پیران ویسه

پیران ویسه از قهرمانان شاهنامه است. او پسر ویسه سپهسالار افراسیاب. پیران در میان پهلوانان تورانی، تنها کسی است که از جهت صفات اخلاقی همطراز شخصیت های برجسته ایرانی است، زیرا تلاش او همیشه در تفاهم و همدلی ایرانیان و تورانیان در راه صلح بود. او در اغلب نبردهای ایران و توران، در کمال خرد و مردانگی، حضوری فعّال داشت و نماینده سیاسی و نظامی افراسیاب بود.
جنگ دوازده رخ
قلعه زیبد
محوطه قلعه شهاب
در صوفه
فهرست آثار ملی ایران
سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری
* شاهنامه
در متون کهن ایرانی، پیران و اَغریرث، برادر افراسیاب، تنها بزرگان توران زمین اند که نکوهش نشده اند. در اوستا آمده است که طوس پهلوان، از آناهیت درخواست کرد تا او را بر پسران دلیر وَئسکه در گذرگاه بلند خشثرسوکه غلبه دهد و بسیاری از تورانیان را به قتل آرد. این پسران وئسکه در یشت پنجم پهلوانانی از تبار ویسه شاهنامه هستند، غیر از شاهنامه در مآخذ دیگر زبان فارسی نیز سخن رفته است.
پیران، حامی سیاوش و فرزندش کیخسرو دز غربت بود. چون سیاوش به توران پناه برد، پیران افراسیاب را متقاعد نمود با احترام سیاوش را پناه دهد و خود با شکوه تمام به استقبال سیاوش رفت و دختر خود جریره را به همسری او درآورد. فرود حاصل این پیوند بود. پیران پس از چندی برای تحکیم موقعیت سیاوش فرنگیس دختر افراسیاب را برای سیاوش خواستگاری کرد. پیران چون قتل سیاوش را شنید، سرآسیمه به دربار افراسیاب آمد و فرنگیس را که باردار بود از چنگ نگهبانان رهانید به ختن برد. پس از تولد کیخسرو، به دستور افراسیاب که نگران آیندهٔ سلطنت خود بود، کیخسرو را به چوپانان سپرد، اما دوباره در ده سالگی او را به نزد خویش فرا خواند و به تربیت اش همّت گماشت.
هنگام دستگیری بیژن نیز، پیران وساطت کرد و افراسیاب را از کشتن او منصرف ساخت. بیژن در چاهی زندانی شد امّا پس از مدتی به یاری رستم از چاه توران گریخت. پیران به تعقیب آنان پرداخت و پس از تلاش پیاپی برای مصالحه ناچار درگیر جنگ شد. عاقبت پیران در سن کهولت در جنگ دوازده رخ با گودرز هم پیکار کرد در حین پیکار از اسب فرو افتاد و دست راستش شکست و به کوه گریخت. گودرز به او پیشنهاد کرد برگردد تا او را به نزد کیخسرو ببرد، اما پیران نپذیرفت و با خنجر به گودرز حمله کرد ولی گودرز او را کشت. کیخسرو از مرگ پیران سوگواری فراوان نمود و فرمان داد تا پیکر او را به مشک و کافور و عنبر بشویند و به دیبای پاک بپوشانند و در دخمه ای شکوهمند جای دهند.

پیرانِ ویسه
در شاهنامه ، پهلوانی تورانی. سپهسالار باتدبیر افراسیاب بود. به هنگام پناهنده شدن سیاوش به توران ، پیران او را که از پدرش آزرده بود به گرمی پذیرفت و به روایتی دخترش ، جَریره، را به او داد که حاصل ازدواجشان فرود بود. پیران اسباب ازدواج سیاوش با فرنگیس، دختر افراسیاب ، را نیز فراهم آورد و از مرگ بیژن هم جلوگیری نمود. هنگامی که سیاوش به فرمان افراسیاب کشته شد، پیران نگهداری از فرنگیس و پسرش کیخسرو را به عهده گرفت . در جنگ یازده رخ، پیران سرانجام به دست گودرز، پهلوان ایرانی، کشته شد. گودرز از بریدن سر او خودداری کرد و ایرانیان نیز با احترام به تشییع جنازه او پرداختند.