مترادف روان : رقیق، سیال، مایع، جاری، ساری، متداول، جان، روح، نفس، سلیس، شیوا، راهی، روانه، عازم، لینت، نرمی
متضاد روان : جامد
روان
مترادف روان : رقیق، سیال، مایع، جاری، ساری، متداول، جان، روح، نفس، سلیس، شیوا، راهی، روانه، عازم، لینت، نرمی
متضاد روان : جامد
فارسی به انگلیسی
flowing, running, fluent soul, spirit
breath, fluent, fluently, fluid, smooth, liquid, psycho-, psychoneurotic, runny, silver-tongued, soul, spirit
فارسی به عربی
خصلة , روح , سائل , سهل , شبح , طلیق , متصل , مفید , ناعم
مترادف و متضاد
جاری، ساری، متداول
جان، روح، نفس
سلیس، شیوا
راهی، روانه، عازم
لینت، نرمی
روح، روان
معنی، روح، جان، روان، جرات، رمق، روحیه، مشروبات الکلی
روان
رایج، روان، متداول، معاصر، جاری، باقی، شایع، تزند، سیال
زیرک، متحرک، روان، همه کاره، تطبیق پذیر، دارای استعداد و ذوق، متنوع و مختلط، چندسو گرد
صریح، معلوم، ظاهر، اشکار، پیدا، باصفا، طاهر، صاف، زلال، واضح، شفاف، بارز، جلی، سلیس، روان، ساطع
اماده، قابل استفاده، دم دستی، ماهر، چابک، چالاک، سودمند، سریع، موجود، روان، دستی، مقتدر، بسهولت قابل استفاده، سهل الاستعمال، بادست انجام شده، استاد در کار خود
ساده، ملایم، اسوده، سبک، روان، اسان، سهل، بی زحمت، بدون اشکال
سائل، روان، سیال، ابگونه، نرم وا بکی
سائل، روان، سیال، ابگونه، پول شدنی، چیز ابکی، نقد شو، سهل وساده
ساده، بی مو، ملایم، صاف، سلیس، روان، نرم، بدون اشکال، هموار، صیقلی، دلنواز، قسمت صاف هر چیز، بی تکان
لا قید، سلیس، روان، لیز، چرب زبان، زبان دار
سلیس، روان
روان
روان، پرجریان، جاری به مقدار زیاد
پر حرف، سلیس، روان، چرب و نرم
رقیق، سیال، مایع ≠ جامد
۱. رقیق، سیال، مایع
۲. جاری، ساری، متداول
۳. جان، روح، نفس
۴. سلیس، شیوا
۵. راهی، روانه، عازم
۶. لینت، نرمی ≠ جامد
فرهنگ فارسی
رونده، آنکه راه برود، درحال رفتن، جاری، مایع، جان، روح، روح انسانی، نفس ناطقه
( اسم ) ۱ - روح انسانی ( مخصوصا ) مقابل جان . ۲ - روح ( مطلقا ) جان .
نام شهر ایروان روان از شهرهای مهم قفقاز و مرکز ایالت روان است
( رو آن ) شهریست مرکز ایالت لوار از فرانسه در محل تلاقی رود لوار و رنزون
( اسم ) ۱ - روح انسانی ( مخصوصا ) مقابل جان . ۲ - روح ( مطلقا ) جان .
نام شهر ایروان روان از شهرهای مهم قفقاز و مرکز ایالت روان است
( رو آن ) شهریست مرکز ایالت لوار از فرانسه در محل تلاقی رود لوار و رنزون
اصطلاحی فراگیر برای اشاره به همخوان‌های کناری و لرزشی و زنشی
فرهنگ معین
( رَ )(ص فا. ) ۱ - رونده . ۲ - جاری . ۳ - در حال رفتن .
( ~. ) [ په . ] (اِ. ) روح ، نفس ناطقه .
( ~. ) (ق . ) بی درنگ ، بلافلاصله .
( ~. ) [ په . ] (اِ. ) روح ، نفس ناطقه .
( ~. ) (ق . ) بی درنگ ، بلافلاصله .
( رَ )(ص فا.) 1 - رونده . 2 - جاری . 3 - در حال رفتن .
( ~.) [ په . ] (اِ.) روح ، نفس ناطقه .
( ~.) (ق .) بی درنگ ، بلافلاصله .
لغت نامه دهخدا
روان. [ رَ ] ( نف ) رونده. ( آنندراج ) ( ناظم الاطباء ) ( فرهنگ نظام ). پویان. ( ناظم الاطباء ). آنچه یا آنکه راه رود :
یکی زنده پیلی چو کوهی روان
به زیر اندر آورده بد پهلوان.
بیاورد لشکر چو کوه روان.
به سر بر پراکنده ریگ روان.
تو گفتی مگر گشت کوهی روان.
بدان کشی روان زیر حبایل.
سپه برد و برداشت ره پهلوان.
او هرگزی و باقی و روان است.
هرگز شنوده کس به جهان خفته روان.
اندر طوفان روان ببینم.
روان بینی خزاین بر خزاین.
به دیدار آن صورت بیروان.
- تخت روان ؛ خوابگاهی مر مسافر را که وی را بر دو اسب و یا بر دو استر بار کرده روان سازند. ( ناظم الاطباء ).
- چرخ روان ؛ چرخ متحرک. سپهر رونده. ضد ساکن. چرخ گردنده. چرخ دوار. چرخ گردان :
چنین است آیین چرخ روان
تواناست او گر تویی ناتوان.
به اندیشه رنجه چه داری روان.
سراسیمه گشتند ایرانیان
چو دیدند دور سپهر روان.
سپهر روان پیش تو بنده باد.
سپهر روانت به پی بسپرد.
به قد و به بالا چو سرو روان
ز دیدار دو دیده بد ناتوان.
یکی زنده پیلی چو کوهی روان
به زیر اندر آورده بد پهلوان.
فردوسی.
پس من کنون تا پل نهروان بیاورد لشکر چو کوه روان.
فردوسی.
شد از بیم همچون تن بیروان به سر بر پراکنده ریگ روان.
فردوسی.
برانگیخت اسب و بیامد دمان تو گفتی مگر گشت کوهی روان.
فردوسی.
چو دیدم رفتن آن بیسراکان بدان کشی روان زیر حبایل.
منوچهری.
به چونین بیابان و ریگ روان سپه برد و برداشت ره پهلوان.
اسدی.
هرچ او برودهرگزی نباشداو هرگزی و باقی و روان است.
ناصرخسرو.
خفته و نشسته جمله روانند باشتاب هرگز شنوده کس به جهان خفته روان.
ناصرخسرو.
خنگ تو روان چو کشتی نوح اندر طوفان روان ببینم.
خاقانی.
چو ره یابی به اقصای مداین روان بینی خزاین بر خزاین.
نظامی.
ز هر ناحیت کاروانها روان به دیدار آن صورت بیروان.
سعدی ( بوستان ).
هم در آن هفته یکی را دیدم از ایشان بر بادپایی روان و غلامی در پی دوان. ( گلستان )- تخت روان ؛ خوابگاهی مر مسافر را که وی را بر دو اسب و یا بر دو استر بار کرده روان سازند. ( ناظم الاطباء ).
- چرخ روان ؛ چرخ متحرک. سپهر رونده. ضد ساکن. چرخ گردنده. چرخ دوار. چرخ گردان :
چنین است آیین چرخ روان
تواناست او گر تویی ناتوان.
فردوسی.
چنین بود تا بود چرخ روان به اندیشه رنجه چه داری روان.
فردوسی.
- سپهر روان ؛ چرخ روان. رجوع به ترکیب پیشین شود : سراسیمه گشتند ایرانیان
چو دیدند دور سپهر روان.
فردوسی.
چنین تاج و تخت تو فرخنده بادسپهر روان پیش تو بنده باد.
فردوسی.
به فرجام روز تو هم بگذردسپهر روانت به پی بسپرد.
فردوسی.
- سرو روان ؛ سرو رونده. مشبه به قامت معشوق است. ( از فرهنگ نظام ذیل سرو ) : به قد و به بالا چو سرو روان
ز دیدار دو دیده بد ناتوان.
فردوسی.
پیام آوریدی سوی پهلوان روان . [ رَ ] (اِخ ) دهی است از دهستان چهاربلوک بخش سیمینه رود شهرستان همدان واقع در 15هزارگزی جنوب غربی قصبه ٔ بهار و یک هزارگزی جنوب شوسه ٔ همدان به کرمانشاه . کوهستانی است و آب و هوایی سرد دارد. دارای 566 تن سکنه است که مذهب تشیع دارند و به ترکی و فارسی سخن می گویند. آب آن از چشمه و رودخانه تأمین میشودو محصولش غلات و حبوب و لبنیات و میوه و صیفی ، و شغل مردم زراعت و گله داری و صنایع دستی است و زنان به قالی بافی اشتغال دارند. در فصول خشک و بی بارندگی راه آن اتومبیل رو است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 5).
روان . [ رَ ] (نف ) رونده . (آنندراج ) (ناظم الاطباء) (فرهنگ نظام ). پویان . (ناظم الاطباء). آنچه یا آنکه راه رود :
یکی زنده پیلی چو کوهی روان
به زیر اندر آورده بد پهلوان .
پس من کنون تا پل نهروان
بیاورد لشکر چو کوه روان .
شد از بیم همچون تن بیروان
به سر بر پراکنده ریگ روان .
برانگیخت اسب و بیامد دمان
تو گفتی مگر گشت کوهی روان .
چو دیدم رفتن آن بیسراکان
بدان کشی روان زیر حبایل .
به چونین بیابان و ریگ روان
سپه برد و برداشت ره پهلوان .
هرچ او برودهرگزی نباشد
او هرگزی و باقی و روان است .
خفته و نشسته جمله روانند باشتاب
هرگز شنوده کس به جهان خفته ٔ روان .
خنگ تو روان چو کشتی نوح
اندر طوفان روان ببینم .
چو ره یابی به اقصای مداین
روان بینی خزاین بر خزاین .
ز هر ناحیت کاروانها روان
به دیدار آن صورت بیروان .
هم در آن هفته یکی را دیدم از ایشان بر بادپایی روان و غلامی در پی دوان . (گلستان )
- تخت روان ؛ خوابگاهی مر مسافر را که وی را بر دو اسب و یا بر دو استر بار کرده روان سازند. (ناظم الاطباء).
- چرخ روان ؛ چرخ متحرک . سپهر رونده . ضد ساکن . چرخ گردنده . چرخ دوار. چرخ گردان :
چنین است آیین چرخ روان
تواناست او گر تویی ناتوان .
چنین بود تا بود چرخ روان
به اندیشه رنجه چه داری روان .
- سپهر روان ؛ چرخ روان . رجوع به ترکیب پیشین شود :
سراسیمه گشتند ایرانیان
چو دیدند دور سپهر روان .
چنین تاج و تخت تو فرخنده باد
سپهر روان پیش تو بنده باد.
به فرجام روز تو هم بگذرد
سپهر روانت به پی بسپرد.
- سرو روان ؛ سرو رونده . مشبه به قامت معشوق است . (از فرهنگ نظام ذیل سرو) :
به قد و به بالا چو سرو روان
ز دیدار دو دیده بد ناتوان .
پیام آوریدی سوی پهلوان
هم از پهلوان سوی سرو روان .
به دست آوردم آن سرو روان را
بت سنگین دل سیمین میان را.
که ای سرو روان ماه جهانتاب
گدازان تنت چونان برف در آب .
فرودآمد رقیبان را نشان داد
درون شد باغ را سرو روان داد.
ساعتی کز درم آن سرو روان بازآید
راست گویی به تن مرده روان بازآید.
محمل بدار ای ساربان تندی مکن با کاروان
کز عشق آن سرو روان گویی روانم می رود.
به تماشای درخت و چمنش حاجت نیست
هرکه در خانه چو تو سرو روانی دارد.
دل ز سرو روان او زنده ست
هر کسی زنده از روان باشد.
- گنج روان ؛ کنایه از گنج قارون است زیرا که پیوسته در زیر زمین حرکت بسوی تحت می کند. (از آنندراج ذیل گنج روان ) :
تو گفتی مفلسی گنج روان یافت
و یا مرده دگرباره روان یافت .
خشنودم از خدای بدین نیستی که هست
از صد هزار گنج روان کنج فقر به .
تا بدست آورده اند از جام می صبح و شفق
زیر پای ساقیان گنج روان افشانده اند.
خوش بود لب آب و گل و سبزه و نسرین
افسوس که آن گنج روان رهگذری بود.
|| جاری . (برهان قاطع) (آنندراج ) (غیاث اللغات ) (فرهنگ نظام ) (ناظم الاطباء). سائل . سیال :
دو جوی روان در دهانش ز خلم
دو خرمن زده بر دو چشمش ز خیم .
قی اوفتد آن را که سر و روی تو بیند
زآن خلم و از آن بفج روان بر سر و رویت .
دو فرکن است روان از دو دیده بر دو رخم
رخم ز رفتن فرکن به جملگی فرکند.
و او را آبهای روان است و کاریزها. (حدود العالم ). مرعش ، جذب ،دو شهرک است خرم و آبادان و خرد با کشت بسیار و آبهای روان . (حدود العالم ). و اندر وی [ در ناحیت خلخ ]آبهای روان است . (حدود العالم ).
ندید از درخت اندر او آفتاب
بهر جای جوی روان چون گلاب .
سبک یک به دیگر برآویختند
چو رود روان خون همی ریختند.
خرامان بشد سوی آب روان
چو جان رفته ای کو بیابد روان .
می اندر خم همی گوید که یاقوت روان گشتم
درخت ارغوان بشکفت و من چون ارغوان گشتم .
به طمع جاه به نزدیک او نهادم روی
چنانکه روی به آب روان نهد عطشان .
چو شد به دریا آب روان و کرد قرار
تباه و بیمزه و تلخ گردد و بی بر.
اکنون به جوی اوست روان آب عاشقی
آن روز شد که آب گذشتی به جوی ما.
در شهری مقام مکنید که در او... آبی روان نباشد. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 386). آب روان از ما دور ماند و افتادیم به آب چاهها. (تاریخ بیهقی ).
کشت خرد را به باغ دین حق اندر
تازه کنم کز سخن چو آب روانم .
آن بی تن و جان چیست کو روان است
که شنیدروانی که بی روان است .
و این سبا شهری بود خرم آب روان و درختان بسیار و شهری پرنعمت ... بود. (قصص الانبیاء ص 188). هر وقت آواز برآوردی و توریة خواندی آب روان بایستادی . (قصص الانبیاء ص 149). و هواء آن [ کلار ] سردسیر است بغایت و آبها روان است . (فارسنامه ٔ ابن بلخی ). و هیچ میوه نباشد و آب روان و چشمه باشد. (فارسنامه ٔ ابن بلخی ). آب آن هم آب روان باشد و هم آب کاریز. (فارسنامه ٔ ابن بلخی ). ودرختان میوه و نهال و آبهای روان در عمارت و باغها او آورد. (نوروزنامه ).
گر نیل روان شکافت موسی
او دریای دمان شکافد.
تا زآتش غم روان بسوزد
آن طلق روان ناب درده .
خون گریم و از دو هندوی چشم
رومی بچگان روان ببینم .
درخت و گل و سبزه و آب روان
عمارتگهی درخور خسروان .
زآب روان گرد برانگیختند
جوهر تو زآن عَرَض آمیختند.
ز سرو قد دلجویت مکن محروم چشمم را
بدین سرچشمه اش بنشان که خوش آبی روان دارد.
نه اشک روان نه رخ زردی
اﷲ اﷲ تو چه بیدردی .
- ناروان ؛ غیرجاری . آنچه جاری نباشد. خشک : و آهی چنان ... برکشد که از آن هر دیده گریان و هر اشک ناروان روان گردد. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی چ 1272 ص 444).
|| مجازاً بمعنی شل و پرآب ، مثل شوربای روان . (فرهنگ نظام ). مایع. آبکی : پس آفریدگار تشنگی برگماشته است تا مردم را پس از طعام به آب خوردن حاجت افتد و آن آب اندر معده با طعام بیامیزد تا طعام بدان آب کیلوس گردد و روان شود. (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ). || رایج . (ناظم الاطباء) (از مهذب الاسماء). نافق . (از دهار) :
جلالت را فزون تر زین چه روز است
سعادت را روان تر زین چه کار است .
حکم او هم روان بود در شور
سیم بد هم روان بود بر کور.
بی جلوه ٔ سکه ٔ قبولت
یک نقد هنر روان مبینام .
کهتر ز دکان شعر برخاست
چون بازاری روان ندیده ست .
- نقد روان ؛ پول رایج . (ناظم الاطباء) :
عاشق مفلس اگر قلب دلش کرد نثار
مکنش عیب که بر نقد روان قادر نیست .
نثار خاک رهت نقدجان من هرچند
که نیست نقد روان را بر تو مقداری .
|| نافذ. ماضی . مطاع . مجری :
قدرتش بر خشم سخت خویش می بینم روان
مرد باید کو به خشم سخت خود قادر شود.
چون یعقوب اندرگذشت عمرو و علی هر دو برادر حاضر بودند، عهد علی و فرمان او روان تر بود بر سپاه . (تاریخ سیستان ).
نهانی نیست از بندش نهان تر
نه چیزی از قضای او روان تر.
گفتم یا احمد سخن و توقیعتو در شرق و غرب روان است . (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 172). و به مشرق و مغرب سخن من روان است . (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 172). خواجه خلیفت ماست ... مثال و اشارت وی روان است . (تاریخ بیهقی ).
تن جفت نهان است و بفرمانت روان است
تأثیر چنین باشد فرمان روان را.
فرمان روان جان روان زیت فرستاد
تا بر درش آری بخرد جان و روان را.
امر تو باد بر زمانه روان
عمر تو باد با ابد مقرون .
شاه را حکم چون روان باشد
عالم از عدل او جنان باشد.
فرمان تو بر بنده روان است و روان باد
بر خلق همه روی زمین تا گه محشر.
بهرچه گویی قول تو در زمانه روان
بهرچه خواهی حکم تو در زمانه روا.
به امر تو که روان باد روز و شب بروند
ز چین گهی سوی روم و ز روم گه سوی چین .
در این نکته ای هست گر بشنوی
که حکمت روان باد و دولت قوی .
گر از رای تو برگردم بخیل وناجوانمردم
روان از من تمنا کن که فرمانت روان باشد.
دوران ملک ظالم و فرمان قاطعش
چندان روان بود که برآید روان او.
هر چیز تنی دارد و جانی و روانی
تو جان و تن ملکی و حکم تو روان است .
ز پرده کاش برون آمدی چو قطره ٔ اشک
که بر دو دیده ٔ ما حکم او روان بودی .
بخواه جان و دل از بنده و روان بستان
که حکم بر سر آزادگان روان داری .
|| سائر و باقی ، چنانکه نام و سخن و ذکر جمیل :
همه جنگ و پرخاش بد کام اوی
که هرگز مبادا روان نام اوی .
این تازه سخن که کردم ابداع
در روی زمین روان ببینم .
نامت اندر مشرق و مغرب روان
چشم بد دور از تو بعدالمشرقین .
|| (ق ) فی الحال . زود. (برهان ). جلد. تیز. چالاک . (ناظم الاطباء). سریع.تند. فرز. سبک . چابک :
روان رفت با دختر نامدار
سوی باغ ایوان گوهرنگار.
بر نام تو در میان خشکی
کشتی روان روان برانم .
از نام تو کشتیی بسازم
و آن کشتی را روان برانم .
ورتو در کشتی روی بر یم روان
ساحل یم را همی بینی دوان .
نبینی که چون کارد بر سر رود
قلم را زبانش روانتر رود.
در خرابات مغان گر گذر افتد بازم
حاصل خرقه و سجاده روان دربازم .
رفتم بر طبیب که پرسم علاج درد
چون ناله ام شنید روان در فرازکرد.
- بروان ؛ بتندی . بچالاکی . بسرعت : فوراًابویحیی را رسید آنکه روان او بروان برگیرد. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی ).
- روان آمدن ؛ تند و سریع آمدن . به چابکی و چالاکی آمدن :
دگر گفت کو از ره هفتخوان
سوی رزم ارجاسب آمد روان .
|| (نف ) سلس . منسجم . شعر یا غزل یا سخنی که خالی از تعقید و تکلف باشد :
حافظ از مشرب قسمت گله ناانصافی است
طبع چون آب وغزلهای روان ما را بس .
- طبع روان ؛ طبعی که بی تکلف و تصنع به سرودن شعر توانا باشد :
کنون رزم ارجاسب را نو کنیم
به طبع روان باغ بی خو کنیم .
کنون زآن فزونم بهر فضل و علم
که طبعم روان است و خاطر منیر.
نخواستم دگر این بار عشق پیمودن
ولیک می نتوان بستن آب طبع روان .
|| از حفظ و از بر مانند درس . (ناظم الاطباء). نیک آموخته . رجوع به روان شدن و روان کردن شود.
یکی زنده پیلی چو کوهی روان
به زیر اندر آورده بد پهلوان .
فردوسی .
پس من کنون تا پل نهروان
بیاورد لشکر چو کوه روان .
فردوسی .
شد از بیم همچون تن بیروان
به سر بر پراکنده ریگ روان .
فردوسی .
برانگیخت اسب و بیامد دمان
تو گفتی مگر گشت کوهی روان .
فردوسی .
چو دیدم رفتن آن بیسراکان
بدان کشی روان زیر حبایل .
منوچهری .
به چونین بیابان و ریگ روان
سپه برد و برداشت ره پهلوان .
اسدی .
هرچ او برودهرگزی نباشد
او هرگزی و باقی و روان است .
ناصرخسرو.
خفته و نشسته جمله روانند باشتاب
هرگز شنوده کس به جهان خفته ٔ روان .
ناصرخسرو.
خنگ تو روان چو کشتی نوح
اندر طوفان روان ببینم .
خاقانی .
چو ره یابی به اقصای مداین
روان بینی خزاین بر خزاین .
نظامی .
ز هر ناحیت کاروانها روان
به دیدار آن صورت بیروان .
سعدی (بوستان ).
هم در آن هفته یکی را دیدم از ایشان بر بادپایی روان و غلامی در پی دوان . (گلستان )
- تخت روان ؛ خوابگاهی مر مسافر را که وی را بر دو اسب و یا بر دو استر بار کرده روان سازند. (ناظم الاطباء).
- چرخ روان ؛ چرخ متحرک . سپهر رونده . ضد ساکن . چرخ گردنده . چرخ دوار. چرخ گردان :
چنین است آیین چرخ روان
تواناست او گر تویی ناتوان .
فردوسی .
چنین بود تا بود چرخ روان
به اندیشه رنجه چه داری روان .
فردوسی .
- سپهر روان ؛ چرخ روان . رجوع به ترکیب پیشین شود :
سراسیمه گشتند ایرانیان
چو دیدند دور سپهر روان .
فردوسی .
چنین تاج و تخت تو فرخنده باد
سپهر روان پیش تو بنده باد.
فردوسی .
به فرجام روز تو هم بگذرد
سپهر روانت به پی بسپرد.
فردوسی .
- سرو روان ؛ سرو رونده . مشبه به قامت معشوق است . (از فرهنگ نظام ذیل سرو) :
به قد و به بالا چو سرو روان
ز دیدار دو دیده بد ناتوان .
فردوسی .
پیام آوریدی سوی پهلوان
هم از پهلوان سوی سرو روان .
فردوسی .
به دست آوردم آن سرو روان را
بت سنگین دل سیمین میان را.
نظامی .
که ای سرو روان ماه جهانتاب
گدازان تنت چونان برف در آب .
نظامی .
فرودآمد رقیبان را نشان داد
درون شد باغ را سرو روان داد.
نظامی .
ساعتی کز درم آن سرو روان بازآید
راست گویی به تن مرده روان بازآید.
سعدی .
محمل بدار ای ساربان تندی مکن با کاروان
کز عشق آن سرو روان گویی روانم می رود.
سعدی .
به تماشای درخت و چمنش حاجت نیست
هرکه در خانه چو تو سرو روانی دارد.
سعدی .
دل ز سرو روان او زنده ست
هر کسی زنده از روان باشد.
کمال خجندی .
- گنج روان ؛ کنایه از گنج قارون است زیرا که پیوسته در زیر زمین حرکت بسوی تحت می کند. (از آنندراج ذیل گنج روان ) :
تو گفتی مفلسی گنج روان یافت
و یا مرده دگرباره روان یافت .
(ویس و رامین ).
خشنودم از خدای بدین نیستی که هست
از صد هزار گنج روان کنج فقر به .
خاقانی .
تا بدست آورده اند از جام می صبح و شفق
زیر پای ساقیان گنج روان افشانده اند.
خاقانی .
خوش بود لب آب و گل و سبزه و نسرین
افسوس که آن گنج روان رهگذری بود.
حافظ.
|| جاری . (برهان قاطع) (آنندراج ) (غیاث اللغات ) (فرهنگ نظام ) (ناظم الاطباء). سائل . سیال :
دو جوی روان در دهانش ز خلم
دو خرمن زده بر دو چشمش ز خیم .
شهید.
قی اوفتد آن را که سر و روی تو بیند
زآن خلم و از آن بفج روان بر سر و رویت .
شهید.
دو فرکن است روان از دو دیده بر دو رخم
رخم ز رفتن فرکن به جملگی فرکند.
خسروانی .
