کلمه جو
صفحه اصلی

قاسم هاشمی نژاد

دانشنامه عمومی

قاسم هاشمی نژاد (زادهٔ ۱۳۱۹ در آمل – درگذشتهٔ ۱۳ فروردین ۱۳۹۵ در تهران) نویسنده، روزنامه نگار، مصحح و مترجم ایرانی بود. او در دههٔ ۱۳۴۰ در روزنامهٔ آیندگان نقد ادبی می نوشت و در سال ۱۳۵۸ یکی از بهترین رمان های پلیسی ایران را با نام فیل در تاریکی نوشت که مشهورترین اثر وی نیز به شمار می رود.
فیل در تاریکی، تهران: انتشارات کتاب زمان، ۱۳۵۸
تک چهره در دو قاب، : ، ۱۳۵۹
راه و بی راه: فیلم نامه، (کارگردان: سیامک شایقی)، ۱۳۷۱
خیرالنساء (۱۲۷۰-۱۳۶۷): یک سرگذشت، تهران: انتشارات کتاب ایران، ۱۳۷۲
عشق نامهٔ ملیک مطران: یک فیلم نامه، تهران: نشر مرکز، ۱۳۷۷
منوچهر آتشی دربارهٔ او گفته است شعرهای هاشمی نژاد، از نخستین سطرها، جای او را در میان شاعران خطه «شعر ناب» باز می نماید. شعرهایی که بیان و زبان در آنها، سرشار از تراوندگی و تازگی است، جز اینکه این خصلت، وجه مشترک همه شاعران این خطه است؛ وجه اشتراکی که هویت اینگونه شعر را- هم تعیین می کند و هم در معرض تردید قرار می دهد- یک بار دیگر هم این حرف را زده ام: همه شاعران این راه، زبانی مشابه دارند، هر چند همه شان در کار خود صمیمی باشند. آنچه در شعرهای هاشمی نژاد (چنان که در شعرهای کریم پور و علی پور و…) جلب توجه می کنند پرش و پرواز ذهنی اوست در دستیابی به افق ها و نگاه های تازه. این توفیق، هرگاه با حلول شاعر در کلام خود همزمان و همگام شود و شعرش را در جای معین- در کنار شعرهای دیگر و نه آمیخته با آنها- قرار دهد و هویتش را فریاد زند، کارساز افتاده است.
قاسم هاشمی نژاد در سال ۱۳۱۹ زاده شد. مادربزرگ وی خیرالنساء هاشمی نژاد زنی بود روستایی از شهر آمل استان مازندران که قاسم هاشمی نژاد زندگی وی را در پوششی رازآمیز در داستان «خیرالنساء (۱۲۷۰–۱۳۶۷): یک سرگذشت» خود نوشته است.وی از دراویش نعمت اللهی گنابادی بود و مورد لطف بزرگان این سلسله قرار داشت.او در ۱۳ فروردین ۱۳۹۵ شمسی، بر اثر عفونت ریه و سرطان در تهران درگذشت.
هاشمی نژاد از کسانی بود که پیش از انقلاب ۱۳۵۷ ایران، خود دست به قلم داشت و رمان و داستان می نوشت، اما در نقدنویسی هم قریحهٔ خود را نشان داد. او برای مدتی کوتاه در دههٔ ۱۳۴۰ و در سال ۱۳۵۱ در روزنامهٔ آیندگان نقدهای ادبی روشنگرانه ای می نوشت و در صفحه ای با عنوان «عیارسنجی کتاب» به تحلیل محتوا و ساختار آثار داستانی می پرداخت. نقدهایی که او بر آثار هوشنگ گلشیری نوشت، موجب شد که آن آثار شهرت فراوانی پیدا کنند. هاشمی نژاد و شمیم بهار و جوان بااستعداد دیگری به نام حسین رازی، منتقدانی بودند که هم در زمینهٔ نقد ادبی و هم نقد سینمایی و زمینه های دیگر خوش درخشیدند و آثار قابل ملاحظه ای نوشتند، اما زود از صحنهٔ ادبی خارج شدند و با وجود امکانات زیاد، کتابی از مجموعه آثار خود منتشر نکردند.

دانشنامه آزاد فارسی

قاسم هاشمی­ نژاد (آمل ۱۳۱۹ش- تهران 13 فروردین 1395ش)
نویسنده، پژوهشگر، مترجم و روزنامه ­نگار ایرانی. به دلیل وابستگی ­اش به دراویش نعمت­ الهی و نوعی زندگی تجریدی و گوشه ­گیرانه­، از جزئیات زندگی­ او چیز زیادی در دست نیست، جز این­ که کیفیت ممتاز ترجمه­ هایش نشان از اشراف او بر زبان انگلیسی و زبان پهلوی دارد. از اوائل شهریور 1347 تا 12 دی 1349 (در زمان سردبیری پرویز نقیبی) جز وقفه ­ای 8 ماهه که در مجله ­ی فردوسی قلم می ­زده، با مجله یآیندگان به همکاری پرداخت و در سه زمینه ­ی گزارش، نقد کتاب و گفت­ وگو مطالب درجه یک و تاثیرگذاری از او منتشر شد. اولین مطلبش در سوم شهریور 1347 و با عنوان "دیداری با اردشیر_محصص" (گزارش) نشان از وسواسش در به کارگیری زبان و سبکی خاص داشت. او در این دوره ­ی کوتاه بر آثار ابراهیم_گلستان، هوشنگ_گلشیری، سیمین_دانشور، شاهرخ_مسکوب، ناصر_تقوایی، زکریا_هاشمی، امیرحسین آریان­ پور و چند نفر دیگر نقدهایی نوشت که به عنوان بهترین نقدهای ژورنالیستی فارسی شناخته شدند. همچنین او در این روزنامه گفت­ وگوهای مفصلی با کسانی چون ابوالحسن_نجفی، محمد_حقوقی، حسینقلی_مستعان، رضا فرخ­ فال، هوشنگ گلشیری، ابراهیم گلستان و در نهایت با مجتبی_مینوی انجام داده که در نوع خود بی­ نظیرند.
اولین رمانش را که به عنوان اولین و بهترین رمان پلیسی فارسی (فیل در تاریکی- انتشارات کتاب زمان) شناخته می­ شود در سال 1358 منتشر کرد. هاشمی ­نژاد در این رمان با زبانی شاعرانه به ماجرایی تبه­ کارانه پرداخته است. تصحیح و شرح­ نویسی بر متون عرفانی از دیگر زمینه­ های فعالیت ادبی او بوده است. کتاب سیبی و دو آینه: در مقامات و مناقب عارفان فرهمند (مرکز، 1391) در چهار بخش به شرح زندگی، آثار و عقاید عارفانی چون حسین_بن_منصور_حلاج، بایزید بسطامی، ابراهیم ادهم، رابعه عدویه، ابوسعید ابی الخیر و ابوبکر بلخی پرداخته است. تصحیح و تحشیه بر سفرنامه­ یناصرخسرو قبادیانی مروزی (زوار، 1369)،در ورق صوفیان: سه مقاله در حوزه ­ی عرفان (ساحت، 1384)، قصه های عرفانی: تعریف، تبیین، طبقه بندی (پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، 1388) و حکایت های عرفانی: ۲۰۱ گزیده ­ی روایی از دفتر معرفت پیشگان (حقیقت، 1389) دیگر آثار منتشرشده­ ی هاشمی­ نژاد در این زمینه است.
او علاوه بر نوشتن، ترجمه هم می کرد. ترجمه­ ی داستان جنایی و نوآر معروف ریموند_چندلر، با عنوان خوابِ گران (کتاب ایران، 1382) که از ترجمه­ های مشهور اوست، بیانگر علاقه ی هاشمی نژاد به این ژانر داستانی و سینمایی است که پیش از این در رمان فیل در تاریکی به نمایش گذاشته بود. کارنامه_اردشیر_بابکان (مرکز، 1369) ترجمه­ ی طاقت­ فرسایی بوده که هاشمی ­نژاد برای انجامش ابتدا متن را یک ­بار به فارسی امروز ترجمه کرده سپس در درازمدت به زبان فارسی دری برگردانده است. از دیگر ترجمه­ های اوست: مولودی: نمایش منظوم (تی. اس. الیوت- مرکز، 1378) و کتاب ایوب (ترجمه از تورات: عهد عتیق- هرمس، 1386). هاشمی ­نژاد در ترجمه ی کتاب ایوب، همانند کارنامه­ ی اردشیر بابکان، از زبان فارسی دری کهن و همه­ ی قابلیت­ های ظریف زبانی آن استفاده کرده است.
از او علاوه بر فیل در تاریکی، رمان­ های خیرالنساء: یک سرگذشت (کتاب ایران، 1372)، فیلم­ نامه­ های راه و بی راه (1371- ساخته ی سیامک_شایقی) و عشق نامه ­ی ملیک مطران (مرکز، 1377) و نیز مجموعه شعرهایی با عنوان­ های تک چهره در دو قاب (ناشرمولف- 1359)، گواهی عاشقی اگر بپذیرند (کتاب ایران، 1373) و پری­ خوانی (چاپخانه­ ی رشدیه، 1358) باقی مانده است. از هاشمی ­نژاد در شمار شاعران جریان موسوم به شعر ناب نام برده ­اند. او به دلیل ابتلا به بیماری سرطان ریه درگذشت.
منابع
http://yon.ir/SqyT1 http://yon.ir/X51gD


کلمات دیگر: