مترادف خیر : خیرخواه، صدقه ده، صدقه رسان، نیکوکار | نچ، نه، نی، صلاح، صواب، مصلحت، بهی، خوبی، خوشی، نیکی، برکت، نعمت، سعادت، فیض، صدقه، اجرنیک، مزد
متضاد خیر : بی خیر | شر
برابر پارسی : بزرگواری، بخشش، جوانمرد، نیکوکار
خیر
مترادف خیر : خیرخواه، صدقه ده، صدقه رسان، نیکوکار | نچ، نه، نی، صلاح، صواب، مصلحت، بهی، خوبی، خوشی، نیکی، برکت، نعمت، سعادت، فیض، صدقه، اجرنیک، مزد
متضاد خیر : بی خیر | شر
برابر پارسی : بزرگواری، بخشش، جوانمرد، نیکوکار
فارسی به انگلیسی
beneficent, benevolent, charitable, righteous, well-being
No
good, charitable
welfare, benefit, good, charity, blessing
فارسی به عربی
جید , رفاهیة , لا
مترادف و متضاد
خیر، خوبی، کامیابی، مال منقول، مال التجاره
خیر، چشمه، دوات، چاه، ابده، رو آمدن آب و مایع
استفاده، مزیت، سود، منفعت، مصلحت، خیر، احسان، مزایا، اعانه، نمایش برای جمعاوری اعانه، افاضه
صدقه، خیرات، خیر
خیرات، خیر، اعانه، نوبت بازی
سامان، خیر، سعادت، اسایش، رفاه، شادکامی
خیر
خیر، بشر دوستی، نوع پرستی
خیر، هر چیزی، چیزی، هیچ چیز، بهیچ وجه، صفر
خیر، استعداد، دارایی، خواست، خاصیت، مال، ویژگی، صفت خاص، ولک
خیر، بخشش، نیکی، احسان، کرم
مزیت، خیر، بخشش، خوبی، احسان، لطف، استدعاء، فرمان یادستوری بصورت استدعا
خیر، دارایی، سعادت، اسایش، ثروت
خیر
خوشرو، خون گرم، خیر، خوش مشرب، خوش دماغ
سودمند، مفید، خیر، نیکو کار، منعم
مهربان، خیر، خوش خیم، لطیف
مهربان، خیر، صمیمی، سخی، سخاوتمند، گشاده دل
خوب، مهربان، خیر، خوش خلق، خوش مزاج، خوش جنس، با محبت، مشفق، مهربانی شفقت امیز
قابل، شایسته، پسندیده، خوب، صحیح، سودمند، مهربان، مطبوع، خیر، خوش، پاک، نیک، نیکو، ارجمند، خوشنام
خیر، منفی
خیر، نه خیر
خیرخواه، صدقه‌ده، صدقه‌رسان، نیکوکار ≠ بی‌خیر
نچ، نه، نی ≠ شر
صلاح، صواب، مصلحت
بهی، خوبی، خوشی، نیکی
برکت، نعمت
سعادت، فیض
صدقه
اجرنیک، مزد
۱. نچ، نه، نی
۲. صلاح، صواب، مصلحت
۳. بهی، خوبی، خوشی، نیکی
۴. برکت، نعمت
۵. سعادت، فیض
۶. صدقه
۷. اجرنیک، مزد ≠ شر
فرهنگ فارسی
( صفت ) ۱ - خیره سر گشته متحیر حیران . ۲ - عبث بیهوده هرزه .
ابن عبدالله
ابن عبدالله
فرهنگ معین
(خَ ) [ ع . ] ۱ - (اِ. ) نیکویی . ۲ - پاداش ، پاداش نیک . ۳ - (ص . ) صواب . ۴ - بابرکت .
(خَ یِّ ) [ ع . ] (ص . ) نیکوکار، سخت نیک .
(خِ ) (ص . ) ۱ - خیره ، سرگشته . ۲ - عبث ، بیهوده .
(خَ یِّ ) [ ع . ] (ص . ) نیکوکار، سخت نیک .
(خِ ) (ص . ) ۱ - خیره ، سرگشته . ۲ - عبث ، بیهوده .
(خَ) [ ع . ] 1 - (اِ.) نیکویی . 2 - پاداش ، پاداش نیک . 3 - (ص .) صواب . 4 - بابرکت .
(خَ یِّ) [ ع . ] (ص .) نیکوکار، سخت نیک .
(خِ) (ص .) 1 - خیره ، سرگشته . 2 - عبث ، بیهوده .
لغت نامه دهخدا
خیر. [ خ َ/ خی ] ( ع مص ) تفضیل دادن کسی را بر کسی دیگر. ( از منتهی الارب ) ( از لسان العرب ) ( از تاج العروس ). منه : خار الرجل عنی ؛ خیره خِیراً، خَیراً، خِیَر. خَیرَة. || برگزیدن چیزی را؛ منه : خار الشی ٔ. || نیکو شدن و صاحب خیر گردیدن. منه : خار الرجل خیراً. || نیکویی دادن خدا کسی را در کاری. منه : خار اﷲ لک فی هذا الامر. || غلبه در نیکویی کردن و برگزیدن. ( از منتهی الارب ) ( از تاج العروس ) ( از لسان العرب ). نیک شدن و غلبه کردن کسی را به بهی و بهترین برگزیدن. ( تاج المصادر بیهقی ).
خیر. [ خ َ ] ( ع اِ ) نیکوئی. ( از منتهی الارب ) ( از تاج العروس ) ( از لسان العرب ). خوبی. مقابل شر :
ز دلها مردمان را خیر باشد.
جفت تو جود و مردی چون جفت حاتم ماویه.
جلالش نزهت خلق و کمالش زینت دنیی.
وز بهر خیر و شر زبانش دو شاخ تر.
عظیم خیر می کردم که هجو او گفتم
بدین ثواب جزیلم دهد خدای علیم.
جوینده ز نایافتن خیر امان را.
مرغیست صبر کو را جز خیر بال و پر نیست.
قولت نه بلفظناهی شر.
شده ام سیر زین جهان زیراک
خیر. [ خ َ ] ( ع اِ ) نیکوئی. ( از منتهی الارب ) ( از تاج العروس ) ( از لسان العرب ). خوبی. مقابل شر :
ز دلها مردمان را خیر باشد.
فرخی.
یار تو خیر و خرمی چون پارسای فاطمی جفت تو جود و مردی چون جفت حاتم ماویه.
منوچهری.
فعالش مایه خیر و جمالش آیت خوبی جلالش نزهت خلق و کمالش زینت دنیی.
منوچهری.
کلکش چو مرغکی است دویده بر آب مشک وز بهر خیر و شر زبانش دو شاخ تر.
عسجدی.
من [ التونتاش ] رفتم و ندانم که حال شما چون خواهد شد که اینجا هیچ دلیل خیر نیست. ( تاریخ بیهقی ). به امیر فرمانی رسیده بخیر و نیکویی. ( تاریخ بیهقی ). همو عزوجل فرموده که ما شما را در خیر و شرمی آزماییم. ( تاریخ بیهقی ).عظیم خیر می کردم که هجو او گفتم
بدین ثواب جزیلم دهد خدای علیم.
( از تاریخ بیهقی ).
سمع و بصر و ذوق و شم و حس که بدو یافت جوینده ز نایافتن خیر امان را.
ناصرخسرو.
جز صبر تیر او را اندر جهان سپر نیست مرغیست صبر کو را جز خیر بال و پر نیست.
ناصرخسرو.