و او را آبهای روان است و کاریزها. (حدود العالم ). مرعش ، جذب ،دو شهرک است خرم و آبادان و خرد با کشت بسیار و آبهای روان . (حدود العالم ). و اندر وی [ در ناحیت خلخ ]آبهای روان است . (حدود العالم ).
ندید از درخت اندر او آفتاب
بهر جای جوی روان چون گلاب .
فردوسی .
سبک یک به دیگر برآویختند
چو رود روان خون همی ریختند.
فردوسی .
خرامان بشد سوی آب روان
چو جان رفته ای کو بیابد روان .
فردوسی .
می اندر خم همی گوید که یاقوت روان گشتم
درخت ارغوان بشکفت و من چون ارغوان گشتم .
فرخی .
به طمع جاه به نزدیک او نهادم روی
چنانکه روی به آب روان نهد عطشان .
فرخی .
چو شد به دریا آب روان و کرد قرار
تباه و بیمزه و تلخ گردد و بی بر.
عنصری .
اکنون به جوی اوست روان آب عاشقی
آن روز شد که آب گذشتی به جوی ما.
منوچهری .
در شهری مقام مکنید که در او... آبی روان نباشد. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 386). آب روان از ما دور ماند و افتادیم به آب چاهها. (تاریخ بیهقی ).
کشت خرد را به باغ دین حق اندر
تازه کنم کز سخن چو آب روانم .
ناصرخسرو.
آن بی تن و جان چیست کو روان است
که شنیدروانی که بی روان است .
ناصرخسرو.
و این سبا شهری بود خرم آب روان و درختان بسیار و شهری پرنعمت ... بود. (قصص الانبیاء ص 188). هر وقت آواز برآوردی و توریة خواندی آب روان بایستادی . (قصص الانبیاء ص 149). و هواء آن [ کلار ] سردسیر است بغایت و آبها روان است . (فارسنامه ٔ ابن بلخی ). و هیچ میوه نباشد و آب روان و چشمه باشد. (فارسنامه ٔ ابن بلخی ). آب آن هم آب روان باشد و هم آب کاریز. (فارسنامه ٔ ابن بلخی ). ودرختان میوه و نهال و آبهای روان در عمارت و باغها او آورد. (نوروزنامه ).
گر نیل روان شکافت موسی
او دریای دمان شکافد.
خاقانی .
تا زآتش غم روان بسوزد
آن طلق روان ناب درده .
خاقانی .
خون گریم و از دو هندوی چشم
رومی بچگان روان ببینم .
خاقانی .
درخت و گل و سبزه و آب روان
عمارتگهی درخور خسروان .
نظامی .
زآب روان گرد برانگیختند
جوهر تو زآن عَرَض آمیختند.
نظامی .
ز سرو قد دلجویت مکن محروم چشمم را
بدین سرچشمه اش بنشان که خوش آبی روان دارد.
حافظ.
نه اشک روان نه رخ زردی
اﷲ اﷲ تو چه بیدردی .
بهائی .
- ناروان ؛ غیرجاری . آنچه جاری نباشد. خشک : و آهی چنان ... برکشد که از آن هر دیده گریان و هر اشک ناروان روان گردد. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی چ 1272 ص 444).
|| مجازاً بمعنی شل و پرآب ، مثل شوربای روان . (فرهنگ نظام ). مایع. آبکی : پس آفریدگار تشنگی برگماشته است تا مردم را پس از طعام به آب خوردن حاجت افتد و آن آب اندر معده با طعام بیامیزد تا طعام بدان آب کیلوس گردد و روان شود. (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ). || رایج . (ناظم الاطباء) (از مهذب الاسماء). نافق . (از دهار) :
جلالت را فزون تر زین چه روز است
سعادت را روان تر زین چه کار است .
مسعودسعد.
حکم او هم روان بود در شور
سیم بد هم روان بود بر کور.
سنائی .
بی جلوه ٔ سکه ٔ قبولت
یک نقد هنر روان مبینام .
خاقانی .
کهتر ز دکان شعر برخاست
چون بازاری روان ندیده ست .
خاقانی .
- نقد روان ؛ پول رایج . (ناظم الاطباء) :
عاشق مفلس اگر قلب دلش کرد نثار
مکنش عیب که بر نقد روان قادر نیست .
حافظ.
نثار خاک رهت نقدجان من هرچند
که نیست نقد روان را بر تو مقداری .
حافظ.
|| نافذ. ماضی . مطاع . مجری :
قدرتش بر خشم سخت خویش می بینم روان
مرد باید کو به خشم سخت خود قادر شود.
منوچهری .
چون یعقوب اندرگذشت عمرو و علی هر دو برادر حاضر بودند، عهد علی و فرمان او روان تر بود بر سپاه . (تاریخ سیستان ).
نهانی نیست از بندش نهان تر
نه چیزی از قضای او روان تر.
(ویس و رامین ).
گفتم یا احمد سخن و توقیعتو در شرق و غرب روان است . (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 172). و به مشرق و مغرب سخن من روان است . (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 172). خواجه خلیفت ماست ... مثال و اشارت وی روان است . (تاریخ بیهقی ).
تن جفت نهان است و بفرمانت روان است
تأثیر چنین باشد فرمان روان را.
ناصرخسرو.
فرمان روان جان روان زیت فرستاد
تا بر درش آری بخرد جان و روان را.
ناصرخسرو.
امر تو باد بر زمانه روان
عمر تو باد با ابد مقرون .
ابوالفرج رونی .
شاه را حکم چون روان باشد
عالم از عدل او جنان باشد.
سنائی .
فرمان تو بر بنده روان است و روان باد
بر خلق همه روی زمین تا گه محشر.
سوزنی .
بهرچه گویی قول تو در زمانه روان
بهرچه خواهی حکم تو در زمانه روا.
انوری .
به امر تو که روان باد روز و شب بروند
ز چین گهی سوی روم و ز روم گه سوی چین .
جوینی .
در این نکته ای هست گر بشنوی
که حکمت روان باد و دولت قوی .
سعدی .
گر از رای تو برگردم بخیل وناجوانمردم
روان از من تمنا کن که فرمانت روان باشد.
سعدی .
دوران ملک ظالم و فرمان قاطعش
چندان روان بود که برآید روان او.
سعدی .
هر چیز تنی دارد و جانی و روانی
تو جان و تن ملکی و حکم تو روان است .
سلمان ساوجی .
ز پرده کاش برون آمدی چو قطره ٔ اشک
که بر دو دیده ٔ ما حکم او روان بودی .
حافظ.
بخواه جان و دل از بنده و روان بستان
که حکم بر سر آزادگان روان داری .
حافظ.
|| سائر و باقی ، چنانکه نام و سخن و ذکر جمیل :
همه جنگ و پرخاش بد کام اوی
که هرگز مبادا روان نام اوی .
فردوسی .
این تازه سخن که کردم ابداع
در روی زمین روان ببینم .
خاقانی .
نامت اندر مشرق و مغرب روان
چشم بد دور از تو بعدالمشرقین .
سعدی .
|| (ق ) فی الحال . زود. (برهان ). جلد. تیز. چالاک . (ناظم الاطباء). سریع.تند. فرز. سبک . چابک :
روان رفت با دختر نامدار
سوی باغ ایوان گوهرنگار.
فردوسی .
بر نام تو در میان خشکی
کشتی روان روان برانم .
عطار.
از نام تو کشتیی بسازم
و آن کشتی را روان برانم .
عطار.
ورتو در کشتی روی بر یم روان
ساحل یم را همی بینی دوان .
مولوی .
نبینی که چون کارد بر سر رود
قلم را زبانش روانتر رود.
سعدی (بوستان ).
در خرابات مغان گر گذر افتد بازم
حاصل خرقه و سجاده روان دربازم .
حافظ.
رفتم بر طبیب که پرسم علاج درد
چون ناله ام شنید روان در فرازکرد.
؟
- بروان ؛ بتندی . بچالاکی . بسرعت : فوراًابویحیی را رسید آنکه روان او بروان برگیرد. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی ).
- روان آمدن ؛ تند و سریع آمدن . به چابکی و چالاکی آمدن :
دگر گفت کو از ره هفتخوان
سوی رزم ارجاسب آمد روان .
فردوسی .
|| (نف ) سلس . منسجم . شعر یا غزل یا سخنی که خالی از تعقید و تکلف باشد :
حافظ از مشرب قسمت گله ناانصافی است
طبع چون آب وغزلهای روان ما را بس .
حافظ.
- طبع روان ؛ طبعی که بی تکلف و تصنع به سرودن شعر توانا باشد :
کنون رزم ارجاسب را نو کنیم
به طبع روان باغ بی خو کنیم .
فردوسی .
کنون زآن فزونم بهر فضل و علم
که طبعم روان است و خاطر منیر.
ناصرخسرو.
نخواستم دگر این بار عشق پیمودن
ولیک می نتوان بستن آب طبع روان .
سعدی .
|| از حفظ و از بر مانند درس . (ناظم الاطباء). نیک آموخته . رجوع به روان شدن و روان کردن شود.
روان . [ رَ ] (اِخ ) نام شهر ایروان . (ناظم الاطباء). روان از شهرهای مهم قفقاز و مرکز ایالت روان است . در 230هزارگزی جنوب تفلیس و در کنار رود زنکه از شعبات رود ارس قرار دارد. رجوع به ایروان و قاموس الاعلام ترکی شود.
روان . [ رَ / رُ ] (اِ) جان . (فرهنگ اسدی ) (برهان قاطع) (آنندراج ) (ناظم الاطباء). روح .(برهان قاطع) (آنندراج ) (ناظم الاطباء) :
جان را سه گفت هر کس و زی من یکی است جان
ور جان گسست باز چه بر برنهد روان
جان و روان یکی است به نزدیک فیلسوف
ورچه ز راه نام دو آید روان و جان .
کردم روان و دل را بر جان او نگهبان
همواره گردش اندر گردان بوند و گاوان .
لبش مرده را بازدادی روان
ز دیدار او پیر گشتی جوان .
یکی جویبار است و آب روان
ز دیدار او تازه گردد روان .
یکی خانه کرده ست فرخاردیس
که بفروزد از دیدن او روان .
گفتم خدنگ او چه ستاند به روز رزم
گفت از مبارزان سپاه عدو روان .
نکو رای و تدبیر او مملکت را
به کار است چون هر تنی را روان .
اگر زین پیش تن بودم کنون پاکیزه جان گشتم
به من شادی کند شادی که شادی را روان گشتم .
ز من مستان به بیمهری روانم
که چون تو مردمم چون تو جوانم .
تو گفتی مفلسی گنج روان یافت
و یا مرده دگرباره روان یافت .
شها شهریارا حقیقت شمر
که گر مملکت را روان باشدی .
سلطان کرم مظفرالدین
در جسم ظفر روان دولت .
با چار لب دو شاهد از می
سه یک بخور و روان برافروز.
قوت روان خسروان شمه ٔ خاک درگهش
چون غذی ملائکه باد ثنای ایزدی .
آن آب منجمد که سنان است نام او
روزی که بگسلد ز تن پردلان روان .
چو هرمز دید کآن فرزند مقبل
مداوای روان و میوه ٔ دل .
احیای روان مردگان را
بویت نفس مسیح مریم .
ساقی بده آن کوزه ٔ یاقوت روان را
یاقوت چه باشد بده آن قوت روان را.
نه پیوسته باشد روان در بدن
نه همواره گردد زبان در دهن .
شبانگه کارد بر حلقش بمالید
روان گوسپند از وی بنالید.
و رجوع به روح شود.
- باروان ؛ باروح . زنده :
زن و کودک خرد و پیر و جوان
نمانم که ماند تنی باروان .
- بیروان ؛ بیروح . بیجان . مرده :
شد از بیم همچون تن بیروان
به سر بر پراکند ریگ روان .
سپردی به من دختر اردوان
که تا بازخواهی تنش بیروان .
ز هر ناحیت کاروانها روان
بدیدار آن صورت بیروان .
|| گویند مراد از روان نفس ناطقه است و از جان روح حیوانی . (برهان قاطع) (ناظم الاطباء). روح انسانی که نفس ناطقه است در پهلوی رُبان و در اوستا اروان بوده از ریشه ٔ اُرو بمعنی وسیع و بزرگ ، چه وجود و افعال روح بزرگتر و وسیعتر از جسم است . همان ریشه ٔ اُرو در سنسکریت هم به همان معنی اوستا هست . پس تلفظ روان باید با ضم اول باشد که در پهلوی و اوستا و سنسکریت چنان است و با فتح اول غلط مشهور است که اشتباه به روان بمعنی رونده شده است ، و جان اعم از روان است که به روح حیوانی هم اطلاق می شود مثلاً اسب جان دارد نه روان . (از فرهنگ نظام ). بعقیده ٔ قدما جسم نیست بلکه قوتی است که بکمال و لطافت خرد مدد کند و جنباننده ٔ جان و تن است و محل سخن و منبع علم و خرد، و فنا نپذیرد، بر خلاف جان که جسمی است لطیف در بند فنا. (یادداشت مؤلف ) :
از جان و روان خویش رنگت کردم
ما را ز لبان خویش رنگی نکنی .
