استان سیستان و بلوچستان

مختصات: ۲۹°۲۹′۳۳″شمالی ۶۰°۵۲′۰۱″شرقی / ۲۹٫۴۹۲۴°شمالی ۶۰٫۸۶۶۹°شرقی / 29.4924; 60.8669
لهجه های تپه های شرقی
لهجه رخشان
پنجگوری
لهجه سراوان
لهجه کیچی
لهجه لتونی (لاشاری)
لهجه های ساحلی ا
استان سیستان و بلوچستان پس از استان کرمان به عنوان دومین استان پهناور کشور در جنوب شرقی ایران واقع است. این استان با حدود ۱۸۰٬۷۲۶ کیلومتر مربع وسعت کمابیش اندازه کشور سوریه بزرگی دارد و بیش از ۱۱ درصد وسعت ایران را دربرمی گیرد. سیستان شامل زاهدان، زابل و هامون و هیرمند و نیمروز و زهک است که البته بخش بزرگ سیستان قدیم در افغانستان بوده که هم اکنون جز خاک افغانستان می باشد دو شهرستان خاش و میرجاوه نیز جزو مناطق سرحد میباشند و بلوچستان امروزی (مکران) دربرگیرنده بقیه شهرها از ایرانشهر تا چابهار می باشد،البته بخش بزرگی از سیستان و بلوچستان بر اساس قرارداد گلدسمید از ایران جدا شد و تا مدت ها به نام بلوچستان انگلیس شناخته می شد،ولی در حال حاضر تحت عنوان ایالت بلوچستان بخشی از پاکستان است.
سیستان به مردم منطقه ای(سکاها) گفته می شد که در اطراف رود هیرمند ساکن بودند و بخشی از سیستان در افغانستان امروزی است که قبلا جزو ایران بوده است(ادامه رود هیرمند و بخش اعظم ان در افغانستان است) و بخشی دیگر در شهرستان های زاهدان و زابل .
بلوچ ها (مکاها)قومی دیگر بودند با فرهنگ متفاوت از سکاها در مکران ساکن بودند. که بعدها به دلایل نامعلوم به بلوچستان تغییر نام یافت.

[ویکی فقه] استان سیستان و بلوچستان با وسعتی حدود ۱۸۷۵۰۲ کیلومتر مربع، در جنوب شرقی ایران قرار دارد. این استان پهناور در سمت شرق با کشور پاکستان ۹۰۰ کیلومتر و با کشور افغانستان ۳۰۰ کیلومتر مرز مشترک دارد؛ در قسمت جنوب با دریای عمان به طول تقریبی ۲۷۰ کیلومتر مرز آبی دارد ناحیه سیستان هشت هزار و صد و هفده کیلومتر مربع، در قسمت شمالی این استان قرار دارد و حوزه مسطح و مسدودی است که از آبرفت های دلتای قدیمی و فعلی رود هیرمند تشکیل شده است. ناحیه بلوچستان به مساحت صدو هفتاد و نه هزار و سی صد و هشتاد و پنج کیلومتر مربع منطقه وسیع کوهستانی است که حد شمالی آن کویر لوت و حد جنوبی آن دریای عمان است. چندگانگی و تنوع مذهبی، گویش های مختلف و نمود تعلقات قومی و قبیله ای از دیگر ویژگی های اجتماعی این استان است. شمال استان، برآمده از آبرفت های رودخانه هیرمند است، که بزرگ ترین دریاچه آب شیرین جهان را در خویش جای داده است. کوه خواجه تنها پشته بلندی می باشد که در منطقه مسطح سیستان خود نمایی نموده و نزد اهالی از قداستی خاص برخوردار است. دشت سیستان که در گروه اقلیم بیابانی میانه قرار دارد، بارشی کمتر از ۶۵ میلی متر را در سال دریافت می کند و میزان تبخیر در آن به بیش از ۵۰۰۰ میلی متر می رسد. این شرایط در مجموع باعث خشکی فیزیکی شدید محیط بوده و در سالهایی که میزان ورودی آب رودخانه هیرمند کاهش می یابد، خشکسالی های مخرب توسعه پیدا می کند. وزش بادهای ۱۲۰ روزه که از اواخر بهار تا پایان تابستان می وزد در تشدید نیاز و خشکی محیط موثر است. جنوب استان که وسعت متنوع اش را با دریای عمان گره زده است. این وادی دارای طبیعتی کوهستانی می باشد. مناطق جنوبی استان با توجه به مجاورت با دریای عمان و بهره گیری از بادهای موسمی اقلیم متفاوتی دارند. بالا بودن میانگین دما و پایین بودن نوسانات آن از مشخصه های اساسی اقلیم منطقه است. وجود مخروط آتشفشانی تفتان با ۳۹۴۱ متر ارتفاع در شمال بلوچستان مرکزی، شرایط اقلیمی متنوع و جالبی را فراهم آورده است.
جمعیت استان بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵، ۲۴۰۵۷۴۲ نفر بوده است.

منبع
موسسه مطالعات ایران و اوراسیا
...