فعلت نه بقصد آمر خیرقولت نه بلفظناهی شر.
ناصرخسرو.
الخیر معقود فی نواصی الخیل ؛ نیکی در پهلوی پیشانی اسب بسته است. ( نوروزنامه عمرخیام ). حیوانی که در او نفع و ضر و خیر و شر باشد چگونه بی انتفاع شاید گذاشت. ( کلیله و دمنه ). آنکه سنگ در کیسه کند از تحمل آن رنجور گردد و روز حاجت بدو خیری نیاید. ( کلیله ودمنه ). من اخلاق شیر دانم که در حق من جز خیر و خوبی نداند. ( کلیله و دمنه ). تعبد و تعفف در دفع شر جوشنی عظیم است و در جذب خیر کمندی دراز.( کلیله و دمنه ).شده ام سیر زین جهان زیراک
خیر. [ خ ِ ی َ ] (ع مص ) تفضیل دادن کسی را بر دیگری . منه : خار الرجل علی غیره خیرة، خیراً و خیرة. خیرة. || برگزیدن چیزی . منه : خار الشی ٔ خیراً و خیرة. خیرة. || نیکو و گزیده و صاحب خیر گردیدن . منه : خار الرجل خیراً. || خیر و نیکویی دادن خدا. منه : خار اﷲ لک فی هذا الامر. || غلبه کردن کسی را در نیکی و برگزیدن . منه : خاره . (منتهی الارب ) (از تاج العروس ) (از لسان العرب ).
خیر. (اِ) خیری . گل همیشه بهار که خیری نیزگویند. (از برهان قاطع) (ناظم الاطباء) :
چنان ننگش آمد ز کار هجیر
که شد لاله برگش بکردار خیر.
|| (ص ) مردم بی حیا. مردم بی شرم . رند. دلیر. (ناظم الاطباء). خیره :
ای بخوبی بر بتان کابل و کشمیر میر
ماندم از بس کاوری در وعده ها تأخیر خیر.
|| سرگشته . حیران . (برهان قاطع) (از ناظم الاطباء). || هرزه . عبث . (ناظم الاطباء). بیهوده . (یادداشت مؤلف ).
- از خیر ؛ بخیره . بیهوده . بیهده . خیرخیر :
گر تو لشکرشکنی داری و لشکرگیری
پادشا از چه دهد گنج بلشکر از خیر.
- برخیر ؛بخیر. بیهوده . بیهده :
صدر مظالم بتو ندادی برخیر
گرتو نبودی بصدر ملک سزاوار.
پس چرا باشم غافل بنشینم برخیر
ساقیا باده فراز آر و همه شغل ببر.
بمرند این همه از گرسنه برخیر همی
بیم آن است که دیوانه شوم ای وربی .
هر سخن را بجایگاه نهد
نکندژاژخائی برخیر.
گردن چو خیار بشکنی خرد
میری چو خراز گزاف برخیر.
- خیرخیر ؛ بیهده . عبث :
شماساس گفت ای خزروان شیر
نکردی چنین رزم را خیرخیر.
یکی چاره ساز ای خردمند پیر
نباید چنین ماند بر خیرخیر.
زلشکر بر شاه شد خیرخیر
کمان را به زه کرد و یک چوبه تیر.
سواران ایران گوان دلیر
ز درگه برون آمده خیرخیر.
مرد دانا گرد ناممکن نگردد خیرخیر.
|| بی تقریب . بی سبب . || (اِ)تیرگی . || غباری که در چشم بهم رسد. (برهان قاطع) (از ناظم الاطباء).
چنان ننگش آمد ز کار هجیر
که شد لاله برگش بکردار خیر.
فردوسی .
|| (ص ) مردم بی حیا. مردم بی شرم . رند. دلیر. (ناظم الاطباء). خیره :
ای بخوبی بر بتان کابل و کشمیر میر
ماندم از بس کاوری در وعده ها تأخیر خیر.
قطران .
|| سرگشته . حیران . (برهان قاطع) (از ناظم الاطباء). || هرزه . عبث . (ناظم الاطباء). بیهوده . (یادداشت مؤلف ).
- از خیر ؛ بخیره . بیهوده . بیهده . خیرخیر :
گر تو لشکرشکنی داری و لشکرگیری
پادشا از چه دهد گنج بلشکر از خیر.
سوزنی .
- برخیر ؛بخیر. بیهوده . بیهده :
صدر مظالم بتو ندادی برخیر
گرتو نبودی بصدر ملک سزاوار.
فرخی .
پس چرا باشم غافل بنشینم برخیر
ساقیا باده فراز آر و همه شغل ببر.
فرخی .
بمرند این همه از گرسنه برخیر همی
بیم آن است که دیوانه شوم ای وربی .
منوچهری .
هر سخن را بجایگاه نهد
نکندژاژخائی برخیر.
سوزنی .
گردن چو خیار بشکنی خرد
میری چو خراز گزاف برخیر.
سوزنی .
- خیرخیر ؛ بیهده . عبث :
شماساس گفت ای خزروان شیر
نکردی چنین رزم را خیرخیر.
فردوسی .
یکی چاره ساز ای خردمند پیر
نباید چنین ماند بر خیرخیر.
فردوسی .
زلشکر بر شاه شد خیرخیر
کمان را به زه کرد و یک چوبه تیر.
فردوسی .
سواران ایران گوان دلیر
ز درگه برون آمده خیرخیر.
فردوسی .
مرد دانا گرد ناممکن نگردد خیرخیر.
معزی .
|| بی تقریب . بی سبب . || (اِ)تیرگی . || غباری که در چشم بهم رسد. (برهان قاطع) (از ناظم الاطباء).
خیر. (ع اِ) کرم . بزرگواری . نجابت . || اصل . شکل . هیئت . (منتهی الارب ) (از تاج العروس ) (از لسان العرب ).
خیر. [ ] (اِخ ) شهرکی است [ بدکان ] آبادان و بانعمت . (حدود العالم ).
خیر. [ ] (اِخ ) شهرکی است خرد [ به حدود ماوراءالنهر ] باباره و از گرگانج است . (حدود العالم ).
خیر. [ ] (اِخ ) شهرکی است به ناحیت پارس آبادان و با کشت وبرز بسیار از پسا. (حدود العالم ). نام ناحیه ٔ شمالی اصطهبانات است که میانه شمال و مغرب اصطهبانات در او افتاده است . (از فارسنامه ٔ ناصری ). نام یکی از دهستانهای بخش اصطهبانات شهرستان فساست . بحدود و مشخصات زیر شمال : دریاچه ٔ بختگان ، جنوب : دهستان حومه ٔ اصطهبانات ، خاور: دهستان رستاق نی ریز، باختر: دهستان رونیز و جنگل . آب مشروب و زراعی آن از چشمه و قنات است .و از شانزده آبادی و مزرعه تشکیل یافته است جمعیت آن در حدود 3500 نفر و قراء مهم آن عبارت است از ماه فرخان ، سهل آباد، استجرد، میان ده ، محمدآباد. این دهستان را ماه فرخان نیز گویند. ایل شاهسون در این دهستان تخته قاپوشده اند. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 7).
خیر. [ خ َ] (اِخ ) ابن عبداﷲ. رجوع به ابوالحسن النساج شود.
خیر. [ خ َی ْ ی ِ ] (ع ص ) مرد نیکوکار و دیندار و بسیارخیر. (منتهی الارب ) (از تاج العروس ) (از لسان العرب ). ج ، خارة. || مشکور در اصطلاح درایه .
خیر. [ خ َ ] (ع اِ) نیکوئی . (از منتهی الارب ) (از تاج العروس ) (از لسان العرب ). خوبی . مقابل شر :
ز دلها مردمان را خیر باشد.
یار تو خیر و خرمی چون پارسای فاطمی
جفت تو جود و مردی چون جفت حاتم ماویه .
فعالش مایه ٔ خیر و جمالش آیت خوبی
جلالش نزهت خلق و کمالش زینت دنیی .
کلکش چو مرغکی است دویده بر آب مشک
وز بهر خیر و شر زبانش دو شاخ تر.
من [ التونتاش ] رفتم و ندانم که حال شما چون خواهد شد که اینجا هیچ دلیل خیر نیست . (تاریخ بیهقی ). به امیر فرمانی رسیده بخیر و نیکویی . (تاریخ بیهقی ). همو عزوجل فرموده که ما شما را در خیر و شرمی آزماییم . (تاریخ بیهقی ).
عظیم خیر می کردم که هجو او گفتم
بدین ثواب جزیلم دهد خدای علیم .
سمع و بصر و ذوق و شم و حس که بدو یافت
جوینده ز نایافتن خیر امان را.
جز صبر تیر او را اندر جهان سپر نیست
مرغیست صبر کو را جز خیر بال و پر نیست .
فعلت نه بقصد آمر خیر
قولت نه بلفظناهی شر.
الخیر معقود فی نواصی الخیل ؛ نیکی در پهلوی پیشانی اسب بسته است . (نوروزنامه ٔ عمرخیام ). حیوانی که در او نفع و ضر و خیر و شر باشد چگونه بی انتفاع شاید گذاشت . (کلیله و دمنه ). آنکه سنگ در کیسه کند از تحمل آن رنجور گردد و روز حاجت بدو خیری نیاید. (کلیله ودمنه ). من اخلاق شیر دانم که در حق من جز خیر و خوبی نداند. (کلیله و دمنه ). تعبد و تعفف در دفع شر جوشنی عظیم است و در جذب خیر کمندی دراز.(کلیله و دمنه ).
شده ام سیر زین جهان زیراک
نیست خیری در این جهان که منم .
گر دهدت سرکه چو شیره مجوش
خیر تو خواهد تو چه دانی خموش .
تو بر خیرو نیکی دهم دسترس
وگر نه چه خیر آید از من بکس .
تو بجای پدر چه کردی خیر
تا همان چشم داری از پسرت .
بر زیر دستان رحمت آوردی و اصلاح همگنان را بخیر توسط کردی . (گلستان ).
کسی با سگی نیکویی گم نکرد
کجا گم شود خیر با نیک مرد.
هر که مشهور شد به بی ادبی
دیگر از وی امید خیر مدار.
بخیری گر بگردانی نعیم است
به شرّی گر بجنبانی جحیم است .
شاید که چو وابینی خیر تو درین باشد.
پنهان ز حاسدان بخورم می که منعمان
خیر نهان ز بهر رضای خدا کنند.
گرت ز دست برآید مراد خاطر ما
بدست باش که خیری بجای خویشتن است .
همین بس است که گویی ز خیر و شر با او
مرا بخیر تو امید نیست شر مرسان .
- امثال :
بیکدست خیر است و یکدست شر .
عدو شود سبب خیر اگر خدا خواهد .
- خیر اعلی ؛ بالاترین خیرها.
- خیر تام ؛ نیکویی کامل . نیکی بتمام .
- ذکر بخیر ؛ یاد بخیر :
ذکرش بخیر ساقی فرخنده فال من
کز در مدام با قدح و ساغر آمدی .
مست است یار و یاد حریفان نمیکند
ذکرش بخیر ساقی مسکین نواز من .
- روز بخیر ؛ سلام گونه ای است که در روز، بگاه رسیدن بهم یا جدا شدن از هم دو کس بهم می گویند.
- شب به خیر ؛ خداحافظی گونه ای است که در شب به گاه جدا شدن از هم گویند و آماده شدن خواب را.
- صبح بخیر ؛ تهنیتی است که در صبحگاهان آدمیان بهم می گویند.
- || صبح شما بخیر؛صبح بخیر. صبحک اﷲ خیراً.
- عاقبت بخیر ؛ نیکوفرجام . نیک سرانجام .
- عاقبت بخیری ؛ نیکوفرجامی . نیک سرانجامی .
- عصر بخیر ؛ تهنیتی است که بوقت عصر دو کس بهم می گویند.
- نتیجه بخیر ؛ عاقبت بخیر.
|| مال . (منتهی الارب ) (از تاج العروس ) (از لسان العرب ). منه : قوله تعالی «ان ترک خیراً»ای مالاً :
بزرگی رساند بمحتاج خیر
که ترسد که محتاج گردد بغیر.
|| اسبان . || آنچه در آن همه رغبت نمایند چون عقل و عدل . (منتهی الارب ) (از تاج العروس ) (از لسان العرب ). ج ، خیور. || نعمت . (ناظم الاطباء). کرم . بزرگواری . فیض . احسان . بر. (یادداشت مؤلف ) :
خیر برناید از تهی زنبیل .
امیدوار بود آدمی به خیر کسان .
از پای برهنه چه سیر آید و از دست بسته چه خیر.(گلستان ).
خیر تأخیر برنمی تابد.
- امثال :
اگر خیر داشت نامش را می گذاشتند خیراﷲ .
باجی خیرم ده . کنایه ای تعبیری از «ولم کن ». «دست از سرم بردار».
خیر در خانه ٔ صاحبش را می شناسد .
خیر راه بدرخانه ٔ صاحب خود می برد .
|| برکت . مزد. اجرت نیک . (ناظم الاطباء). ثواب . اجر. رحمت . (یادداشت مؤلف ) : همگان گفتند انشأاﷲ تعالی خیر و نصرت باشد. (تاریخ بیهقی ). ای پدر جزاک اﷲ خیراً آنچه حاجت است در این کرده آید. (تاریخ بیهقی ).
هر کس که بدینار ودرم خیر نیندوخت
سرعاقبت اندر سر دینار و درم کرد.
مقام اصلی ما گوشه ٔ خراباتست
خداش خیر دهاد آنکه این عمارت کرد.
- امثال :
تو بخیر و ما بسلامت .
- خیرببینی ؛ جمله ٔ دعائیه است و در مواقعی بکار برند که از کسی انجام کاری را خواهند و او را به عاقبت نیک آن امیدوار سازند. گویند: یک جوال خیر ببینی . یک لنگه خیر ببینی .
- خیرندیده ؛ نفرین گونه ای که در حق کسی کنند.
|| کلمه ٔ نفی بمعنی نه . نی . (ناظم الاطباء). نه . لا برای تفأل چون نه گفتن را شوم دانند. (یادداشت مؤلف ) :
چو گویمش که بگیرم دل از تو گوید خیر
خداش خیر دهد زانکه خیر می گوید.
- نه خیر ؛ نه . لا. نی .
|| در استفهام از خبر و طلب آگاهی از ماوقع گویند. خیر است : چون مرا بدید گفت خیر! گفتم باشد. (تاریخ بیهقی ).
روبهی می دوید از پی جان
روبهی دیگرش بدید چنان
گفت خیر است باز گوی خبر
گفت خرگیر می کند سلطان .