بدین آلت رای و جان و روان
ستود آفریننده را کی توان .
سپردم ترا هوش و جان و روان
چنین نامبردار پور جوان .
سرانجام بستر بود تیره خاک
بپرد روان سوی یزدان پاک .
مر مرا از دل خویش ای شه نومید مکن
که فدای دل تو باد مرا جان و روان .
چو تن بجان و بدانش دل و بعقل روان
فروخته ست زمانه بدولت سلطان .
گویند که حیوان را جان باید در دل
آن را ستخوانی دل و جان است و روان است .
بیدلکان جان و روان باختند
با ترکان چگل و قندهار.
که رامینم گزین دو جهان است
تنم را جان و جانم را روان است .
نگارا بی تو قدری نیست جان را
چو جان را نیست چون باشد روان را.
و اگر حرمت روان پدرم نبود تو را مالشی سخت تمام رسیدی . (تاریخ بیهقی ).
تن و جان و عقل و روان آفرید
زمین و اختر و آسمان آفرید.
مکن یاوه نام و نشان مرا
بپرهیز جان و روان مرا.
دگرباره امروز از این بدنشان
مرا تیره شد جان و بخت و روان .
مر جان مرا روان مسکین
دانی که چه کرد دوش تلقین .
جانهای بندگان همه پیوند جان تست
هر بنده جز برای تو جان وروان نداشت .
خداوندا سنائی را سنائی ده تو در حکمت
چنانک از وی به رشک آید روان بوعلی سینا.
تعاقب هر دو [ شب و روز ]بر فانی گردانیدن جان و روان ... مصروف است . (کلیله و دمنه ).
روان صاحب الاعراف موقوف است تا محشر
میان جنت و دوزخ که تا رایت چه فرماید.
روان حاتم طائی و جان معن یمن
زکات خواه سخای مدام او زیبد.
ابویحیی را رسید آنکه روان او را بروان برگیرد. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی چ 1272 ص 446).
بقهر ار براند خدای از درم
روان بزرگان شفیع آورم .
هر چیز تنی دارد و جانی و روانی
تو جان و تن ملکی و حکم تو روان است .
و رجوع به روح شود.
- بدروان ؛ تیره روان . سیه اندرون . سیه دل . تیره دل . رجوع به تیره روان شود :
بدشنام بگشاد خاقان زبان
بدو گفت کای بدتن بدروان .
- تازه شدن روان ؛ شاد و خرم شدن روان .
انبساط و مسرت درون پیدا کردن :
خروشیدن رخشم آمد به گوش
روان و دلم تازه شد زآن خروش .
- تیره روان ؛ بدروان . سیه اندرون . سیه دل . تیره دل . قسی القلب :
بدو گفت جاماسب کای پهلوان
پدرت آن جهاندار تیره روان .
چو پیروز شد دزد تیره روان
چه غم دارد از گریه ٔ کاروان .
و رجوع به بدروان شود.
- خسته روان ؛ شکسته دل . پژمرده خاطر. اندوهگین و افسرده درون . رنجیده و آزرده خاطر :
به بیغوله ای شد فرود از مهان
پر از درد بنشست خسته روان .
- خلیده روان ؛ خسته روان . آزرده خاطر. رنجیده دل . شکسته دل و پریشان . رجوع به خسته روان شود :
زواره بیامد خلیده روان
که امروز چون گشت بر پهلوان .
به پیروزگر بر تو ای پهلوان
که از من نباشی خلیده روان .
- روان فرسا ؛ فرساینده ٔ روان . جانفرسا. روانکاه . رجوع به روانکاه شود.
- روان کاسته ؛ پژمرده روان . افسرده خاطر :
ز مرگ آن نباشد روان کاسته
که با ایزدش کار پیراسته .
- روشن روان ؛ پاک روان . صافی ضمیر. روشن دل :
که همواره کارم بخوبی روان
همی داشت آن مرد روشن روان .
- شادروان ؛ آمرزیده روان . مرحوم . رجوع به شادروان شود.
- نوشین روان . رجوع به انوشیروان و نوشروان شود.
|| نفس : و مردم را از گرد آمدن سه چیز آفرید، یکی تن که او را به تازی بدن و جسد خوانند و دیگری جان که او را روح خوانند و سیوم روان که او را نفس خوانند. (رساله ٔ نبض ابوعلی سینا). || محل جان . (فرهنگ اسدی ) (صحاح الفرس ). محل جان که دل باشد. (برهان قاطع) (ناظم الاطباء). موضع جان . (اوبهی ).
جان را سه گفت هر کس و زی من یکی است جان
ور جان گسست باز چه بر برنهد روان
جان و روان یکی است به نزدیک فیلسوف
ورچه ز راه نام دو آید روان و جان .
ابوشکور (از فرهنگ اسدی ).
کردم روان و دل را بر جان او نگهبان
همواره گردش اندر گردان بوند و گاوان .
دقیقی .
لبش مرده را بازدادی روان
ز دیدار او پیر گشتی جوان .
فردوسی .
یکی جویبار است و آب روان
ز دیدار او تازه گردد روان .
فردوسی .
یکی خانه کرده ست فرخاردیس
که بفروزد از دیدن او روان .
فرخی .
گفتم خدنگ او چه ستاند به روز رزم
گفت از مبارزان سپاه عدو روان .
فرخی .
نکو رای و تدبیر او مملکت را
به کار است چون هر تنی را روان .
فرخی .
اگر زین پیش تن بودم کنون پاکیزه جان گشتم
به من شادی کند شادی که شادی را روان گشتم .
فرخی .
ز من مستان به بیمهری روانم
که چون تو مردمم چون تو جوانم .
(ویس و رامین ).
تو گفتی مفلسی گنج روان یافت
و یا مرده دگرباره روان یافت .
(ویس و رامین ).
شها شهریارا حقیقت شمر
که گر مملکت را روان باشدی .
؟ (از کلیله و دمنه ).
سلطان کرم مظفرالدین
در جسم ظفر روان دولت .
خاقانی .
با چار لب دو شاهد از می
سه یک بخور و روان برافروز.
خاقانی .
قوت روان خسروان شمه ٔ خاک درگهش
چون غذی ملائکه باد ثنای ایزدی .
خاقانی .
آن آب منجمد که سنان است نام او
روزی که بگسلد ز تن پردلان روان .
ظهیر فاریابی .
چو هرمز دید کآن فرزند مقبل
مداوای روان و میوه ٔ دل .
نظامی .
احیای روان مردگان را
بویت نفس مسیح مریم .
سعدی .
ساقی بده آن کوزه ٔ یاقوت روان را
یاقوت چه باشد بده آن قوت روان را.
سعدی .
نه پیوسته باشد روان در بدن
نه همواره گردد زبان در دهن .
(بوستان ).
شبانگه کارد بر حلقش بمالید
روان گوسپند از وی بنالید.
(گلستان ).
و رجوع به روح شود.
- باروان ؛ باروح . زنده :
زن و کودک خرد و پیر و جوان
نمانم که ماند تنی باروان .
فردوسی .
- بیروان ؛ بیروح . بیجان . مرده :
شد از بیم همچون تن بیروان
به سر بر پراکند ریگ روان .
فردوسی .
سپردی به من دختر اردوان
که تا بازخواهی تنش بیروان .
فردوسی .
ز هر ناحیت کاروانها روان
بدیدار آن صورت بیروان .
(بوستان ).
|| گویند مراد از روان نفس ناطقه است و از جان روح حیوانی . (برهان قاطع) (ناظم الاطباء). روح انسانی که نفس ناطقه است در پهلوی رُبان و در اوستا اروان بوده از ریشه ٔ اُرو بمعنی وسیع و بزرگ ، چه وجود و افعال روح بزرگتر و وسیعتر از جسم است . همان ریشه ٔ اُرو در سنسکریت هم به همان معنی اوستا هست . پس تلفظ روان باید با ضم اول باشد که در پهلوی و اوستا و سنسکریت چنان است و با فتح اول غلط مشهور است که اشتباه به روان بمعنی رونده شده است ، و جان اعم از روان است که به روح حیوانی هم اطلاق می شود مثلاً اسب جان دارد نه روان . (از فرهنگ نظام ). بعقیده ٔ قدما جسم نیست بلکه قوتی است که بکمال و لطافت خرد مدد کند و جنباننده ٔ جان و تن است و محل سخن و منبع علم و خرد، و فنا نپذیرد، بر خلاف جان که جسمی است لطیف در بند فنا. (یادداشت مؤلف ) :
از جان و روان خویش رنگت کردم
ما را ز لبان خویش رنگی نکنی .
کیاحسینی قزوینی (از فرهنگ اسدی ).
بدین آلت رای و جان و روان
ستود آفریننده را کی توان .
فردوسی .
سپردم ترا هوش و جان و روان
چنین نامبردار پور جوان .
فردوسی .
سرانجام بستر بود تیره خاک
بپرد روان سوی یزدان پاک .
فردوسی .
مر مرا از دل خویش ای شه نومید مکن
که فدای دل تو باد مرا جان و روان .
فرخی .
چو تن بجان و بدانش دل و بعقل روان
فروخته ست زمانه بدولت سلطان .
عنصری .
گویند که حیوان را جان باید در دل
آن را ستخوانی دل و جان است و روان است .
منوچهری .
بیدلکان جان و روان باختند
با ترکان چگل و قندهار.
منوچهری .
که رامینم گزین دو جهان است
تنم را جان و جانم را روان است .
(ویس و رامین ).
نگارا بی تو قدری نیست جان را
چو جان را نیست چون باشد روان را.
(ویس و رامین ).
و اگر حرمت روان پدرم نبود تو را مالشی سخت تمام رسیدی . (تاریخ بیهقی ).
تن و جان و عقل و روان آفرید
زمین و اختر و آسمان آفرید.
شمسی (یوسف و زلیخا).
مکن یاوه نام و نشان مرا
بپرهیز جان و روان مرا.
شمسی (یوسف و زلیخا).
دگرباره امروز از این بدنشان
مرا تیره شد جان و بخت و روان .
شمسی (یوسف و زلیخا).
مر جان مرا روان مسکین
دانی که چه کرد دوش تلقین .
ناصرخسرو.
جانهای بندگان همه پیوند جان تست
هر بنده جز برای تو جان وروان نداشت .
مسعودسعد.
خداوندا سنائی را سنائی ده تو در حکمت
چنانک از وی به رشک آید روان بوعلی سینا.
سنائی .
تعاقب هر دو [ شب و روز ]بر فانی گردانیدن جان و روان ... مصروف است . (کلیله و دمنه ).
روان صاحب الاعراف موقوف است تا محشر
میان جنت و دوزخ که تا رایت چه فرماید.
خاقانی .
روان حاتم طائی و جان معن یمن
زکات خواه سخای مدام او زیبد.
خاقانی .
ابویحیی را رسید آنکه روان او را بروان برگیرد. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی چ 1272 ص 446).
بقهر ار براند خدای از درم
روان بزرگان شفیع آورم .
سعدی (بوستان ).
هر چیز تنی دارد و جانی و روانی
تو جان و تن ملکی و حکم تو روان است .
سلمان ساوجی .
و رجوع به روح شود.
- بدروان ؛ تیره روان . سیه اندرون . سیه دل . تیره دل . رجوع به تیره روان شود :
بدشنام بگشاد خاقان زبان
بدو گفت کای بدتن بدروان .
فردوسی .
- تازه شدن روان ؛ شاد و خرم شدن روان .
انبساط و مسرت درون پیدا کردن :
خروشیدن رخشم آمد به گوش
روان و دلم تازه شد زآن خروش .
فردوسی .
- تیره روان ؛ بدروان . سیه اندرون . سیه دل . تیره دل . قسی القلب :
بدو گفت جاماسب کای پهلوان
پدرت آن جهاندار تیره روان .
فردوسی .
چو پیروز شد دزد تیره روان
چه غم دارد از گریه ٔ کاروان .
سعدی .
و رجوع به بدروان شود.
- خسته روان ؛ شکسته دل . پژمرده خاطر. اندوهگین و افسرده درون . رنجیده و آزرده خاطر :
به بیغوله ای شد فرود از مهان
پر از درد بنشست خسته روان .
فردوسی .
- خلیده روان ؛ خسته روان . آزرده خاطر. رنجیده دل . شکسته دل و پریشان . رجوع به خسته روان شود :
زواره بیامد خلیده روان
که امروز چون گشت بر پهلوان .
فردوسی .
به پیروزگر بر تو ای پهلوان
که از من نباشی خلیده روان .
فردوسی .
- روان فرسا ؛ فرساینده ٔ روان . جانفرسا. روانکاه . رجوع به روانکاه شود.
- روان کاسته ؛ پژمرده روان . افسرده خاطر :
ز مرگ آن نباشد روان کاسته
که با ایزدش کار پیراسته .
فردوسی .
- روشن روان ؛ پاک روان . صافی ضمیر. روشن دل :
که همواره کارم بخوبی روان
همی داشت آن مرد روشن روان .
فردوسی .
- شادروان ؛ آمرزیده روان . مرحوم . رجوع به شادروان شود.
- نوشین روان . رجوع به انوشیروان و نوشروان شود.
|| نفس : و مردم را از گرد آمدن سه چیز آفرید، یکی تن که او را به تازی بدن و جسد خوانند و دیگری جان که او را روح خوانند و سیوم روان که او را نفس خوانند. (رساله ٔ نبض ابوعلی سینا). || محل جان . (فرهنگ اسدی ) (صحاح الفرس ). محل جان که دل باشد. (برهان قاطع) (ناظم الاطباء). موضع جان . (اوبهی ).
روان . [ رُ ] (اِخ ) شهری است مرکز ایالت لوار از فرانسه در محل تلاقی رود لوار و رنزون . سکنه ٔ آن 46500 تن است . محصول آن پارچه های پنبه ای و پشمی و جوراب و پارچه و لباس و کاغذ و مصنوعات مکانیکی است و دباغخانه و کارخانه ٔ ذوب آهن و رنگرزی نیز دارد.
فرهنگ عمید
۱. جان؛ روح حیوانی: ◻︎ شبانگه کارد بر حلقش بمالید / روان گوسفند از وی بنالید (سعدی: ۱۰۰)، ◻︎ جان و روان یکی‌ست به نزدیک فیلسوف / ورچه ز راه نام دو آید روان و جان (ابوشکور: شاعران بی‌دیوان: ۸۹).
۲. (فلسفه) [قدیمی] نفس ناطقه.
۱. در حال جریان، جاری: یکی جویبار است و آب روان / ز دیدار او تازه گردد روان (فردوسی: ۲/۴۲۶ ).
۲. آن که راه می رود، رونده.
۳. [مجاز] ملایم و آرام.
۴. [عامیانه، مجاز] حفظ، از بر، بَلَد.
۵. (قید ) [عامیانه] به آرامی و نرمی: چرخش روان می چرخید.
۶. (صفت ) [مجاز] دارای نفوذ، فرمانبرداری شده: حکم روان.
۷. (صفت ) [قدیمی، مجاز] ویژگی شعر یا سخنی که در آن تعقید و تکلف نباشد، سلیس.
* روان داشتن: (مصدر متعدی ) [قدیمی]
۱. = * روان کردن
۲. [مجاز] جاری ساختن حکم، نافذ کردن: بخواه جان و دل بنده و روان بستان / که حکم بر سر آزادگان روان داری (حافظ: ۸۸۸ ).
* روان ساختن: (مصدر متعدی )
۱. روان کردن.
۲. جاری کردن، جریان دادن.
۳. [قدیمی] روانه کردن.
* روان شدن: (مصدر لازم ) ‹روان گشتن›
۱. جاری شدن، جریان پیدا کردن: زخون چندان روان شد جوی درجوی / که خون می رفت و سر می برد چون گوی (نظامی۲: ۱۸۹ ).
۲. [عامیانه، مجاز] فراگرفتن و ازبر شدن درس.
۳. [قدیمی] روانه شدن، رفتن، به راه افتادن، راه افتادن.
* روان کردن: (مصدر متعدی )
۱. روان گردانیدن، روان ساختن، جاری کردن، جریان دادن.
۲. [عامیانه، مجاز] ازبر کردن درس یا مطلبی: ما طفل مکتبیم و بُوَد گریه درس ما / ای دل بکوش تا سبق خود روان کنیم (ابوالقاسم فندرسکی: لغت نامه: روان کردن ).
۳. [مجاز] رواج دادن.
۴. روغن زدن و نرم کردن.
۵. [قدیمی] روانه کردن، گسیل داشتن، فرستادن، به راه انداختن.
۱. جان، روح حیوانی: شبانگه کارد بر حلقش بمالید / روان گوسفند از وی بنالید (سعدی: ۱۰۰ )، جان و روان یکی ست به نزدیک فیلسوف / ورچه ز راه نام دو آید روان و جان (ابوشکور: شاعران بی دیوان: ۸۹ ).
۲. (فلسفه ) [قدیمی] نفس ناطقه.
۲. آن که راه می رود، رونده.
۳. [مجاز] ملایم و آرام.
۴. [عامیانه، مجاز] حفظ، از بر، بَلَد.
۵. (قید ) [عامیانه] به آرامی و نرمی: چرخش روان می چرخید.
۶. (صفت ) [مجاز] دارای نفوذ، فرمانبرداری شده: حکم روان.
۷. (صفت ) [قدیمی، مجاز] ویژگی شعر یا سخنی که در آن تعقید و تکلف نباشد، سلیس.
* روان داشتن: (مصدر متعدی ) [قدیمی]
۱. = * روان کردن
۲. [مجاز] جاری ساختن حکم، نافذ کردن: بخواه جان و دل بنده و روان بستان / که حکم بر سر آزادگان روان داری (حافظ: ۸۸۸ ).
* روان ساختن: (مصدر متعدی )
۱. روان کردن.
۲. جاری کردن، جریان دادن.
۳. [قدیمی] روانه کردن.
* روان شدن: (مصدر لازم ) ‹روان گشتن›
۱. جاری شدن، جریان پیدا کردن: زخون چندان روان شد جوی درجوی / که خون می رفت و سر می برد چون گوی (نظامی۲: ۱۸۹ ).
۲. [عامیانه، مجاز] فراگرفتن و ازبر شدن درس.
۳. [قدیمی] روانه شدن، رفتن، به راه افتادن، راه افتادن.
* روان کردن: (مصدر متعدی )
۱. روان گردانیدن، روان ساختن، جاری کردن، جریان دادن.
۲. [عامیانه، مجاز] ازبر کردن درس یا مطلبی: ما طفل مکتبیم و بُوَد گریه درس ما / ای دل بکوش تا سبق خود روان کنیم (ابوالقاسم فندرسکی: لغت نامه: روان کردن ).
۳. [مجاز] رواج دادن.
۴. روغن زدن و نرم کردن.
۵. [قدیمی] روانه کردن، گسیل داشتن، فرستادن، به راه انداختن.
۱. جان، روح حیوانی: شبانگه کارد بر حلقش بمالید / روان گوسفند از وی بنالید (سعدی: ۱۰۰ )، جان و روان یکی ست به نزدیک فیلسوف / ورچه ز راه نام دو آید روان و جان (ابوشکور: شاعران بی دیوان: ۸۹ ).
۲. (فلسفه ) [قدیمی] نفس ناطقه.
۱. در حال جریان؛ جاری: ◻︎ یکی جویبار است و آب روان / ز دیدار او تازه گردد روان (فردوسی: ۲/۴۲۶).
۲. آنکه راه می‌رود؛ رونده.
۳. [مجاز] ملایم و آرام.
۴. [عامیانه، مجاز] حفظ؛ از بر؛ بَلَد.
۵. (قید) [عامیانه] به آرامی و نرمی: چرخش روان می‌چرخید.
۶. (صفت) [مجاز] دارای نفوذ؛ فرمانبرداری‌شده: حکم روان.
۷. (صفت) [قدیمی، مجاز] ویژگی شعر یا سخنی که در آن تعقید و تکلف نباشد؛ سلیس.
⟨ روان داشتن: (مصدر متعدی) [قدیمی]
۱. = ⟨ روان کردن
۲. [مجاز] جاری ساختن حکم؛ نافذ کردن: ◻︎ بخواه جان و دل بنده و روان بستان / که حکم بر سر آزادگان روان داری (حافظ: ۸۸۸).
⟨ روان ساختن: (مصدر متعدی)
۱. روان کردن.
۲. جاری کردن؛ جریان دادن.
۳. [قدیمی] روانه کردن.
⟨ روان شدن: (مصدر لازم) ‹روان گشتن›
۱. جاری شدن؛ جریان پیدا کردن: ◻︎ زخون چندان روان شد جوی‌درجوی / که خون می‌رفت و سر می‌برد چون گوی (نظامی۲: ۱۸۹).
۲. [عامیانه، مجاز] فراگرفتن و ازبر شدن درس.
۳. [قدیمی] روانه شدن؛ رفتن؛ به راه افتادن؛ راه افتادن.
⟨ روان کردن: (مصدر متعدی)
۱. روان گردانیدن؛ روان ساختن؛ جاری کردن؛ جریان دادن.
۲. [عامیانه، مجاز] ازبر کردن درس یا مطلبی: ◻︎ ما طفل مکتبیم و بُوَد گریه درس ما / ای دل بکوش تا سبق خود روان کنیم (ابوالقاسم فندرسکی: لغت‌نامه: روان کردن).
۳. [مجاز] رواج دادن.
۴. روغن زدن و نرم کردن.
۵. [قدیمی] روانه کردن؛ گسیل داشتن؛ فرستادن؛ به راه انداختن.
دانشنامه عمومی
روآن. شهر روآن (به فرانسوی: Roanne) در شهرستان لوآر در ناحیه رون-آلپ با جمعیت ۴۵٬۱۰۵ نفر در کشور فرانسه واقع شده است.
فرانسه
فهرست شهرهای فرانسه
۱ داده های فرانسه رودخانه و دریاچه و یخچال ها را در نظر نگرفته است > ۱ km² (۰٫۳۸۶ مایل مربع یا ۲۴۷ هکتار)
فرانسه
فهرست شهرهای فرانسه
۱ داده های فرانسه رودخانه و دریاچه و یخچال ها را در نظر نگرفته است > ۱ km² (۰٫۳۸۶ مایل مربع یا ۲۴۷ هکتار)
wiki: نورماندی بوده و در شمال باختری پاریس و بالای رود سن جای دارد. روآ امروزه مرکز بخش نورماندی علیا است.
کلیولند آمریکا
هانوفر آلمان
نارویچ بریتانیا
نینگبوی چین
سالرنوی ایتالیا
ویهرووی لهستان
۱ داده های فرانسه رودخانه و دریاچه و یخچال ها را در نظر نگرفته است > ۱ km² (۰٫۳۸۶ مایل مربع یا ۲۴۷ هکتار)
روآن در سده های میانه یکی از بزرگترین و کامیاب ترین شهرهای اروپا و خزانهٔ نورماندی بود. همچنین این شهر پایتخت شماری از فرمانروایان آنگلونورمن -که میان سده های ۱۱ تا ۱۵ میلادی بر انگلستان و بخش های بزرگی از فرانسه فرمان می راندند- بود. ژان دارک دوشیزهٔ رزمجوی فرانسوی در سال ۱۴۳۱ در این شهر به آتش کشیده شد.
جمعیت این شهر برپایهٔ سرشماری ۲۰۱۲، ۱۱۱٬۵۵۷ تن برآورد شده است.
کلیولند آمریکا
هانوفر آلمان
نارویچ بریتانیا
نینگبوی چین
سالرنوی ایتالیا
ویهرووی لهستان
۱ داده های فرانسه رودخانه و دریاچه و یخچال ها را در نظر نگرفته است > ۱ km² (۰٫۳۸۶ مایل مربع یا ۲۴۷ هکتار)
روآن در سده های میانه یکی از بزرگترین و کامیاب ترین شهرهای اروپا و خزانهٔ نورماندی بود. همچنین این شهر پایتخت شماری از فرمانروایان آنگلونورمن -که میان سده های ۱۱ تا ۱۵ میلادی بر انگلستان و بخش های بزرگی از فرانسه فرمان می راندند- بود. ژان دارک دوشیزهٔ رزمجوی فرانسوی در سال ۱۴۳۱ در این شهر به آتش کشیده شد.
جمعیت این شهر برپایهٔ سرشماری ۲۰۱۲، ۱۱۱٬۵۵۷ تن برآورد شده است.
wiki: روان (فرانسه)
فرهنگستان زبان و ادب
{liquid} [زبان شناسی] اصطلاحی فراگیر برای اشاره به همخوان های کناری و لرزشی و زنشی
دانشنامه اسلامی
[ویکی فقه] روان از دیدگاه اسلام و غرب جایگاه متفاوتی دارد. اسلام از روان با تعبیر لطیفه ربانی یاد می کند اما در غرب یک ترسیم حیوانی از انسان دارند.
اگر به تاریخچه، و سیر پیدایش روان شناسی معاصر نگاه کنیم، به زمان افلاطون می رسیم. نرمال ل. مان روانشناس معروف، در کتاب اصول روانشناسی می گوید: این علم از زمان افلاطون پا به میدان اندیشه بشر گذاشت. در سخن «افلاطون» این نکته وجود دارد که روان انسانی امری مستقل از پیکره انسانی بوده که بر اعضا و اندام هایش فرمان می دهد و بر رفتار او نظارت می نماید. اما در زمان ارسطو قضیه شکل دیگری به خود می گیرد. «ارسطو» نفس را جز کنش فرایندهای بدنی نمی داند. نظریه ارسطو که نفس را نتیجه رفتار بدنی انسانی می داند منجر به این نکته شد که آنچه به عنوان کانون ادراک آدمی مطرح است، قلب و روح نیست بلکه مغز آدمی است. نظریه ارسطو حاکمیت بلامنازع خود را بر دانشمندان بعدی ادامه داد تا نوبت به «دکارت» دانشمند فرانسوی رسید. تصور دکارت این بود که: «بدن مانند ماشین پیچیده ای است که به وسیله نور، صوت و محرک های دیگر تحریک می شود و برای توصیف این ماشین پیچیده احتیاجی به کمک گرفتن از موجود نامرئی درونی نیست.» این سخن مکمل سخن ارسطو بود و دانشمندان اروپائی را وادار کرد که برای شناخت انسان، بیش از پیش به فیزیولوژی و عصب شناسی و عوامل مادی روی بیاورند و روانشناسی را بیش از پیش در بستر علوم تجربی قرار دهند، و این باعث جدائی روانشناسی از فلسفه شد. بعد از جداشدن روانشناسی از فلسفه و اجرای روش علمی در روانشناسی، بحث در ماهیت روان از روانشناسی حذف شد و جایگاه آن در فلسفه واقع شد، و در روانشناسی به مطالعه رفتار آدمی، از جنبه های مختلف و ارتباط آنها با یکدیگر روی آوردند.حتی بعضی از مؤلفین معاصر، روح را به عنوان نام یکی از خدایان افسانه ای یونان قدیم که در ابتدا، زندگی بشری و فناپذیر داشته و بعداً در زمره خدایان در آمده و جاودان گردیده است، معرفی می نمایند و معتقدند کیفیت روح یا روان، ناشی از این افسانه جاودانی است. این مؤلفین اعتقاد به وجود روح را که عامل حیات انسان و سائر موجودات زنده می باشد، به عنوان اعتقادی که در تاریخ بشریت وجود داشته و در حال حاضر دلیلی برای پذیرش آن وجود ندارد معرفی می نمایند. آنها سعی وافری بکار می برند تا چنین وانمود سازند که مسئله روان، صرفاً یک اعتقاد مذهبی می باشد که بر پایه علم و تجربه استوار نیست بلکه نیروئی مرموز و پنهان است.
روان از دیدگاه اسلام
قبل از بیان دیدگاه اسلام در زمینه روان، لازم است این نکته تذکر داده شود که واژگانی نظیر روح، نفس، روان و... در روانشناسی اسلامی، مترادف هم بکار می روند، هر چند بعضی با نگاهی موشکافانه تفاوت هائی را برای آنها بیان می کنند، امّا غالباً در یک معنا استعمال می شوند.نفس انسان بر خلاف تصور دانشمندان مادی، یک پدیده فیزیکی و شیمیائی برخاسته از فعل و انفعالات بدنی نیست. بلکه یک «لطیفه ربانی» است که پس از تکامل جنین، در رحم مادر، به او دمیده شده، و از آن لحظه به بعد، این روح الهی است که بر کلیه اندام و تشکیلات جنینی فرمان می دهد و پس از طی مراحل تکامل، به تدریج از جسم تجرد حاصل نموده و وارد نشئه دیگر، یعنی برزخ شده و پس از طی تکامل برزخی به نشئه اخروی که گسترده تر از دو نشئه قبلی است بر می گردد.این سیر تکامل که از جسم پیدا می شود و با روحانیتش در عالم قیامت بقا می یابد، هرگز نمی تواند از نظام هستی، که اداره و تدبیرش با ذات مقدس الهی است جدا و مستقل باشد، لذا وقتی در رابطه با انسان از تکامل سخن می رود چیزی جز رجوع به خدا نیست.
تفاوت دو دیدگاه
۱. در اسلام از «روان» انسانی به عنوان یک «لطیفه ربانی» نام برده شده است در حالیکه در غرب یک ترسیم حیوانی از انسان دارند با این دید که فرایند عصبی و ذهنی انسان بسیار پیچیده تر از حیوان است.۲. همچنین باید توجه داشت که آن گوهر وجودی انسان (روح)، چیزی غیر از بدن است، البته این غیریت بدن و روح بدین معنا نیست که این دو، دو چیز مستقل و در عین حال مرکبّ اند بلکه مقصود این است که روح، اصل وجود انسانی است و بدن به منزله مرکب و ابزار اوست. اصولاً بدن به معنای اعضاء زنده و فعال، مثل چشم و گوش و... نمی تواند بدون روح وجود داشته باشد. ۳. تفاوت دیگری که در شناخت روان از دیدگاه اسلام و دیگر مکاتب و تفکرات روان شناسی غربی وجود دارد این است که اسلام، قلمرو شناخت روان را به معلومات محدودی (که مقتضیات و شرائط یک جامعه، در دورانی معین ایجاب می کند) منحصر نمی کند، و روان را در عین معین بودنش در هر فردی از انسان ها، مانند یک حقیقت عام تلقی می کند که مجموعه ایست از استعدادها و توانایی های بی شمار، و بدین جهت است که تفکر و شناخت درباره روان را کاملاً باز می گذارد.به نظر می رسد نکته بسیار مهمی که در آیه شریفه «سنریهم آیاتِنا فی الآفاقِ و فی انفُسِهِم» وجود دارد همین است که ارائه آیات و نشانه های خداوند که مرتبط به روان است از طرف خداوند استمرار داشته و در یک عدد از نمودها و فعالیت های درونی محدود نمی شود.آن بیت معروفی که به امیرالمؤمنین (علیه السّلام) نسبت داده شده است نیز به همین نکته اشاره دارد:اتَزعَمُ انَّکَ جِرمٌ صغیروَ فیکَ آنطَوی العالَمُ الاکبر«آیا گمان می بری که تو یک جرم کوچک هستی، در حالیکه دنیای بزرگتری در تو پیچیده است. پیدایش روان از خداست و حیات آن ابدی است و هیچ فنائی در او نیست. از دیدگاه قرآن، انسان، معجونی از عناصر مادی و روان می باشد و شرافت انسان مربوط به روان اوست. روان انسانی از آن چنان موقعیتی برخوردار است که اولین انسان به امر خداوند مسجود فرشتگان می گردد.
خلاصه
...
اگر به تاریخچه، و سیر پیدایش روان شناسی معاصر نگاه کنیم، به زمان افلاطون می رسیم. نرمال ل. مان روانشناس معروف، در کتاب اصول روانشناسی می گوید: این علم از زمان افلاطون پا به میدان اندیشه بشر گذاشت. در سخن «افلاطون» این نکته وجود دارد که روان انسانی امری مستقل از پیکره انسانی بوده که بر اعضا و اندام هایش فرمان می دهد و بر رفتار او نظارت می نماید. اما در زمان ارسطو قضیه شکل دیگری به خود می گیرد. «ارسطو» نفس را جز کنش فرایندهای بدنی نمی داند. نظریه ارسطو که نفس را نتیجه رفتار بدنی انسانی می داند منجر به این نکته شد که آنچه به عنوان کانون ادراک آدمی مطرح است، قلب و روح نیست بلکه مغز آدمی است. نظریه ارسطو حاکمیت بلامنازع خود را بر دانشمندان بعدی ادامه داد تا نوبت به «دکارت» دانشمند فرانسوی رسید. تصور دکارت این بود که: «بدن مانند ماشین پیچیده ای است که به وسیله نور، صوت و محرک های دیگر تحریک می شود و برای توصیف این ماشین پیچیده احتیاجی به کمک گرفتن از موجود نامرئی درونی نیست.» این سخن مکمل سخن ارسطو بود و دانشمندان اروپائی را وادار کرد که برای شناخت انسان، بیش از پیش به فیزیولوژی و عصب شناسی و عوامل مادی روی بیاورند و روانشناسی را بیش از پیش در بستر علوم تجربی قرار دهند، و این باعث جدائی روانشناسی از فلسفه شد. بعد از جداشدن روانشناسی از فلسفه و اجرای روش علمی در روانشناسی، بحث در ماهیت روان از روانشناسی حذف شد و جایگاه آن در فلسفه واقع شد، و در روانشناسی به مطالعه رفتار آدمی، از جنبه های مختلف و ارتباط آنها با یکدیگر روی آوردند.حتی بعضی از مؤلفین معاصر، روح را به عنوان نام یکی از خدایان افسانه ای یونان قدیم که در ابتدا، زندگی بشری و فناپذیر داشته و بعداً در زمره خدایان در آمده و جاودان گردیده است، معرفی می نمایند و معتقدند کیفیت روح یا روان، ناشی از این افسانه جاودانی است. این مؤلفین اعتقاد به وجود روح را که عامل حیات انسان و سائر موجودات زنده می باشد، به عنوان اعتقادی که در تاریخ بشریت وجود داشته و در حال حاضر دلیلی برای پذیرش آن وجود ندارد معرفی می نمایند. آنها سعی وافری بکار می برند تا چنین وانمود سازند که مسئله روان، صرفاً یک اعتقاد مذهبی می باشد که بر پایه علم و تجربه استوار نیست بلکه نیروئی مرموز و پنهان است.
روان از دیدگاه اسلام
قبل از بیان دیدگاه اسلام در زمینه روان، لازم است این نکته تذکر داده شود که واژگانی نظیر روح، نفس، روان و... در روانشناسی اسلامی، مترادف هم بکار می روند، هر چند بعضی با نگاهی موشکافانه تفاوت هائی را برای آنها بیان می کنند، امّا غالباً در یک معنا استعمال می شوند.نفس انسان بر خلاف تصور دانشمندان مادی، یک پدیده فیزیکی و شیمیائی برخاسته از فعل و انفعالات بدنی نیست. بلکه یک «لطیفه ربانی» است که پس از تکامل جنین، در رحم مادر، به او دمیده شده، و از آن لحظه به بعد، این روح الهی است که بر کلیه اندام و تشکیلات جنینی فرمان می دهد و پس از طی مراحل تکامل، به تدریج از جسم تجرد حاصل نموده و وارد نشئه دیگر، یعنی برزخ شده و پس از طی تکامل برزخی به نشئه اخروی که گسترده تر از دو نشئه قبلی است بر می گردد.این سیر تکامل که از جسم پیدا می شود و با روحانیتش در عالم قیامت بقا می یابد، هرگز نمی تواند از نظام هستی، که اداره و تدبیرش با ذات مقدس الهی است جدا و مستقل باشد، لذا وقتی در رابطه با انسان از تکامل سخن می رود چیزی جز رجوع به خدا نیست.
تفاوت دو دیدگاه
۱. در اسلام از «روان» انسانی به عنوان یک «لطیفه ربانی» نام برده شده است در حالیکه در غرب یک ترسیم حیوانی از انسان دارند با این دید که فرایند عصبی و ذهنی انسان بسیار پیچیده تر از حیوان است.۲. همچنین باید توجه داشت که آن گوهر وجودی انسان (روح)، چیزی غیر از بدن است، البته این غیریت بدن و روح بدین معنا نیست که این دو، دو چیز مستقل و در عین حال مرکبّ اند بلکه مقصود این است که روح، اصل وجود انسانی است و بدن به منزله مرکب و ابزار اوست. اصولاً بدن به معنای اعضاء زنده و فعال، مثل چشم و گوش و... نمی تواند بدون روح وجود داشته باشد. ۳. تفاوت دیگری که در شناخت روان از دیدگاه اسلام و دیگر مکاتب و تفکرات روان شناسی غربی وجود دارد این است که اسلام، قلمرو شناخت روان را به معلومات محدودی (که مقتضیات و شرائط یک جامعه، در دورانی معین ایجاب می کند) منحصر نمی کند، و روان را در عین معین بودنش در هر فردی از انسان ها، مانند یک حقیقت عام تلقی می کند که مجموعه ایست از استعدادها و توانایی های بی شمار، و بدین جهت است که تفکر و شناخت درباره روان را کاملاً باز می گذارد.به نظر می رسد نکته بسیار مهمی که در آیه شریفه «سنریهم آیاتِنا فی الآفاقِ و فی انفُسِهِم» وجود دارد همین است که ارائه آیات و نشانه های خداوند که مرتبط به روان است از طرف خداوند استمرار داشته و در یک عدد از نمودها و فعالیت های درونی محدود نمی شود.آن بیت معروفی که به امیرالمؤمنین (علیه السّلام) نسبت داده شده است نیز به همین نکته اشاره دارد:اتَزعَمُ انَّکَ جِرمٌ صغیروَ فیکَ آنطَوی العالَمُ الاکبر«آیا گمان می بری که تو یک جرم کوچک هستی، در حالیکه دنیای بزرگتری در تو پیچیده است. پیدایش روان از خداست و حیات آن ابدی است و هیچ فنائی در او نیست. از دیدگاه قرآن، انسان، معجونی از عناصر مادی و روان می باشد و شرافت انسان مربوط به روان اوست. روان انسانی از آن چنان موقعیتی برخوردار است که اولین انسان به امر خداوند مسجود فرشتگان می گردد.
خلاصه
...
wikifeqh: روان
[ویکی فقه] روان (اسلام). روان از دیدگاه اسلام و غرب جایگاه متفاوتی دارد. اسلام از روان با تعبیر لطیفه ربانی یاد می کند اما در غرب یک ترسیم حیوانی از انسان دارند.
اگر به تاریخچه، و سیر پیدایش روان شناسی معاصر نگاه کنیم، به زمان افلاطون می رسیم. نرمال ل. مان روانشناس معروف، در کتاب اصول روانشناسی می گوید: این علم از زمان افلاطون پا به میدان اندیشه بشر گذاشت.
حبیبیان، احمد، مروری بر روح آدمی از دیدگاه اسلام، تهران: انتشارات سازمان تبلیغات، چاپ اول، ۱۳۷۲، ص۱۹.
قبل از بیان دیدگاه اسلام در زمینه روان، لازم است این نکته تذکر داده شود که واژگانی نظیر روح، نفس، روان و... در روانشناسی اسلامی، مترادف هم بکار می روند، هر چند بعضی با نگاهی موشکافانه تفاوت هائی را برای آنها بیان می کنند، امّا غالباً در یک معنا استعمال می شوند.نفس انسان بر خلاف تصور دانشمندان مادی، یک پدیده فیزیکی و شیمیائی برخاسته از فعل و انفعالات بدنی نیست. بلکه یک «لطیفه ربانی» است که پس از تکامل جنین، در رحم مادر، به او دمیده شده، و از آن لحظه به بعد، این روح الهی است که بر کلیه اندام و تشکیلات جنینی فرمان می دهد و پس از طی مراحل تکامل، به تدریج از جسم تجرد حاصل نموده و وارد نشئه دیگر، یعنی برزخ شده و پس از طی تکامل برزخی به نشئه اخروی که گسترده تر از دو نشئه قبلی است بر می گردد.این سیر تکامل که از جسم پیدا می شود و با روحانیتش در عالم قیامت بقا می یابد، هرگز نمی تواند از نظام هستی، که اداره و تدبیرش با ذات مقدس الهی است جدا و مستقل باشد، لذا وقتی در رابطه با انسان از تکامل سخن می رود چیزی جز رجوع به خدا نیست.
تفاوت دو دیدگاه
۱. در اسلام از «روان» انسانی به عنوان یک «لطیفه ربانی» نام برده شده است در حالیکه در غرب یک ترسیم حیوانی از انسان دارند با این دید که فرایند عصبی و ذهنی انسان بسیار پیچیده تر از حیوان است.۲. همچنین باید توجه داشت که آن گوهر وجودی انسان (روح)، چیزی غیر از بدن است، البته این غیریت بدن و روح بدین معنا نیست که این دو، دو چیز مستقل و در عین حال مرکبّ اند بلکه مقصود این است که روح، اصل وجود انسانی است و بدن به منزله مرکب و ابزار اوست. اصولاً بدن به معنای اعضاء زنده و فعال، مثل چشم و گوش و... نمی تواند بدون روح وجود داشته باشد.
حبیبیان، احمد، مروری بر روح آدمی از دیدگاه اسلام، ص۴۵.
...
اگر به تاریخچه، و سیر پیدایش روان شناسی معاصر نگاه کنیم، به زمان افلاطون می رسیم. نرمال ل. مان روانشناس معروف، در کتاب اصول روانشناسی می گوید: این علم از زمان افلاطون پا به میدان اندیشه بشر گذاشت.
حبیبیان، احمد، مروری بر روح آدمی از دیدگاه اسلام، تهران: انتشارات سازمان تبلیغات، چاپ اول، ۱۳۷۲، ص۱۹.
قبل از بیان دیدگاه اسلام در زمینه روان، لازم است این نکته تذکر داده شود که واژگانی نظیر روح، نفس، روان و... در روانشناسی اسلامی، مترادف هم بکار می روند، هر چند بعضی با نگاهی موشکافانه تفاوت هائی را برای آنها بیان می کنند، امّا غالباً در یک معنا استعمال می شوند.نفس انسان بر خلاف تصور دانشمندان مادی، یک پدیده فیزیکی و شیمیائی برخاسته از فعل و انفعالات بدنی نیست. بلکه یک «لطیفه ربانی» است که پس از تکامل جنین، در رحم مادر، به او دمیده شده، و از آن لحظه به بعد، این روح الهی است که بر کلیه اندام و تشکیلات جنینی فرمان می دهد و پس از طی مراحل تکامل، به تدریج از جسم تجرد حاصل نموده و وارد نشئه دیگر، یعنی برزخ شده و پس از طی تکامل برزخی به نشئه اخروی که گسترده تر از دو نشئه قبلی است بر می گردد.این سیر تکامل که از جسم پیدا می شود و با روحانیتش در عالم قیامت بقا می یابد، هرگز نمی تواند از نظام هستی، که اداره و تدبیرش با ذات مقدس الهی است جدا و مستقل باشد، لذا وقتی در رابطه با انسان از تکامل سخن می رود چیزی جز رجوع به خدا نیست.
تفاوت دو دیدگاه
۱. در اسلام از «روان» انسانی به عنوان یک «لطیفه ربانی» نام برده شده است در حالیکه در غرب یک ترسیم حیوانی از انسان دارند با این دید که فرایند عصبی و ذهنی انسان بسیار پیچیده تر از حیوان است.۲. همچنین باید توجه داشت که آن گوهر وجودی انسان (روح)، چیزی غیر از بدن است، البته این غیریت بدن و روح بدین معنا نیست که این دو، دو چیز مستقل و در عین حال مرکبّ اند بلکه مقصود این است که روح، اصل وجود انسانی است و بدن به منزله مرکب و ابزار اوست. اصولاً بدن به معنای اعضاء زنده و فعال، مثل چشم و گوش و... نمی تواند بدون روح وجود داشته باشد.
حبیبیان، احمد، مروری بر روح آدمی از دیدگاه اسلام، ص۴۵.
...
wikifeqh: روان
گویش اصفهانی
تکیه ای: revun
طاری: ravun
طامه ای: ravanda
طرقی: ravun
کشه ای: ravun
نطنزی: ravun
واژه نامه بختیاریکا
چیرا؛ به رَو؛ چیرا؛ به روشت؛ شُلِه؛ هی به رُو
پیشنهاد کاربران
چشمه ی جوشان
روان به درستی معنی پارسی واژهٔ عربی روح است . برخی معتقد به بازگشت روح یا وازایش هستند.
محتویات [نمایش]
دین اسلام [ویرایش]
این واژه در قرآن مجید ۲۱ بار تکرار شده است، و معانی متعددی دارد. از جمله:
فرشته وحی ( جبرئیل ) ؛ که به صورت «روح القدس» ( نحل، ۱۰۳ ) و «روح الامین» ( شعراء، ۱۹۳ ) به کار رفته است.
فرشته ای که بالاتر از همه ملایک است، یا موجودی برتر از ملایک. ( قدر، ۴ ) ( نبأ، ۳۸ ) ( معارج، ۴ و ۵ ) .
روح مستقل از جسم در انسان ( نفس انسانی ) :
قرآن در آیات ۲۹ حجر، ۷۲ «ص» و ۹ سجده می فرماید: خدا پس از تکمیل خلقت انسان و نظام بخشیدن به آن، از روح خویش در آن دمید، و سپس به فرشتگان دستور داد بر او سجده کنند.
در جهان بینی اسلامی، انسان از دو چیز مختلف آفریده شده است، که یکی در حد اعلای عظمت، و دیگری ظاهراً در حد ادنی از نظر ارزش. [نیازمند منبع] جنبه مادی انسان را گل بد بوی تیره رنگ ( لجن ) تشکیل می دهد، و جنبه معنوی او را چیزی که به عنوان روح خدا از آن یاد شده است.
آئین بهائی [ویرایش]
در آثار دین بهائی از پنج نوع روح صحبت به میان آمده که به شرح زیر است:[۱]
روح نباتی
روح حیوانی
روح انسانی
روح ایمانی
روح القدس
بهائیان معتقدند که انسان به خاطر کامل نبودن عقل انسانی، از شناخت و درک روح عاجز است. [۲]
چون انسان و در واقع عقل او مادی است هرگز نمی تواند درک مسائل غیر مادی، مانند خداوند و روح را بکند و در کتاب های آسمانی اگر مطلبی در مورد روح باشد، در مورد خصائص روح است نه ماهیت آن و در این راستا دین بهائی هم از بقیه ادیان مستثنی نیست.
زمان پیدایش روح [ویرایش]
در مورد زمان پیدایش روح، شوقی افندی، ولی امرالله در دین بهائی، اینچنین می گوید:
« نفس یا روح انسانی هم زمان با انعقاد نطفه جسمانی به وجود می آید. »
[۳]
بقای روح [ویرایش]
در مورد بقای روح عبدالبهاء می نویسد:
« روح انسانی را بدایت است، ولی نهایت نه. الی الابد باقی و برقرار است. »
[۴]
ترقی روح [ویرایش]
بهائیان معقدند روح انسانی به ترقیات خود در عالم الهی در مرتبه مخصوص خود ادامه می دهد و این ترقیات روحانی بسته به فیض الهی است و یکی دیگر از عوامل موثر در ترقی، دعا و مناجاتی است که در حق متوفی خوانده می شود»[۵]
عوالم روحانی و جسمانی از یکدیگر جدا نیستند.
رشد و نمو درخت که ریشه هایش عمیقا در خاک است با وجود اینکه رتبه اش از خاک بالاتر است ولی برای حفظ حیات خود به آن وابسته است و علی رغم وابستگی در خلاف جهت آن رشد می کند و این دقیقا مانند نیاز انسان به این عالم برای رشد روحانیش است.
بعضی از اعضاء در عالم رحم مانند چشم بی فایده اند ولی با ورود به این عالم و به کمک آفتاب ارزنده ترین حس که بینایی است را به انسان عطا می کند و به همین قیاس فضائلی که انسان در این عالم کسب می کند با کیفیاتی که در عالم روحانی بعد موجود و بر ما در این عالم فانی مجهول است سبب ترقیات روح در عالم بعد خواهد شد. [۶]
بهاءالله می نویسد:«فرق این عالم با آن عالم مثل فرق عالم جنین است با این عالم»[۷]
روح از نظر روح شناسی نوین [ویرایش]
حسن رهبر زاده رئیس فعلی انجمن روحی ایران در کتاب خود شناخت ارواح موارد زیر را آورده است:
تشریح عوالم هفت گانه ارواح[۸]
گزارشات یک روح از جهان اول یا جهنم و سپس رشد وی به جهان دوم یا اعراف [۹]
شرحی از چگونگی زیست ارواح در جهان سوم روحی یا بهشت: [۱۰]
پانویس [ویرایش]
↑ مفاوضات، عبدالبهاء، انتشارات مرآت ۱۹۲۰ میلادی، صفحه ۱۴۸ ( [۱] )
↑ منتخباتی از آثار حضرت بهاءالله شماره۸۳
↑ ترجمه ای Messages to Alaska
↑ مفاوضات صفحه ۱۱۴
↑ مفاوضات صفحه ۱۷۴
↑ روح انسانی/ تالیف: ادیب طاهر زاده
↑ منتخباتی از آثار حضرت بهاءالله شماره ۸۱
↑ شناخت ارواح، حسن رهبرزاده جلد 1 صفحه 180 تا 182
↑ شناخت ارواح، حسن رهبرزاده جلد 1 صفحه 156 تا 158
↑ شناخت ارواح، حسن رهبرزاده جلد 1 صفحه 249 تا 251
جستارهای وابسته [ویرایش]
برهان های اثبات وجود و تجرد روح
منابع [ویرایش]
تفسیر نمونه، ج ۱۱، صص ۷۸ و ۷۹، ناصر مکارم شیرازی.
قاموس قرآن، ج ۳، صص ۱۳۱ تا ۱۳۹، سید علی اکبر قرشی، دار الکتب الاسلامیه.
دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، صص ۱۱۲۱ تا ۱۱۲۳، بهاءالدین خرمشاهی.
