کیقباد

کی قَباد (کوی کَوات) اوستا، اولین شاه از سلسلهٔ کیانیان است. پس از مرگ گرشاسپ آخرین شاه از شاهان پیشدادی، با اینکه طوس و گستهم، پسران نوذر، زنده بودند و دودمان فریدون هنوز از میان نرفته بود، زال پس از مشورت با موبدان و بزرگان ایران، یکی از نوادگان فریدون به نام کی قباد را که دارای فرّ ایزدی و برازندهٔ تاج و تخت کیان بود به شاهی برگزید. زال رستم را به البرز کوه فرستاد تا کیقباد را یافته به ایران بیاورد. پس از جلوس کی قباد بر تخت ایران، تورانیان که به ایران هجوم آورده بودند هزیمت یافته برگشتند.
جهان ارغیان تا بام صفی آباد علی اصغر طاهری صفی آبادی
در دوران ساسانیان خاطرهٔ هخامنشیان نیز از اذهان زدوده، از آن جمله نام های کورش، داریوش به فراموشی سپرده شده بود. در عوض قهرمانان اوستا را چون کوی کواد و کوی خسرو و کوی ویشتاسپ و غیره، چون پادشاهان باستانی ایران می پنداشتند. دوران سلطنت هخامنشیان در روایات شرقی قرون وسطا، تقربیا بالکل فراموش شده بوده و حتی دربارهٔ دولت پارتی یا اشکانیان نیز اطلاعات مبهم و مغشوش و مخدوشی وجود داشته است.
در تاریخ ایران باستان با دو نام قباد مواجه هستیم و ممکن است اوستا و متون دیگر سرگذشت هر یک با دیکری مخلوط کرده یا هر دو را یکی پنداشته باشند. اما در بین این دو شخصیت فقط یکی از ایشان ظاهراً به کیش زرتشت بوده و بسیار ستوده شده است. بار اول از قباد در دوران نوذر مشاهده می شود و آن زمانی است که افراسیاب ایرانیان را وادار به جنگ نموده و قباد پیر برادر قارن شاه ری دلاورانه وارد میدان می شود. صحنهٔ نبرد تن به تن بود، یک جنگجو ار توران و یک رزمنده از سپاه نوذر مبارز؛ ولی کسی از سپاه نوذر پا به میدان نمی گذارد عاقبت قبادپیر داوطلب به میدان قدم می گذارد:
دومین قباد همان است که مقالهٔ مزبور متعلق به اوست. در دوران او هنوز ایران غرق دراغتشاش و آشوب بود و اغلب شاهان ایران به واسطهٔ زابلیان برگزیده و بر تخت شاهی جلوس می نمودند. اینک زوتهماسپ به سبب کهولت سن، که آن را هم نیز زال بر سر کار آورده بود در گذشت و تخت سلطنت ایران بدون شاه مانده است. در این زمان زال به فرزندش رستم این چنین فرمان می دهد:

کِیْقُباد
اولین شاه ایرانی از سلسلۀ کیانیان. پس از مردن گرشاسب، آخرین پادشاه پیشدادی، با آن که پسران نوذر در حیات بودند و خاندان فریدون هنوز ازمیان نرفته بود، اما چون فرّ ایزدی با آنان نبود، ناگزیر به پادشاهی نرسیدند. زال پس از مشاورت با موبدان، کیقباد را که دارای فرّ ایزدی و برازندۀ تاج وتخت بود، به پادشاهی برگزید و رستم، پسر زال، به کوه البرز، محل اقامت کیقباد، رفت و او را به استخر آورد. بعد از رسیدن کیقباد به پادشاهی تورانیان که به ایران هجوم آورده بودند، شکست خوردند و بازگشتند.