سایات نووا

هاروتیون سایاتیان (به ارمنی: Հարություն Սայադյան) با نام ادبی سایات نُوا یا سایات نووا (تلفظ ارمنی نام شکل اصلی لقب او یعنی صیاد نوا) (به ارمنی: Սայաթ-Նովա) زاده ۱۴ ژوئن ۱۷۱۲ یا ۱۷۲۲ میلادی در تفلیس - درگذشته ۱۷۹۵ میلادی هاقپات)، یا «شاه نغمه ها» لقب هاروتیون سایاتیان، بزرگ ترین موسیقیدان ارمنی تبار سده هجدهم میلادی است.
فهرست نویسندگان ارمنی
ادبیات ارمنی
ارمنی های گرجستان
پدر سایات نُوا، ماهدِسی کاراپت، در شهر آدانا، ارمنستان غربی متولد شد؛ اما بعدها خانواده اش به شهر حلب در سوریه کوچ کرده بودند. ماهدِسی کاراپت در جوانی به تفلیس رفت و با «سارا»، دختری از اهالی محلهٔ «هاولابار» تفلیس، ازدواج کرد. هنگامی که سایات نُوا دوازده سال بیشتر نداشت پدر و مادرش او را به فراگیری صنعت بافندگی گماردند. سایات نُواخواندن و نوشتن را در مکتب های آن دوره آموخته بود و حداقل به چهار زبان ارمنی، گرجی، ترکی و فارسی تسلط کامل و با الفبای عربی آشنایی داشت.
بنا بر شواهدی که در منابع مختلف آمده در لشکرکشی های نادر شاه افشار به هندوستان طی سال های ۱۷۳۸–۱۷۳۹ میلادی سایات نُوا در سمت نوازنده حضور داشته است.
اولین شعر سایات نُوا به زبان ترکی بوده که در دیباچهٔ اشعارش نیز در ۱۷۴۲ میلادی به ثبت رسیده است. او از سن بیست سالگی رسماً به هنر عاشیق (آشوقی) روی آورد و برای اینکه به منزلهٔ یک آشوق یا گوسان کار خود را آغاز کند به رسم تمامی گوسان ها یا موسیقی دانان کهن ارمنی به زیارت کلیسای کاراپت مقدس در استان موش ارمنستان غربی رفت و در همین هنگام نیز نام «سایات نُوا» را به منزلهٔ لقب هنری خود برگزید. او تا سی سالگی تمامی فنون هنر گوسانی را فراگرفت و در این سال ها هم زمان به نوشتن اشعاری به زبان ارمنی پرداخت.

سایات نووا (اپرا). اپرای سایات نووا در سال ۱۹۶۸ توسط آهنگساز برجسته ارمنی الکساندر هاروتیونیان تصنیف شده و برای نخستین بار در سال ۱۹۶۹ در ایروان اجرا شده است. این اپرا گلچینی است از آهنگ هایِ سایات نووا که بسیاری از ارمنیان با آنها آشنایی دارند. یعنی به جای «لیبرتو»، یا اشعار اپرایی، این اپرا را مانند کنسرت یا واریتهٔ متنوعی است شامل آهنگ هایِ مختلفِ سایات نووا است.

سایات نووا (فیلم). سایات نووا (ارمنی: Սայաթ-Նովա) یک فیلم سیاه و سفید است محصول سال ۱۹۶۰، به کارگردانی کیم آرزومانیان
۰ دسامبر ۱۹۶۰ (۱۹۶۰-00-۰۰) (اتحاد شوروی)

سایات نووا (تفلیس ۱۷۱۲ـ ۱۷۹۵)(Sayat Nova)
(یا: صیاد نوا) خنیاگر، روحانی و شاعر ارمنی تبار گرجستانی. پدرش از مردم حلب بود و از آن جا به قفقاز کوچید. سایات نووا چندی بافندگی پیشه کرد. در ۲۰سالگی عاشیق (خنیاگر) شد. چندی در دربار ایراکلی دوم، شاه گرجستان ( ـ۱۷۹۸) به نوازندگی پرداخت. در ۱۷۸۸ جامۀ روحانی پوشید و به خدمت کلیسا درآمد. گویند در ۱۲۱۰ق، که آقا محمدخان قاجار به گرجستان تاخت، سایات نووا کشته شد. به فارسی، ارمنی، گرجی و ترکی شعر می سرود. ادوارد میرزاییان اشعار ارمنی او را به فارسی ترجمه کرده است. اشعار غنایی او در کتابی با نام لیریکه به چاپ رسیده است (مسکو، ۱۹۶۲).