رده های صفحه: متافیزیک تعالیم اجتماعی بهائی اصطلاحات مسیحی عقاید مذهبی نامیرایی یوگا فرافلسفه ارتباط با ارواح معنویت
از ویکی پدیا
قس
الروح عبارة عن مصطلح ذی طابع دینی وفلسفی یختلف تعریفه وتحدید ماهیته فی الأدیان والفلسفات المختلفة، ولکن هناک إجماع على أن الروح عبارة عن ذات قائمة بنفسها، ذات طبیعة معنویة غیر ملموسة. ویعتبرها البعض مادة أثیریة أصلیة من الخصائص الفریدة للکائنات الحیة. استنادا إلى بعض الدیانات والفلسفات فإن الروح مخلوقةً من جنسٍ لا نظیر له فی عالم الموجودات وهو أساس الإدراک والوعی والشعور. وتختلف الروح عن النفس حسب الاعتقادات الدینیة فالبعض یرى النفس هی الروح والجسد مجتمعین ویرى البعض الآخر إن النفس قد تکون أو لا تکون خالدة ولکن الروح خالدة حتى بعد موت الجسد.
هناک جدل فی الدیانات والفلسفات المختلفة حول الروح بدءا من تعریفها ومرورا بمنشأها ووظیفتها إلى دورها أثناء وبعد الموت حیث أن هناک اعتقاد شائع أن للروح استقلالیة تامة عن الجسد ولیس لها ظهور جسدی أو حسی، ولا یمکن مشاهدة رحیلها ویعتقد البعض أن مفارقة الروح للجسد هی تعریف للموت ویذهب البعض الآخر إلى الاعتقاد أن الروح تقبض فی حالتی الموت والنوم، ففی حالة الموت تقبض الروح وتنتهی حیاة الجسد، وفی حالة النوم تقبض الروح ویظل الجسد حیا. المزید عن الروح والنفس والإدراک فی الترجمة العبریة لکلمة الروح هی نفیش Nephesh وهی أقرب لکلمة النفس العربیة، أما کلمة . . .
محتویات [نمایش]
دین اسلام [ویرایش]
این واژه در قرآن مجید ۲۱ بار تکرار شده است، و معانی متعددی دارد. از جمله:
فرشته وحی ( جبرئیل ) ؛ که به صورت «روح القدس» ( نحل، ۱۰۳ ) و «روح الامین» ( شعراء، ۱۹۳ ) به کار رفته است.
فرشته ای که بالاتر از همه ملایک است، یا موجودی برتر از ملایک. ( قدر، ۴ ) ( نبأ، ۳۸ ) ( معارج، ۴ و ۵ ) .
روح مستقل از جسم در انسان ( نفس انسانی ) :
قرآن در آیات ۲۹ حجر، ۷۲ «ص» و ۹ سجده می فرماید: خدا پس از تکمیل خلقت انسان و نظام بخشیدن به آن، از روح خویش در آن دمید، و سپس به فرشتگان دستور داد بر او سجده کنند.
در جهان بینی اسلامی، انسان از دو چیز مختلف آفریده شده است، که یکی در حد اعلای عظمت، و دیگری ظاهراً در حد ادنی از نظر ارزش. [نیازمند منبع] جنبه مادی انسان را گل بد بوی تیره رنگ ( لجن ) تشکیل می دهد، و جنبه معنوی او را چیزی که به عنوان روح خدا از آن یاد شده است.
آئین بهائی [ویرایش]
در آثار دین بهائی از پنج نوع روح صحبت به میان آمده که به شرح زیر است:[۱]
روح نباتی
روح حیوانی
روح انسانی
روح ایمانی
روح القدس
بهائیان معتقدند که انسان به خاطر کامل نبودن عقل انسانی، از شناخت و درک روح عاجز است. [۲]
چون انسان و در واقع عقل او مادی است هرگز نمی تواند درک مسائل غیر مادی، مانند خداوند و روح را بکند و در کتاب های آسمانی اگر مطلبی در مورد روح باشد، در مورد خصائص روح است نه ماهیت آن و در این راستا دین بهائی هم از بقیه ادیان مستثنی نیست.
زمان پیدایش روح [ویرایش]
در مورد زمان پیدایش روح، شوقی افندی، ولی امرالله در دین بهائی، اینچنین می گوید:
« نفس یا روح انسانی هم زمان با انعقاد نطفه جسمانی به وجود می آید. »
[۳]
بقای روح [ویرایش]
در مورد بقای روح عبدالبهاء می نویسد:
« روح انسانی را بدایت است، ولی نهایت نه. الی الابد باقی و برقرار است. »
[۴]
ترقی روح [ویرایش]
بهائیان معقدند روح انسانی به ترقیات خود در عالم الهی در مرتبه مخصوص خود ادامه می دهد و این ترقیات روحانی بسته به فیض الهی است و یکی دیگر از عوامل موثر در ترقی، دعا و مناجاتی است که در حق متوفی خوانده می شود»[۵]
عوالم روحانی و جسمانی از یکدیگر جدا نیستند.
رشد و نمو درخت که ریشه هایش عمیقا در خاک است با وجود اینکه رتبه اش از خاک بالاتر است ولی برای حفظ حیات خود به آن وابسته است و علی رغم وابستگی در خلاف جهت آن رشد می کند و این دقیقا مانند نیاز انسان به این عالم برای رشد روحانیش است.
بعضی از اعضاء در عالم رحم مانند چشم بی فایده اند ولی با ورود به این عالم و به کمک آفتاب ارزنده ترین حس که بینایی است را به انسان عطا می کند و به همین قیاس فضائلی که انسان در این عالم کسب می کند با کیفیاتی که در عالم روحانی بعد موجود و بر ما در این عالم فانی مجهول است سبب ترقیات روح در عالم بعد خواهد شد. [۶]
بهاءالله می نویسد:«فرق این عالم با آن عالم مثل فرق عالم جنین است با این عالم»[۷]
روح از نظر روح شناسی نوین [ویرایش]
حسن رهبر زاده رئیس فعلی انجمن روحی ایران در کتاب خود شناخت ارواح موارد زیر را آورده است:
تشریح عوالم هفت گانه ارواح[۸]
گزارشات یک روح از جهان اول یا جهنم و سپس رشد وی به جهان دوم یا اعراف [۹]
شرحی از چگونگی زیست ارواح در جهان سوم روحی یا بهشت: [۱۰]
پانویس [ویرایش]
↑ مفاوضات، عبدالبهاء، انتشارات مرآت ۱۹۲۰ میلادی، صفحه ۱۴۸ ( [۱] )
↑ منتخباتی از آثار حضرت بهاءالله شماره۸۳
↑ ترجمه ای Messages to Alaska
↑ مفاوضات صفحه ۱۱۴
↑ مفاوضات صفحه ۱۷۴
↑ روح انسانی/ تالیف: ادیب طاهر زاده
↑ منتخباتی از آثار حضرت بهاءالله شماره ۸۱
↑ شناخت ارواح، حسن رهبرزاده جلد 1 صفحه 180 تا 182
↑ شناخت ارواح، حسن رهبرزاده جلد 1 صفحه 156 تا 158
↑ شناخت ارواح، حسن رهبرزاده جلد 1 صفحه 249 تا 251
جستارهای وابسته [ویرایش]
برهان های اثبات وجود و تجرد روح
منابع [ویرایش]
تفسیر نمونه، ج ۱۱، صص ۷۸ و ۷۹، ناصر مکارم شیرازی.
قاموس قرآن، ج ۳، صص ۱۳۱ تا ۱۳۹، سید علی اکبر قرشی، دار الکتب الاسلامیه.
دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، صص ۱۱۲۱ تا ۱۱۲۳، بهاءالدین خرمشاهی.
رده های صفحه: متافیزیک تعالیم اجتماعی بهائی اصطلاحات مسیحی عقاید مذهبی نامیرایی یوگا فرافلسفه ارتباط با ارواح معنویت
از ویکی پدیا
قس
الروح عبارة عن مصطلح ذی طابع دینی وفلسفی یختلف تعریفه وتحدید ماهیته فی الأدیان والفلسفات المختلفة، ولکن هناک إجماع على أن الروح عبارة عن ذات قائمة بنفسها، ذات طبیعة معنویة غیر ملموسة. ویعتبرها البعض مادة أثیریة أصلیة من الخصائص الفریدة للکائنات الحیة. استنادا إلى بعض الدیانات والفلسفات فإن الروح مخلوقةً من جنسٍ لا نظیر له فی عالم الموجودات وهو أساس الإدراک والوعی والشعور. وتختلف الروح عن النفس حسب الاعتقادات الدینیة فالبعض یرى النفس هی الروح والجسد مجتمعین ویرى البعض الآخر إن النفس قد تکون أو لا تکون خالدة ولکن الروح خالدة حتى بعد موت الجسد.
هناک جدل فی الدیانات والفلسفات المختلفة حول الروح بدءا من تعریفها ومرورا بمنشأها ووظیفتها إلى دورها أثناء وبعد الموت حیث أن هناک اعتقاد شائع أن للروح استقلالیة تامة عن الجسد ولیس لها ظهور جسدی أو حسی، ولا یمکن مشاهدة رحیلها ویعتقد البعض أن مفارقة الروح للجسد هی تعریف للموت ویذهب البعض الآخر إلى الاعتقاد أن الروح تقبض فی حالتی الموت والنوم، ففی حالة الموت تقبض الروح وتنتهی حیاة الجسد، وفی حالة النوم تقبض الروح ویظل الجسد حیا. المزید عن الروح والنفس والإدراک فی الترجمة العبریة لکلمة الروح هی نفیش Nephesh وهی أقرب لکلمة النفس العربیة، أما کلمة . . .
روح، جان
اعصاب. مغز
اکسیژن
روان را گروگان کردن: قول مردانه دادن، کنایه از سوگند خوردن، پیمان کردن
<< که چندین، به سوگند، پیمان کند؛
به خوبی، روان را گروگان کند؛>>
نامه ی باستان ، ج ۳ ، داستان سیاوش ، دکتر کزازی ۱۳۸۴، ص ۲۸۷. 》
<< که چندین، به سوگند، پیمان کند؛
به خوبی، روان را گروگان کند؛>>
نامه ی باستان ، ج ۳ ، داستان سیاوش ، دکتر کزازی ۱۳۸۴، ص ۲۸۷. 》
روان :
دکتر کزازی در مورد واژه ی روان می نویسد : ( ( روان در پهلوی رُوان ruwān بوده است . در باور شناسی کهن ایرانی ، روان یکی از پنج گوهر و بنیادی است که در هستی آدمی نهفته است : 1 ) اهو ahw یا اخو axw که نیروی زیستی است ؛ 2 ) بوذ bōz یا بوی bōy که نیروی دریابنده و حسّی است ، 4 ) دن dēn ، در اوستایی دئنا daena ، در پارسی " دین " که بنیادی است مینوی و می توان به گونه ای آن را با وجدان سنجید 5 ) فروهر frawahr که می توان آن را با آنچه تن تابان و همال ِ آذین خوانده می شود ، سنجید . ) )
خرد تیره و مردْ روشن روان،
نباشد همی شادمان، یک زمان.
( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین کزازی ، 1385، ص 182 )
دکتر کزازی در مورد واژه ی روان می نویسد : ( ( روان در پهلوی رُوان ruwān بوده است . در باور شناسی کهن ایرانی ، روان یکی از پنج گوهر و بنیادی است که در هستی آدمی نهفته است : 1 ) اهو ahw یا اخو axw که نیروی زیستی است ؛ 2 ) بوذ bōz یا بوی bōy که نیروی دریابنده و حسّی است ، 4 ) دن dēn ، در اوستایی دئنا daena ، در پارسی " دین " که بنیادی است مینوی و می توان به گونه ای آن را با وجدان سنجید 5 ) فروهر frawahr که می توان آن را با آنچه تن تابان و همال ِ آذین خوانده می شود ، سنجید . ) )
خرد تیره و مردْ روشن روان،
نباشد همی شادمان، یک زمان.
( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین کزازی ، 1385، ص 182 )
عقیدت ارباب مودّتبدین حضلت پسندیده صافی تر گردد
● رَوان: 1 - در علم روانشناسی؛ یعنی مجموعِ کارکردهایِ مغزِ انسان.
2 - روان در معنای لغوی به چند معناست؛
یک: جاری؛ حافظ می گوید: سوز ِدل اشکِ روان آهِ سحر ناله ی شب // این همه از نظر لطف شما می بینم
دو: رونده یا در حال رفتن
سه: بدون هیچ درنگ و وقفه و فاصله ای در انجام دادن عملی. مثلاً: او در دادگاه بسیار روان صحبت کرد.
چهار: روح انسان. حافظ می گوید: از روان بخشی عیسی نزنم دم هرگز // زان که در روح فزایی چو لبت ماهر نیست.
2 - روان در معنای لغوی به چند معناست؛
یک: جاری؛ حافظ می گوید: سوز ِدل اشکِ روان آهِ سحر ناله ی شب // این همه از نظر لطف شما می بینم
دو: رونده یا در حال رفتن
سه: بدون هیچ درنگ و وقفه و فاصله ای در انجام دادن عملی. مثلاً: او در دادگاه بسیار روان صحبت کرد.
چهار: روح انسان. حافظ می گوید: از روان بخشی عیسی نزنم دم هرگز // زان که در روح فزایی چو لبت ماهر نیست.
کلمات دیگر: