یاخته بنیادی

یاخته بنیادی یا بن یاخته، یاخته ای با توانایی تقسیم بالا است. یاخته های حاصل از تقسیم بُن یاخته ها به انواع مختلف یاخته های دیگر تمایز می یابند و ممکن است در مسیر تمایز، مانند یاخته های عصبی، قابلیت تقسیم شدن را از دست بدهند. از بُن یاخته ها می توان در تولید یاخته ها و نهایتاً بافت های مختلف نیز استفاده کرد. امروزه استفاده از این یاخته ها جهت ترمیم بافت های آسیب دیده در حال گسترش است. یاخته های بنیادی را بر اساس میزان توانایی آن ها در تولید بافت های مختلف، به «تمام توان» (totipotent)، «پر توان» (pluripotent)، «چند توان» (multipotent) و «تک توان» (unipotent) تقسیم می کنند. تکنولوژی یاخته های بنیادی علاوه بر استفاده از این یاخته ها جهت درمان بیماری ها و ترمیم و نو سازی بافت ها، اخیراً روی تولید این یاخته ها نیز متمرکز شده است. نوبل پزشکی سال ۲۰۱۲ به خاطر کشف روشی برای بازسازی یاخته های بنیادی از یاخته های تمایز یافته، مشترکاً به دکتر جان بی. گوردون (John B. Gurdon) و شینیا یاماناکا (Shinya Yamanaka) اعطا شد. منابع اصلی یاخته های بنیادی شامل: مغز استخوان، بند ناف، پالپ دندان، بعضی بافت های چربی و جفت هستند.

یاخْتۀ بُنیادی (stem cell)
یاخْته بُنیادی
یاخته هایی رویانیکه به انواع بافت ها تکامل می یابند. این یاخته ها در پژوهش های پزشکی به کار می روند. کاربرد این سلول ها از نظر اخلاقی محل مناقشه است، زیرا رویانی که یاخته ها از آن به دست می آیند، ازبین می رود. یاخته های بنیادی به سه نوع کلی تقسیم می شوند: یاخته های بنیادی توتی پوتنتیاخته های حاصل از تقسیمات اولیۀ تخم بارور شده اند. این یاخته ها می توانند با تقسیم همۀ بافت های لازم برای تشکیل یک جاندار کامل،مثل استخوان، ماهیچه، بافت عصبی، و نیز جفت، را تشکیل دهند. یاخته های بنیادی پلوری پوتنتبخشی از بلاستوسیستاند و توانایی تشکیل انواع بافت ها را دارند، ولی نمی توانند موجود زندۀ کاملی پدید آورند. همچنین، رویان یاخته های مولتی پوتنتمی سازد. این گروه فقط انواع خاصی از یاخته ها را ایجاد می کنند. در آگوست ۲۰۰۰، طرح هایی در انگلستان عرضه شد که به پژوهشگران اجازه می داد یاخته های بنیادی رویان را جمع آوری کنند. در امریکا، محدودیت بیشتری در این زمینه اعمال می شود.