درین میان کسی هست که زبان پارسی داند اشارت بمن کردند گفتمش خیر است . (گلستان ). مر ترا خوابی دیده گفت خیرباد.(گلستان ). || وجود در اصطلاح فلاسفه ٔ الهی و صوفیان . || کمال الشی ٔ. (از کشاف اصطلاحات فنون ). || (ص ) خوب . نیک . (منتهی الارب ) (از تاج العروس ) (از لسان العرب ) . بهینه . (ابوالفتوح رازی ) : باز اعمال خیر و ساختن توشه ٔ آخرت از علت گناه از آنگونه شفا می دهد. (کلیله و دمنه ).صواب من آن است که بر مواظبت و ملازمت اعمال خیر... اقتصار نماییم . (کلیله و دمنه ).
- امر خیر ؛ عروسی . (یادداشت مؤلف ).
- خیرالانام ؛ بهترین مردمان .
- || کنایه از حضرت محمد صلوات اﷲ علیه .
- خیرالامور ؛ بهترین کارها : خیرالامور اوسطها.
- خیرالزیارة ؛ بهترین زیارتها: خیرالزیارة فقدان الزور.
- خیرالکلام ؛ بهترین کلام :
سعدیا قصه ختم کن بدعا
ان خیرالکلام قل و دل .
- خیر گرداندن ؛ بهتر گردانیدن :
یارب از لطف و کرم عاقبت خاقانی
خیرگردان تو که ما در طلب خواب و خوریم .
- خیر ناس ؛ بهترین مردمان :
خیرناس ان ینفع الناس ای پسر
گرنه سنگی چه حریفی یامدر.
- دعای خیر ؛ دعای خوب . مقابل نفرین و دعای سوء :
ذکر جمیل و دعای خیر. (گلستان ).
هر صبح و شام قافله ای از دعای خیر
در صحبت شمال و صبا می فرستمت .
- دعای بخیر ؛ دعای به نیک :
هر سحر گویدش دعای بخیر
ایزد ارجو که مستجاب کند.
- ذکر خیر ؛ یاد نیک :
زنده ٔ جاوید ماند هر که نکونام زیست
کز عقبش ذکر خیر زنده کند نام را.
حافظ سرود مجلس ما ذکر خیر تست
بشتاب هان که اسب و قبا می فرستمت .
- کار خیر ؛ کار خوب :
خدایا توبرکار خیرم بدار.
هرگه که دل بعشق دهی خوش دمی بود
در کار خیر حاجت هیچ استخاره نیست .
- || کنایه از عروسی . امر خیر. رجوع به امر خیر شود.
ز دلها مردمان را خیر باشد.
فرخی .
یار تو خیر و خرمی چون پارسای فاطمی
جفت تو جود و مردی چون جفت حاتم ماویه .
منوچهری .
فعالش مایه ٔ خیر و جمالش آیت خوبی
جلالش نزهت خلق و کمالش زینت دنیی .
منوچهری .
کلکش چو مرغکی است دویده بر آب مشک
وز بهر خیر و شر زبانش دو شاخ تر.
عسجدی .
من [ التونتاش ] رفتم و ندانم که حال شما چون خواهد شد که اینجا هیچ دلیل خیر نیست . (تاریخ بیهقی ). به امیر فرمانی رسیده بخیر و نیکویی . (تاریخ بیهقی ). همو عزوجل فرموده که ما شما را در خیر و شرمی آزماییم . (تاریخ بیهقی ).
عظیم خیر می کردم که هجو او گفتم
بدین ثواب جزیلم دهد خدای علیم .
(از تاریخ بیهقی ).
سمع و بصر و ذوق و شم و حس که بدو یافت
جوینده ز نایافتن خیر امان را.
ناصرخسرو.
جز صبر تیر او را اندر جهان سپر نیست
مرغیست صبر کو را جز خیر بال و پر نیست .
ناصرخسرو.
فعلت نه بقصد آمر خیر
قولت نه بلفظناهی شر.
ناصرخسرو.
الخیر معقود فی نواصی الخیل ؛ نیکی در پهلوی پیشانی اسب بسته است . (نوروزنامه ٔ عمرخیام ). حیوانی که در او نفع و ضر و خیر و شر باشد چگونه بی انتفاع شاید گذاشت . (کلیله و دمنه ). آنکه سنگ در کیسه کند از تحمل آن رنجور گردد و روز حاجت بدو خیری نیاید. (کلیله ودمنه ). من اخلاق شیر دانم که در حق من جز خیر و خوبی نداند. (کلیله و دمنه ). تعبد و تعفف در دفع شر جوشنی عظیم است و در جذب خیر کمندی دراز.(کلیله و دمنه ).
شده ام سیر زین جهان زیراک
نیست خیری در این جهان که منم .
خاقانی .
گر دهدت سرکه چو شیره مجوش
خیر تو خواهد تو چه دانی خموش .
نظامی .
تو بر خیرو نیکی دهم دسترس
وگر نه چه خیر آید از من بکس .
سعدی .
تو بجای پدر چه کردی خیر
تا همان چشم داری از پسرت .
سعدی .
بر زیر دستان رحمت آوردی و اصلاح همگنان را بخیر توسط کردی . (گلستان ).
کسی با سگی نیکویی گم نکرد
کجا گم شود خیر با نیک مرد.
سعدی (بوستان ).
هر که مشهور شد به بی ادبی
دیگر از وی امید خیر مدار.
سعدی .
بخیری گر بگردانی نعیم است
به شرّی گر بجنبانی جحیم است .
پوریای ولی .
شاید که چو وابینی خیر تو درین باشد.
حافظ.
پنهان ز حاسدان بخورم می که منعمان
خیر نهان ز بهر رضای خدا کنند.
حافظ.
گرت ز دست برآید مراد خاطر ما
بدست باش که خیری بجای خویشتن است .
حافظ.
همین بس است که گویی ز خیر و شر با او
مرا بخیر تو امید نیست شر مرسان .
ضیاء.
- امثال :
بیکدست خیر است و یکدست شر .
عدو شود سبب خیر اگر خدا خواهد .
- خیر اعلی ؛ بالاترین خیرها.
- خیر تام ؛ نیکویی کامل . نیکی بتمام .
- ذکر بخیر ؛ یاد بخیر :
ذکرش بخیر ساقی فرخنده فال من
کز در مدام با قدح و ساغر آمدی .
حافظ.
مست است یار و یاد حریفان نمیکند
ذکرش بخیر ساقی مسکین نواز من .
حافظ.
- روز بخیر ؛ سلام گونه ای است که در روز، بگاه رسیدن بهم یا جدا شدن از هم دو کس بهم می گویند.
- شب به خیر ؛ خداحافظی گونه ای است که در شب به گاه جدا شدن از هم گویند و آماده شدن خواب را.
- صبح بخیر ؛ تهنیتی است که در صبحگاهان آدمیان بهم می گویند.
- || صبح شما بخیر؛صبح بخیر. صبحک اﷲ خیراً.
- عاقبت بخیر ؛ نیکوفرجام . نیک سرانجام .
- عاقبت بخیری ؛ نیکوفرجامی . نیک سرانجامی .
- عصر بخیر ؛ تهنیتی است که بوقت عصر دو کس بهم می گویند.
- نتیجه بخیر ؛ عاقبت بخیر.
|| مال . (منتهی الارب ) (از تاج العروس ) (از لسان العرب ). منه : قوله تعالی «ان ترک خیراً»ای مالاً :
بزرگی رساند بمحتاج خیر
که ترسد که محتاج گردد بغیر.
سعدی .
|| اسبان . || آنچه در آن همه رغبت نمایند چون عقل و عدل . (منتهی الارب ) (از تاج العروس ) (از لسان العرب ). ج ، خیور. || نعمت . (ناظم الاطباء). کرم . بزرگواری . فیض . احسان . بر. (یادداشت مؤلف ) :
خیر برناید از تهی زنبیل .
ناصرخسرو.
امیدوار بود آدمی به خیر کسان .
سعدی (گلستان ).
از پای برهنه چه سیر آید و از دست بسته چه خیر.(گلستان ).
خیر تأخیر برنمی تابد.
اوحدی .
- امثال :
اگر خیر داشت نامش را می گذاشتند خیراﷲ .
باجی خیرم ده . کنایه ای تعبیری از «ولم کن ». «دست از سرم بردار».
خیر در خانه ٔ صاحبش را می شناسد .
خیر راه بدرخانه ٔ صاحب خود می برد .
|| برکت . مزد. اجرت نیک . (ناظم الاطباء). ثواب . اجر. رحمت . (یادداشت مؤلف ) : همگان گفتند انشأاﷲ تعالی خیر و نصرت باشد. (تاریخ بیهقی ). ای پدر جزاک اﷲ خیراً آنچه حاجت است در این کرده آید. (تاریخ بیهقی ).
هر کس که بدینار ودرم خیر نیندوخت
سرعاقبت اندر سر دینار و درم کرد.
سعدی .
مقام اصلی ما گوشه ٔ خراباتست
خداش خیر دهاد آنکه این عمارت کرد.
حافظ.
- امثال :
تو بخیر و ما بسلامت .
- خیرببینی ؛ جمله ٔ دعائیه است و در مواقعی بکار برند که از کسی انجام کاری را خواهند و او را به عاقبت نیک آن امیدوار سازند. گویند: یک جوال خیر ببینی . یک لنگه خیر ببینی .
- خیرندیده ؛ نفرین گونه ای که در حق کسی کنند.
|| کلمه ٔ نفی بمعنی نه . نی . (ناظم الاطباء). نه . لا برای تفأل چون نه گفتن را شوم دانند. (یادداشت مؤلف ) :
چو گویمش که بگیرم دل از تو گوید خیر
خداش خیر دهد زانکه خیر می گوید.
محسن تأثیر.
- نه خیر ؛ نه . لا. نی .
|| در استفهام از خبر و طلب آگاهی از ماوقع گویند. خیر است : چون مرا بدید گفت خیر! گفتم باشد. (تاریخ بیهقی ).
روبهی می دوید از پی جان
روبهی دیگرش بدید چنان
گفت خیر است باز گوی خبر
گفت خرگیر می کند سلطان .
انوری .
درین میان کسی هست که زبان پارسی داند اشارت بمن کردند گفتمش خیر است . (گلستان ). مر ترا خوابی دیده گفت خیرباد.(گلستان ). || وجود در اصطلاح فلاسفه ٔ الهی و صوفیان . || کمال الشی ٔ. (از کشاف اصطلاحات فنون ). || (ص ) خوب . نیک . (منتهی الارب ) (از تاج العروس ) (از لسان العرب ) . بهینه . (ابوالفتوح رازی ) : باز اعمال خیر و ساختن توشه ٔ آخرت از علت گناه از آنگونه شفا می دهد. (کلیله و دمنه ).صواب من آن است که بر مواظبت و ملازمت اعمال خیر... اقتصار نماییم . (کلیله و دمنه ).
- امر خیر ؛ عروسی . (یادداشت مؤلف ).
- خیرالانام ؛ بهترین مردمان .
- || کنایه از حضرت محمد صلوات اﷲ علیه .
- خیرالامور ؛ بهترین کارها : خیرالامور اوسطها.
- خیرالزیارة ؛ بهترین زیارتها: خیرالزیارة فقدان الزور.
- خیرالکلام ؛ بهترین کلام :
سعدیا قصه ختم کن بدعا
ان خیرالکلام قل و دل .
سعدی .
- خیر گرداندن ؛ بهتر گردانیدن :
یارب از لطف و کرم عاقبت خاقانی
خیرگردان تو که ما در طلب خواب و خوریم .
خاقانی .
- خیر ناس ؛ بهترین مردمان :
خیرناس ان ینفع الناس ای پسر
گرنه سنگی چه حریفی یامدر.
مولوی .
- دعای خیر ؛ دعای خوب . مقابل نفرین و دعای سوء :
ذکر جمیل و دعای خیر. (گلستان ).
هر صبح و شام قافله ای از دعای خیر
در صحبت شمال و صبا می فرستمت .
حافظ.
- دعای بخیر ؛ دعای به نیک :
هر سحر گویدش دعای بخیر
ایزد ارجو که مستجاب کند.
خاقانی .
- ذکر خیر ؛ یاد نیک :
زنده ٔ جاوید ماند هر که نکونام زیست
کز عقبش ذکر خیر زنده کند نام را.
سعدی .
حافظ سرود مجلس ما ذکر خیر تست
بشتاب هان که اسب و قبا می فرستمت .
حافظ.
- کار خیر ؛ کار خوب :
خدایا توبرکار خیرم بدار.
سعدی (گلستان ).
هرگه که دل بعشق دهی خوش دمی بود
در کار خیر حاجت هیچ استخاره نیست .
حافظ.
- || کنایه از عروسی . امر خیر. رجوع به امر خیر شود.
خیر. [ خ َ/ خی ] (ع مص ) تفضیل دادن کسی را بر کسی دیگر. (از منتهی الارب ) (از لسان العرب ) (از تاج العروس ). منه : خار الرجل عنی ؛ خیره خِیراً، خَیراً، خِیَر. خَیرَة. || برگزیدن چیزی را؛ منه : خار الشی ٔ. || نیکو شدن و صاحب خیر گردیدن . منه : خار الرجل خیراً. || نیکویی دادن خدا کسی را در کاری . منه : خار اﷲ لک فی هذا الامر. || غلبه در نیکویی کردن و برگزیدن . (از منتهی الارب ) (از تاج العروس ) (از لسان العرب ). نیک شدن و غلبه کردن کسی را به بهی و بهترین برگزیدن . (تاج المصادر بیهقی ).
فرهنگ عمید
هرزه، بیهوده، عبث.
* خیرخیر: (قید ) [قدیمی]
۱. بیهوده، بی سبب: نخستین از اغریرت اندازه گیر / که بر دست او کشته شد خیرخیر (فردوسی: ۲/۳۳۵ ).
۲. تیره وتار: از آوای گردان و باران تیر / همی چشم خورشید شد خیرخیر (فردوسی: ۳/۱۴۹ ).
۳. حیران، سرگردان.
نیکوکار، کریم.
۱. [مقابلِ شر] خوبی، نیکویی.
۲. احسان، نیکی.
۳. (اسم ) صلاح.
۴. (اسم ) اجر اخروی، ثواب.
۵. (اسم ) سود، فایده.
۶. (صفت ) خوب، نیک.
۷. (شبه جمله، قید ) [مقابلِ بلی] نَه.
۸. (اسم ) [قدیمی] مال.
= خِیری: چنان ننگش آمد ز کار هجیر / که شد لاله برگش به کردار خیر (فردوسی۴: ۴۳۲ ).
* خیرخیر: (قید ) [قدیمی]
۱. بیهوده، بی سبب: نخستین از اغریرت اندازه گیر / که بر دست او کشته شد خیرخیر (فردوسی: ۲/۳۳۵ ).
۲. تیره وتار: از آوای گردان و باران تیر / همی چشم خورشید شد خیرخیر (فردوسی: ۳/۱۴۹ ).
۳. حیران، سرگردان.
نیکوکار، کریم.
۱. [مقابلِ شر] خوبی، نیکویی.
۲. احسان، نیکی.
۳. (اسم ) صلاح.
۴. (اسم ) اجر اخروی، ثواب.
۵. (اسم ) سود، فایده.
۶. (صفت ) خوب، نیک.
۷. (شبه جمله، قید ) [مقابلِ بلی] نَه.
۸. (اسم ) [قدیمی] مال.
= خِیری: چنان ننگش آمد ز کار هجیر / که شد لاله برگش به کردار خیر (فردوسی۴: ۴۳۲ ).
نیکوکار؛ کریم.
۱. [مقابلِ شر] خوبی؛ نیکویی.
۲. احسان؛ نیکی.
۳. (اسم) صلاح.
۴. (اسم) اجر اخروی؛ ثواب.
۵. (اسم) سود؛ فایده.
۶. (صفت) خوب؛ نیک.
۷. (شبه جمله، قید) [مقابلِ بلی] نَه.
۸. (اسم) [قدیمی] مال.
= خِیری: ◻︎ چنان ننگش آمد ز کار هجیر / که شد لاله برگش به کردار خیر (فردوسی۴: ۴۳۲).
هرزه؛ بیهوده؛ عبث.
⟨ خیرخیر: (قید) [قدیمی]
۱. بیهوده؛ بی‌سبب: ◻︎ نخستین از اغریرت اندازه گیر / که بر دست او کشته شد خیرخیر (فردوسی: ۲/۳۳۵).
۲. تیره‌وتار: ◻︎ از آوای گردان و باران تیر / همی چشم خورشید شد خیرخیر (فردوسی: ۳/۱۴۹).
۳. حیران؛ سرگردان.
دانشنامه عمومی
خیر می تواند به موارد زیر اشاره کند:
خیر در مفهوم خیر و شر
خیر، خوراکی که با دمبل (گیاه) پخته می شود
خیر، پاسخ منفی به پرسش
دهستان خیر
خیر در مفهوم خیر و شر
خیر، خوراکی که با دمبل (گیاه) پخته می شود
خیر، پاسخ منفی به پرسش
دهستان خیر
wiki: خیر
دانشنامه آزاد فارسی
(در لغت به معنی نیکویی در مقابل شر) آنچه هر موجودی برای رسیدن به مرتبه ای بالاتر و نیل به کمال خواهان آن باشد. خیر را فلاسفه برگرفته از وجود، و شر را ناشی از عدم می دانند و بنابراین هرچه دامنۀ وجودی شیء گسترده تر باشد خیر او بیشتر است؛ تا آن جا که وجود مطلق خیر مطلق و اشیاء نسبتِ به او خیر نسبی اند. از آن جا که نظام وجود بر طبق اراده و حکمت خداوند، یعنی خیر مطلق صادر شده، هیچ موجود متحقق در خارج شرش بر خیرش غالب یا مساوی آن نیست. نیز ← شَر
wikijoo: خیر
دانشنامه اسلامی
[ویکی فقه] خَیر مقابل شر است. از آن در بابهای طهارت، وقف، نذر و قضاء سخن گفته اند.
خیر عبارت است از آنچه که عقل یا شرع به آن ترغیب کرده است.
احکام خیر
۱. ↑ کشف الغطاء ج۲، ص۲۷۶.۲. ↑ کشف الغطاء ج۲، ص۲۸۴.۳. ↑ جواهر الکلام ج۲۸، ص۱۰۱.
...
خیر عبارت است از آنچه که عقل یا شرع به آن ترغیب کرده است.
احکام خیر
۱. ↑ کشف الغطاء ج۲، ص۲۷۶.۲. ↑ کشف الغطاء ج۲، ص۲۸۴.۳. ↑ جواهر الکلام ج۲۸، ص۱۰۱.
...
wikifeqh: راه خیر و راه شر است و اگر راه خیر و شر را نجد خوانده ، برای این بوده که هر دو مستلزم رنج و مشقت است )
معنی خَیْرَاتِ: خیرها -اعمال صالح -مالهایی که در راه خدا صرف می شود(اصل در معنای کلمه خیر همانا انتخاب است ، و اگر ما چیزی را خیر مینامیم ، بدان جهت است که آنرا با غیر آن مقایسه میکنیم ، و یکی از آن دو را انتخاب نموده و میگوئیم این خیر است ، و معلوم است از بین چند چ...
معنی تَزَکَّیٰ: پاک کرد ( از مصدر تزکی به معنی رشد در جهت خیر و برکت است)
معنی صَلُّواْ: درود فرستید - دعا کنید (طلب خیر کنید)(صل از صلوة و به معنای دعا است)
معنی یَتَزَکَّیٰ: تا رشد و نمو کند - پاک می شود ( از تزکی به معنی رشد در جهت خیر و برکت است)
معنی یُصَلُّونَ: درود می فرستند - دعا می کنند (طلب خیر می کنند)(از صلوة و به معنای دعا است)
معنی یُصَلِّی: درود می فرستد - طلب خیر می کند- دعا می کند - نماز می خواند ( از صلوة و به معنای دعا است)
معنی بِرَّ: نیکی -باز بودن دست و پای آدمی در کار خیر(کلمه بر به معنای باز بودن دست و پای آدمی در کار خیر میباشد ، دراصل با کلمه "بَرّ" به معنای خشکی یکی است و چون اولین تصوری که از خشکیها و بیابانها به ذهن میرسد ، وسعت و فراخنای آن است . لذا کلمه "بِرّ " را از آ...
تکرار در قرآن: ۱۹۶(بار)ریشه کلمه:
ریشه_برر
«خیر» به هر نوع نیکی که به دیگری بشود اگر چه بدون توجّه باشد، اطلاق می گردد. منظور از «خَیْر» در سوره «احزاب»، پیروزی در جنگ است; البته پیروزی لشکر کفر، هرگز خیر نبود، بلکه شرّ بود. اما قرآن که از دریچه فکر آنها سخن می گوید، از آن تعبیر به «خَیْر» کرده اشاره به این که آنها به هیچ نوع پیروزی در این میدان نائل نشدند. بعضی نیز گفته اند: منظور از «خَیْر» در اینجا «مال» است; چرا که این کلمه در بعضی از موارد دیگر، نیز به مال اطلاق شده است. در میان عرب معمول است که از «خیل» (اسب) به «خیر» تعبیر می کنند، و در حدیثی آمده است که پیامبر گرامی اسلام(صلی الله علیه وآله)فرمود: الخَیْرُ مَعْقُودٌ بِنَواصِی الْخَیْلِ اِلی یَوْمِ الْقِیامَةِ: «خیر و خوبی به پیشانی اسب تا روز قیامت بسته شده است». بعضی «خیر» را در سوره «ص»، به معنای «مال» یا «مال کثیر» تفسیر کرده اند که ممکن است منطبق بر تفسیر سابق گردد; چرا که مصداق مال در اینجا همان اسب ها است. «خَیْر» غالباً در مورد صفات نیک و جمال معنوی به کار می رود و «حسن» غالباً در زیبایی و جمال ظاهر.
دلپسند و مرغوب. راغب میگوید: خیر آن است که همه بدان رغبت کنند مثل عقل... مقابل آن شرّ است. در قاموس گفته «الخیر ما برغب فیه الکلّ کالعقل و العدل مثلا» . نا گفته نماند معنی کامل خیر همین است و در تمام موارد آن معتبر میباشد. به مال دنیا از آنجهت خیر گویند که ورغوب و مورد میل است مثل یعنی اگر مالی بگذارد به چیز خوب خیر گویند زیرا داپسند است و آدمی بدان میل میکند نظیر چون حکمت مرغوب و دلپسند است لذا بدان خیر اطلاق شده است. در آیه ظاهراً خیر به معنی اختیار است یعنی اختیار این کارها در دست تو است . برگزیدن و انتخاب را اختیار گوئیم زیرا شیء برگزیده نسبت به بر گزیننده دلپسند و مرغوب است نحو روی علمی که داریم آنان را بر مردم برگزیدیم . * اخیار:جمع خیر است یعنی نیکان آنها در نزد ما از برگزیدگان و نیکان اند. * خیره (به کسر اوّل و فتح دوّم) اسم مصدر است به معنی اختیار مثل یعنی پروردگارت آنچه که میخواهد میآفرید و آنچهکه میخواهد در مقام تشریع حکم اختیار میکند برای مردم حق اختیار در مقابل خدا نیست آیه شریفه به مضمون آیه ذیل شبیه است و گاهی خیره به معنی برگزیده آید مثل «مُحَمَّدٌ صَلَی اللّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ خِیَرَةُ اللّهِ مِنْ خَلْقِهِ» (مجمع). * خَیْرَه (به فتح اوّل و سکون دوّم و فتح سوّم) یعنی کثیر الخیر و برتر هر چیز، جمع آن خیرات است (اقرب) منظور از خیرات کارهای پر فائده است مراد از خیرات زنان فاضله بهشتی اند بعضی گفتهاند اصل آن مشدّد بوده مخفّف شده است . * تخیّر: فکر میکنم به معنی اختیار بعد از اختیار باشد مثل تجرّع که جرعه جرعه نوشیدن است علی هذا معنی آیه آن است که برای آنها است میوه از آنچه پی در پی اختیار و میل میکنند همچنین است . نا گفته نماند: خیر هم اسم تفضیل و هم اسم به کار رفته است در قرآن مجید بیشتر اسم استعمال شده و گاهی به کار رفته است. مثل و نحو باید میان آن دو با بودن «من» تفضیل فرق گذاشت باز نا گفته نماند که راغب از بعضی علماء نقل کرده: به ما آن وقت خیر اطلاق میشود که بسیار و پاک باشد از علی علیه السلام نقل است که به منزل یکی از موالی خود رفت او گفت: یا امیر المؤمنین آیا وصیّت نکنم؟ فرمودنه چون خدا فرموده «اِنْ تَرَکَ خَیْراً» و تو مال زیاد نداری و بر همین قول است آیه بشر در دوستی مال کثیر محکم است.
معنی خَیْرَاتِ: خیرها -اعمال صالح -مالهایی که در راه خدا صرف می شود(اصل در معنای کلمه خیر همانا انتخاب است ، و اگر ما چیزی را خیر مینامیم ، بدان جهت است که آنرا با غیر آن مقایسه میکنیم ، و یکی از آن دو را انتخاب نموده و میگوئیم این خیر است ، و معلوم است از بین چند چ...
معنی تَزَکَّیٰ: پاک کرد ( از مصدر تزکی به معنی رشد در جهت خیر و برکت است)
معنی صَلُّواْ: درود فرستید - دعا کنید (طلب خیر کنید)(صل از صلوة و به معنای دعا است)
معنی یَتَزَکَّیٰ: تا رشد و نمو کند - پاک می شود ( از تزکی به معنی رشد در جهت خیر و برکت است)
معنی یُصَلُّونَ: درود می فرستند - دعا می کنند (طلب خیر می کنند)(از صلوة و به معنای دعا است)
معنی یُصَلِّی: درود می فرستد - طلب خیر می کند- دعا می کند - نماز می خواند ( از صلوة و به معنای دعا است)
معنی بِرَّ: نیکی -باز بودن دست و پای آدمی در کار خیر(کلمه بر به معنای باز بودن دست و پای آدمی در کار خیر میباشد ، دراصل با کلمه "بَرّ" به معنای خشکی یکی است و چون اولین تصوری که از خشکیها و بیابانها به ذهن میرسد ، وسعت و فراخنای آن است . لذا کلمه "بِرّ " را از آ...
تکرار در قرآن: ۱۹۶(بار)ریشه کلمه:
ریشه_برر
«خیر» به هر نوع نیکی که به دیگری بشود اگر چه بدون توجّه باشد، اطلاق می گردد. منظور از «خَیْر» در سوره «احزاب»، پیروزی در جنگ است; البته پیروزی لشکر کفر، هرگز خیر نبود، بلکه شرّ بود. اما قرآن که از دریچه فکر آنها سخن می گوید، از آن تعبیر به «خَیْر» کرده اشاره به این که آنها به هیچ نوع پیروزی در این میدان نائل نشدند. بعضی نیز گفته اند: منظور از «خَیْر» در اینجا «مال» است; چرا که این کلمه در بعضی از موارد دیگر، نیز به مال اطلاق شده است. در میان عرب معمول است که از «خیل» (اسب) به «خیر» تعبیر می کنند، و در حدیثی آمده است که پیامبر گرامی اسلام(صلی الله علیه وآله)فرمود: الخَیْرُ مَعْقُودٌ بِنَواصِی الْخَیْلِ اِلی یَوْمِ الْقِیامَةِ: «خیر و خوبی به پیشانی اسب تا روز قیامت بسته شده است». بعضی «خیر» را در سوره «ص»، به معنای «مال» یا «مال کثیر» تفسیر کرده اند که ممکن است منطبق بر تفسیر سابق گردد; چرا که مصداق مال در اینجا همان اسب ها است. «خَیْر» غالباً در مورد صفات نیک و جمال معنوی به کار می رود و «حسن» غالباً در زیبایی و جمال ظاهر.
دلپسند و مرغوب. راغب میگوید: خیر آن است که همه بدان رغبت کنند مثل عقل... مقابل آن شرّ است. در قاموس گفته «الخیر ما برغب فیه الکلّ کالعقل و العدل مثلا» . نا گفته نماند معنی کامل خیر همین است و در تمام موارد آن معتبر میباشد. به مال دنیا از آنجهت خیر گویند که ورغوب و مورد میل است مثل یعنی اگر مالی بگذارد به چیز خوب خیر گویند زیرا داپسند است و آدمی بدان میل میکند نظیر چون حکمت مرغوب و دلپسند است لذا بدان خیر اطلاق شده است. در آیه ظاهراً خیر به معنی اختیار است یعنی اختیار این کارها در دست تو است . برگزیدن و انتخاب را اختیار گوئیم زیرا شیء برگزیده نسبت به بر گزیننده دلپسند و مرغوب است نحو روی علمی که داریم آنان را بر مردم برگزیدیم . * اخیار:جمع خیر است یعنی نیکان آنها در نزد ما از برگزیدگان و نیکان اند. * خیره (به کسر اوّل و فتح دوّم) اسم مصدر است به معنی اختیار مثل یعنی پروردگارت آنچه که میخواهد میآفرید و آنچهکه میخواهد در مقام تشریع حکم اختیار میکند برای مردم حق اختیار در مقابل خدا نیست آیه شریفه به مضمون آیه ذیل شبیه است و گاهی خیره به معنی برگزیده آید مثل «مُحَمَّدٌ صَلَی اللّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ خِیَرَةُ اللّهِ مِنْ خَلْقِهِ» (مجمع). * خَیْرَه (به فتح اوّل و سکون دوّم و فتح سوّم) یعنی کثیر الخیر و برتر هر چیز، جمع آن خیرات است (اقرب) منظور از خیرات کارهای پر فائده است مراد از خیرات زنان فاضله بهشتی اند بعضی گفتهاند اصل آن مشدّد بوده مخفّف شده است . * تخیّر: فکر میکنم به معنی اختیار بعد از اختیار باشد مثل تجرّع که جرعه جرعه نوشیدن است علی هذا معنی آیه آن است که برای آنها است میوه از آنچه پی در پی اختیار و میل میکنند همچنین است . نا گفته نماند: خیر هم اسم تفضیل و هم اسم به کار رفته است در قرآن مجید بیشتر اسم استعمال شده و گاهی به کار رفته است. مثل و نحو باید میان آن دو با بودن «من» تفضیل فرق گذاشت باز نا گفته نماند که راغب از بعضی علماء نقل کرده: به ما آن وقت خیر اطلاق میشود که بسیار و پاک باشد از علی علیه السلام نقل است که به منزل یکی از موالی خود رفت او گفت: یا امیر المؤمنین آیا وصیّت نکنم؟ فرمودنه چون خدا فرموده «اِنْ تَرَکَ خَیْراً» و تو مال زیاد نداری و بر همین قول است آیه بشر در دوستی مال کثیر محکم است.
wikialkb: ریشه_خیر
[ویکی فقه] خیر (ابهام زدایی). واژه خیر ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • خیر (فقه)، مقابل شر به معنای عمل مورد تأیید عقل یا شرع و دارای کاربردهای فقهی در باب های طهارت، وقف، نذر و قضاء• خیر (حدیث)، از اصطلاحات بکار رفته در علم حدیث و از الفاظ مدح راوی
...
...
wikifeqh: خیر
[ویکی اهل البیت] خیر (اسم الله). این صفحه مدخلی از فرهنگ قرآن است
خیر، مقابل شرّ، به معنای خوبی و چیزی است که مورد رغبت و خواسته همگان باشد.
این واژه از اوصاف کمالیّه الهی که چهار بار در:
فرهنگ قرآن، جلد 13، صفحه 302.
خیر، مقابل شرّ، به معنای خوبی و چیزی است که مورد رغبت و خواسته همگان باشد.
این واژه از اوصاف کمالیّه الهی که چهار بار در:
فرهنگ قرآن، جلد 13، صفحه 302.
wikiahlb: خیر_(اسم_الله)
[ویکی فقه] خیر (حدیث). خیر، از اصطلاحات بکار رفته در علم حدیث بوده و از الفاظ مدح راوی به شمار می آید.
یکی از الفاظ مدح در کتب علوم حدیث اصطلاح "خیر" و است در این که مفید چیست؟ کلام دانشمندان علوم حدیث مختلف است: ۱- مفید مدح بلکه مفید مدح بلیغ است که موجب می شود خبر شخص متصف به آن حجت می شود؛ ۲- "خیر" مفید توثیق است و در محاورت اگر به صورت مطلق آورده شود بیان گر ما فوق وثاقت است؛ ۳- "خیر" از الفاظ مدحی است که در قوت سند دخیل است و بیان گر صدق گفتار شخص متصف به آن است و موجب می گردد که حدیث، حسن یا قوی شود؛ ۴- در مرتبه دوم تعدیل است حدیث شخص متصف به آن نوشته می شود و معتبر است ولی مشعر به ضبط راوی نیست.
سبحانی، جعفر، اصول الحدیث و احکامه، ص۱۳۶.
۱. ↑ سبحانی، جعفر، اصول الحدیث و احکامه، ص۱۳۶.۲. ↑ سبحانی، جعفر، اصول الحدیث و احکامه، ص۱۴۸.۳. ↑ سبحانی، جعفر، اصول الحدیث و احکامه، ص۱۵۳.۴. ↑ میرداماد، سیدمحمدباقر، الرواشح السماویة فی شرح الاحادیث الامامیه، ص۶۰.
پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «خیر»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۹/۹.
...
یکی از الفاظ مدح در کتب علوم حدیث اصطلاح "خیر" و است در این که مفید چیست؟ کلام دانشمندان علوم حدیث مختلف است: ۱- مفید مدح بلکه مفید مدح بلیغ است که موجب می شود خبر شخص متصف به آن حجت می شود؛ ۲- "خیر" مفید توثیق است و در محاورت اگر به صورت مطلق آورده شود بیان گر ما فوق وثاقت است؛ ۳- "خیر" از الفاظ مدحی است که در قوت سند دخیل است و بیان گر صدق گفتار شخص متصف به آن است و موجب می گردد که حدیث، حسن یا قوی شود؛ ۴- در مرتبه دوم تعدیل است حدیث شخص متصف به آن نوشته می شود و معتبر است ولی مشعر به ضبط راوی نیست.
سبحانی، جعفر، اصول الحدیث و احکامه، ص۱۳۶.
۱. ↑ سبحانی، جعفر، اصول الحدیث و احکامه، ص۱۳۶.۲. ↑ سبحانی، جعفر، اصول الحدیث و احکامه، ص۱۴۸.۳. ↑ سبحانی، جعفر، اصول الحدیث و احکامه، ص۱۵۳.۴. ↑ میرداماد، سیدمحمدباقر، الرواشح السماویة فی شرح الاحادیث الامامیه، ص۶۰.
پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «خیر»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۹/۹.
...
wikifeqh: خیر_(حدیث)
گویش مازنی
/Kheyar/ خیار
خیار
خواهر
/Khoar/ خواهر
واژه نامه بختیاریکا
نا خِیری گِریدِه
( خیِّر ) دَر کَنا
( خیِّر ) دَر کَنا
پیشنهاد کاربران
امروزه روستایی است به نام خبر در دامنه¬ی شمال باختری کوه خبیر در 60 کیلومتری جنوب باختری شهرستان بافت.
بافت و خیر ( خبر ) دو شهرکند آبادان و با نعمت. ( حدودالعالم ص 126 ) .
بافت و خیر ( خبر ) دو شهرکند آبادان و با نعمت. ( حدودالعالم ص 126 ) .
یمن
سود ( در بازار )
برکت
Beneficient , benevolent , charitable ,
واژه خیر گویش دیگری از واژه آریایی *هیر heer به معنای �هدیه خدا� God Blessings است که دو معنای دیگر آن فروتنی و فرمانبرداری ( همخانواده با ایران و آریا/ائیریا ) و معنای سوم آن آتش است که هیربد به معنای آتش بان را از آن ساخته اند. واژه هیر در اوستایی به شکل **ایر به معنای خیرفرجامی سعادت آمده که از آن واژه ایریس به معنای خوراک حلال و ایربان به معنای نگهبان سعادت و یا خیربان را ساخته اند. در زبانهای ایرانی خ و ه جانشین یکدیگر میشوند مانند هانه - خانه هشک - خشک هاگینه - خاگینه هاک - خاک هدمت - خدمت، ازینرو هیر همان خیر است.
دانستنی است که هنگام بیان واژه �نه� در پاسخ به کسی که کارش روبراه نمیشود میگویند خیر یا نخیر بدین معنا که اگر کار تو درست نمیشود بدان که به خیر توست شاید آن کار سرانجام خوبی نداشته و این یک هدیه از سوی خداست.
یوخ
مال و منال
آدم خیر، خیرات دهنده
donor
donor
کلمات دیگر: