایی، در بسیاری از افعال، مفاهیم سیاسی، دینی و اجتماعی، مشاغل، اسامی خاص، اسامی عام، عبارات ساده و حتی اصطلاحات عامیانه دیده می شود. همچنین واکه های پسین و پیشین و میانی زبان پهلوی اشکانی و پهلوی ساسانی با واکه های پسین و پیشین و میانی زبان کردی ایلامی (لهجه ملکشاهی) از نظام آوایی یکسانی برخوردارند. لهجه ملکشاهی شباهت هایی را نیز با گویش کرمانجی دارد و در این دو گویش می توان ساخت های هجایی یکسان و کلمات مشابه فراوانی را مشاهده کرد.
انفجاری ها: گویش کرمانجی نسبت به گویش کردی ایلامی سه هم خوان انفجاری بیشتر دارد.
سایشی ها: دو گویش هم خوان های سایشی یکسانی دارند.
انسایشی ها: در این دو گویش هم خوان های انسایشی به جز در یک مورد با هم مشترکند، که آن هم خوان انسایشی نادمیده را گویش کرمانجی از زبان های ترکی و ارمنی گرفته است.
خیشومی ها و روان هم خوان ها نیز همچنین.
نیم مصوت ها: همانند هم خوان های روان نیم مصوت های دو گویش نیز مشترک اند که عبارتند از y , w.
ساختار یک سان گویش کرمانجی و کردی ایلامی (لهجه ملکشاهی):
شباهت های ساختاری این دو گویش را بدین صورت خوانده اند:
۱- هم خوان ها:از نظر تعداد هم خوان گویش کرمانجی ۳۲ هم خوان و گویش کردی ایلامی ۲۸ هم خوان دارد؛ که با توجه به بررسی هم خوان های دو گویش شباهت های بی شماری دیده شد. بعضی از همخوان ها در گویشهای کردی از جمله گویش کرمانجی خراسان و سورانی نیز وجود دارد؛ اما در کردی ایلامی تنها دربعضی از گونه های گویش مانند گونه ملکشاهی حضور دارد.
انفجاری ها: گویش کرمانجی نسبت به گویش کردی ایلامی سه هم خوان انفجاری بیشتر دارد.
سایشی ها: دو گویش هم خوان های سایشی یکسانی دارند.
انسایشی ها: در این دو گویش هم خوان های انسایشی به جز در یک مورد با هم مشترکند، که آن هم خوان انسایشی نادمیده را گویش کرمانجی از زبان های ترکی و ارمنی گرفته است.
خیشومی ها و روان هم خوان ها نیز همچنین.
نیم مصوت ها: همانند هم خوان های روان نیم مصوت های دو گویش نیز مشترک اند که عبارتند از y , w.
ساختار یک سان گویش کرمانجی و کردی ایلامی (لهجه ملکشاهی):
شباهت های ساختاری این دو گویش را بدین صورت خوانده اند:
۱- هم خوان ها:از نظر تعداد هم خوان گویش کرمانجی ۳۲ هم خوان و گویش کردی ایلامی ۲۸ هم خوان دارد؛ که با توجه به بررسی هم خوان های دو گویش شباهت های بی شماری دیده شد. بعضی از همخوان ها در گویشهای کردی از جمله گویش کرمانجی خراسان و سورانی نیز وجود دارد؛ اما در کردی ایلامی تنها دربعضی از گونه های گویش مانند گونه ملکشاهی حضور دارد.
wiki: لهجه ملکشاهی