[ویکی فقه] مطیع و رام کردن انسان، حیوان، جن، فرشته یا شیطان را تسخیر می گویند واز آن در باب تجارت به مناسبت بحث از مکاسب محرمه سخن رفته است.
همچنین این کلمه در معنای مغلوب کردن، مطیع و منقاد کردن و تصرف منطقه یا مکانی نیز آمده است.
تسخیر اشیاء گاه بر اثر ریاضت های شرعی و بندگی خالصانه خداوند متعال و دستیابی به مقام ولایت و حقیقت عبودیت برای انسان حاصل می شود؛ چنان که در انبیا و اولیا سلام اللّه علیهم اجمعین، امر چنین است. در این صورت ّ شک و بحثی در آن نیست؛ ولی گاه از طریق ریاضتهای غیر شرعی یا پاره ای اقدامات همچون دود کردن و بخور دادن برخی گیاهان (دخنه) و خواندن بعضی عوذات (عزائم) به دست می آید.
احکام تسخیر
تحصیل عمل تسخیر از راه ریاضتهای نامشروع و شیطانی، به جهت حرام بودن مقدّمه آن، حرام است؛ لیکن در حرمت تسخیر به وسیله اعمالی همچون دخنه و خواندن عزائم اختلاف است. گروهی آن را از اقسام سحر برشمرده اند؛ لیکن برخی دیگر آن را از موضوع و حکم سحر خارج دانسته اند.
بعضی دیگر هرچند آن را از اقسام سحر نشمرده، ولی حکم سحر را بر آن جاری کرده اند.
البتّه بنابر قول به عدم حرمت تسخیر، در صورتی که تسخیر مستلزم امر حرامی مانند اضرار و ایذای مؤمن باشد، محکوم به حرمت است.
wikifeqh:
فاعل به فعلش؛ به طوری که فاعل مطابق خواسته تسخیر کننده کار کند.
تسخیر مصدر باب تفعیل از ریشه «س ـ خ ـ ر» به معنای رام کردن، فرمانبردار کردن و مقهور گردانیدن کسی یا چیزی و نیز تکلیف بر انجام دادن کاری بدون
اجرت است. برخی گفته اند: تسخیر، یعنی مقهور ساختن فاعل به فعلش؛ به طوری که فاعل مطابق خواسته تسخیر کننده کار کند. فاعل تسخیر شده ممکن است بی
قصد و
اراده باشد؛ مانند قلمی که در دست نویسنده تسخیر می شود تا به اراده او بنویسد؛ یا دارای قصد و اراده، چنان که مولا،
بنده خود را در انجام دادن عملی تسخیر کند تا مطابق دستور او آن را انجام دهد. در تسخیر، فاعل برتر، هر موجودی را در مسیر کمالش هدایت و امداد می کند تا راه مناسب را برای نیل به هدف لایق و درخور، بپیماید. در قرآن کریم افزون بر مشتقات ریشه «س ـ خ ـ ر» که بیش از ۲۰ بار به کار رفته اند و بر تسخیر موجودات
دلالت می کنند، از آیات دیگری نیز همین معنا به دست می آید؛ نظیر آیاتی که آفرینش موجودات را برای انسان دانسته اند. البته واژگان دیگری نیز در قرآن، از مشتقات ریشه یاد شده بر
استهزا و
تمسخر دلالت دارند که از موضوع بحث خارج اند.
