دژ ایلال یا قلعهٔ ایلال پناهگاهی بود در مازندران که در زمان یورش چنگیز خان مغول به ایران، زنان و کودکان حرم خوارزم به سرکردگی ترکان خاتون بدان پناه آوردند.
سید ظهیرالدین در تاریخ مازندران و اعتمادالسلطنه در «تاریخ التدوین فی جبال الشروین» نوشته اند که سلطان محمد خوارزم شاه زنان و خزانه خود به دژ ایلال سوادکوه فرستاد.
۱۰ سال پس از این که سلطان محمد خوارزم شاه با کشتن یکی از امرای کبود جامه، بر تبرستان چیره شد، چنگیز خان مغول به ایران یورش آورد. در پی این تاخت و تاز و برای اینکه زنان و کودکان دربار از این رویداد در پناه بمانند، ترکان خاتون (مادر سلطان محمد خوارزم شاه) با گروه بسیار زنان و کودکان از راه جوین به مازندران آمد و به گواه تاریخ در یکی از دژهای کوهستانی مازندران پنهان شد. بر سر اینکه آن دژ که سلطان محمد خوارزم شاه به همراه زنان و کودکان به آنجا گریختند دقیقاً در کجا می باشد اختلاف وجود دارد. گذشته نگاران آن پناهگاه را «دژ ایلال» گفته اند.
در تقسیمات امروزی کشور ایران مکانی به نام ایلال نه در سوادکوه و نه در لاریجان وجود ندارد. ولی در دودانگهٔ هزارجریب روستایی به نام ایلالهست که در برابر و پیوست کوه اش، چکادی به نام شاهدژ وجود دارد. اسماعیل مهجوری نویسندهٔ تاریخ مازندران پس از یادآوری ریزگان شاهدژ و قلعه اش گمان دیگری را نیز پیش می کشد : « با این توضیح دور نیست که زنان حرمسرای محمد خوارزم شاه به این دژ آمده باشند که هم به کوه قارن و دهستان و هم به آبسکون و تمیشه نزدیک است و هم به شاهراه قدیم عراق و خراسان اتصال دارد».
سید ظهیرالدین در تاریخ مازندران و اعتمادالسلطنه در «تاریخ التدوین فی جبال الشروین» نوشته اند که سلطان محمد خوارزم شاه زنان و خزانه خود به دژ ایلال سوادکوه فرستاد.
۱۰ سال پس از این که سلطان محمد خوارزم شاه با کشتن یکی از امرای کبود جامه، بر تبرستان چیره شد، چنگیز خان مغول به ایران یورش آورد. در پی این تاخت و تاز و برای اینکه زنان و کودکان دربار از این رویداد در پناه بمانند، ترکان خاتون (مادر سلطان محمد خوارزم شاه) با گروه بسیار زنان و کودکان از راه جوین به مازندران آمد و به گواه تاریخ در یکی از دژهای کوهستانی مازندران پنهان شد. بر سر اینکه آن دژ که سلطان محمد خوارزم شاه به همراه زنان و کودکان به آنجا گریختند دقیقاً در کجا می باشد اختلاف وجود دارد. گذشته نگاران آن پناهگاه را «دژ ایلال» گفته اند.
در تقسیمات امروزی کشور ایران مکانی به نام ایلال نه در سوادکوه و نه در لاریجان وجود ندارد. ولی در دودانگهٔ هزارجریب روستایی به نام ایلالهست که در برابر و پیوست کوه اش، چکادی به نام شاهدژ وجود دارد. اسماعیل مهجوری نویسندهٔ تاریخ مازندران پس از یادآوری ریزگان شاهدژ و قلعه اش گمان دیگری را نیز پیش می کشد : « با این توضیح دور نیست که زنان حرمسرای محمد خوارزم شاه به این دژ آمده باشند که هم به کوه قارن و دهستان و هم به آبسکون و تمیشه نزدیک است و هم به شاهراه قدیم عراق و خراسان اتصال دارد».
wiki: دژ ایلال