کلمه جو
صفحه اصلی

تفلیس

فرهنگ فارسی

شهری در اتحاد جماهیر شوروی . پایتخت گرجستان ۱٠۴۲٠٠٠ سکنه. مرکز بزرگ اداری دانشگاهی و صنعتی . این شهر مدتها جزو ایران بود .
مفلس خواندن

لغت نامه دهخدا

تفلیس . [ ت َ / ت ِ ] (اِخ ) عامه بکسرخوانند ولی به فتح است . نام شهری است که آب دریای ارس از کنار آن میگذرد و آن دو سور دارد و آب حمامهای آن گرم می برآید بدون آتش . شهری است که در زمان خلافت عثمان بن عفان مفتوح گشته . (منتهی الارب ). شهری است به اران ، بزرگ و خرم و استوار و آبادان و با نعمت بسیار و دو باره دارد و ثغر است بر روی کافران و رود کراندر میان وی بگذرد و اندر وی یک چشمه آب است سخت گرم که گرمابه ها بر وی ساخته اند و دائم گرم است بی آتش . (حدود العالم ). نام شهری بوده از اجزای ایران و پایتخت مملکت خارجیه یعنی گرجستان . و در تصرف سلاطین صفویه و از شهرهای آن (گرجستان ) کاخت و کارتیل و غیره اکنون در تصرف دولت روسیه است و در بای پارسی (تبلیس ) گذشت و تفلیس معرب آن است و گویند شهری آبادان و منظم است . (انجمن آرا) (آنندراج ). شهری که دارالملک ارمن است . و در رساله ٔ معربات تفلیس بالفتح و فا معرب تبلیس نوشته . (غیاث اللغات ). نام شهری که رود ارس کناره ٔ آن میگذرد. (شرفنامه ٔ منیری ). شهری از قفقازیه ٔ روس که در قدیم مقر سلطنت گرجستان و در دوره ٔ تزاری محل حکومت عمومی قفقاز بود و اینک پایتخت گرجستان و مرکز حکومت جمهوریهای ماوراء قفقاز و در کنار رود کر واقع است . (از ناظم الاطباء). بزبان گرجی «تی لیس کولاخی » ّ شهری است در ماوراء قفقاز اتحاد جماهیر شوروی و پایتخت جمهوری گرجستان و بر ساحل کور قرار دارد و اسقف نشین ارتدکس ها و ارامنه است و از شهرهای کهن است و کوه داود مقدس بر آن مشرف است . و نام این شهر از چشمه های آب گرم آن ناحیه بوجود آمده است . و در حدود سالهای 455 م . مرکز حکومت گرجستان گردید و در سال 1799 م . بوسیله ٔ دولت روس اشغال گردید و از سال 1917 پایتخت گرجستان جدید ومستقل شد و در سال 1922 در شمار سویت های فدراتیو ماوراء قفقاز درآمد. این شهر در حدود 635 هزار تن سکنه دارد و از مراکز صنعتی است . (از لاروس ) :
خاقانی و خاقان و کنار کر و تفلیس
جیحون شده آب کر و تفلیس سمرقند.

خاقانی .


چنین گفت با پور دهقان پیر
که تفلیس ازو شد عمارت پذیر.

نظامی .


رجوع به ایران باستان ج 3 ص 2459، 2590، 2615 و مرآت البلدان ج 1 ص 469، 473، 482، 486، 492، 493، 494 وتاریخ سیستان ص 77 و تاریخ جهانگشا ج 2 ص 161، 163، 167، 261، 262 و نزهة القلوب ص 9، 93، 94، 182، 218، 244 و تاریخ گزیده ص 501، 582 و اخبار دولت سلجوقیه ص 45و 157 و مجمل التواریخ ص 341، 348 و سبک شناسی بهار ج 3 ص 160، 402 و حبیب السیر چ خیام و مراصد الاطلاع و قاموس الاعلام ترکی و معجم البلدان و تاج العروس شود.

تفلیس. [ ت َ ] ( ع مص ) مفلس خواندن. ( زوزنی ). به افلاس منسوب کردن و حکم نمودن قاضی بر افلاس کسی. ( منتهی الارب ) ( آنندراج ) ( ناظم الاطباء ) ( از اقرب الموارد ).

تفلیس. [ ت َ / ت ِ ] ( اِخ ) عامه بکسرخوانند ولی به فتح است. نام شهری است که آب دریای ارس از کنار آن میگذرد و آن دو سور دارد و آب حمامهای آن گرم می برآید بدون آتش. شهری است که در زمان خلافت عثمان بن عفان مفتوح گشته. ( منتهی الارب ). شهری است به اران ، بزرگ و خرم و استوار و آبادان و با نعمت بسیار و دو باره دارد و ثغر است بر روی کافران و رود کراندر میان وی بگذرد و اندر وی یک چشمه آب است سخت گرم که گرمابه ها بر وی ساخته اند و دائم گرم است بی آتش. ( حدود العالم ). نام شهری بوده از اجزای ایران و پایتخت مملکت خارجیه یعنی گرجستان. و در تصرف سلاطین صفویه و از شهرهای آن ( گرجستان ) کاخت و کارتیل و غیره اکنون در تصرف دولت روسیه است و در بای پارسی ( تبلیس ) گذشت و تفلیس معرب آن است و گویند شهری آبادان و منظم است. ( انجمن آرا ) ( آنندراج ). شهری که دارالملک ارمن است. و در رساله معربات تفلیس بالفتح و فا معرب تبلیس نوشته. ( غیاث اللغات ). نام شهری که رود ارس کناره آن میگذرد. ( شرفنامه منیری ). شهری از قفقازیه روس که در قدیم مقر سلطنت گرجستان و در دوره تزاری محل حکومت عمومی قفقاز بود و اینک پایتخت گرجستان و مرکز حکومت جمهوریهای ماوراء قفقاز و در کنار رود کر واقع است. ( از ناظم الاطباء ). بزبان گرجی «تی لیس کولاخی » شهری است در ماوراء قفقاز اتحاد جماهیر شوروی و پایتخت جمهوری گرجستان و بر ساحل کور قرار دارد و اسقف نشین ارتدکس ها و ارامنه است و از شهرهای کهن است و کوه داود مقدس بر آن مشرف است. و نام این شهر از چشمه های آب گرم آن ناحیه بوجود آمده است. و در حدود سالهای 455 م. مرکز حکومت گرجستان گردید و در سال 1799 م. بوسیله دولت روس اشغال گردید و از سال 1917 پایتخت گرجستان جدید ومستقل شد و در سال 1922 در شمار سویت های فدراتیو ماوراء قفقاز درآمد. این شهر در حدود 635 هزار تن سکنه دارد و از مراکز صنعتی است. ( از لاروس ) :
خاقانی و خاقان و کنار کر و تفلیس
جیحون شده آب کر و تفلیس سمرقند.
خاقانی.
چنین گفت با پور دهقان پیر
که تفلیس ازو شد عمارت پذیر.
نظامی.
رجوع به ایران باستان ج 3 ص 2459، 2590، 2615 و مرآت البلدان ج 1 ص 469، 473، 482، 486، 492، 493، 494 وتاریخ سیستان ص 77 و تاریخ جهانگشا ج 2 ص 161، 163، 167، 261، 262 و نزهة القلوب ص 9، 93، 94، 182، 218، 244 و تاریخ گزیده ص 501، 582 و اخبار دولت سلجوقیه ص 45و 157 و مجمل التواریخ ص 341، 348 و سبک شناسی بهار ج 3 ص 160، 402 و حبیب السیر چ خیام و مراصد الاطلاع و قاموس الاعلام ترکی و معجم البلدان و تاج العروس شود.

تفلیس . [ ت َ ] (ع مص ) مفلس خواندن . (زوزنی ). به افلاس منسوب کردن و حکم نمودن قاضی بر افلاس کسی . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد).


دانشنامه عمومی

تفلیس (به گرجی: თბილისი) (تلفظ: Tbilisi) پایتخت و بزرگترین شهر گرجستان است.
۱) ارگ قدیمی تابور بر روی تپهٔ ساحل راست دبه خانه که در ۱۱۹۹/ ۱۷۸۵ به کلی ویران شد. این ارگ که دروازهٔ جنوبی کالا را محافظت می کرد دروازهٔ گنجه نامیده می شد.
۲) ارگ نارین قلعه در تپهٔ کالا. به نظر می رسد که این قلعه پیش از اسلام شوریس ـ تسیخه نام داشته است. این ارگ در ۱۲۳۳/ ۱۸۱۸ تخلیه شد.
۳) ارگ ساحل چپ که به عنوان سرپل عمل می کرد. در ۱۱۴۰/ ۱۷۲۸ ترک ها برای آخرین بار شروع به سنگربندی و ایجاد استحکامات نظامی در این محل کردند اما کار را ناتمام گذاشتند.
این شهر در دو طرف رود متکواری قرار داشته و جمعیتی حدود ۱٫۵ میلیون در آن زندگی می کنند. تفلیس در قرن پنجم میلادی و توسط واختانگ یکم پادشاه گرجستان باستان یا همان ایبریا بنیان گذاری شده و به سبب چشمه های آب گرم آن، «تْبیلیسی» (مشتق از واژهٔ «تْبیلی» به معنای گرم؛ منسوب به چشمه های آب گرم تفلیس) نام گرفته است.
تفلیس در جنوب شرق اروپا قرار گرفته است، موقعیت مکانی تفلیس یعنی قرارگیری در مسیر شرق و غرب، این شهر را نقطهٔ اتصال امپراتوریی های رقیب گوناگون قرار می داده است و امروزه موقعیت آن را به عنوان یک مسیر مهم برای انرژی جهان و پروژه های بازرگانی تضمین می کند.
تاریخ پرفراز و نشیب تفلیس را می توان از معماری آن درک کرد که ترکیبی از معماری قرون وسطی، معماری نئوکلاسیک و معماری استالینیست است.

دانشنامه آزاد فارسی

تِفْلیس (Tbilisi)
پایتخت و بزرگ ترین شهر جمهوری گرجستان، با ۱,۴۴۰,۰۰۰ نفر جمعیت (۲۰۰۳). در شرق مرکزی کشور، بر کرانۀ رود کورا (کُر) در دره ای میان کوه های قفقاز واقع شده است. محل آن از ۴۰هزار سال پ م مسکونی بوده است، اما نام آن در تاریخ نخستین بار با احداث یک دژ ایرانی در قرن ۴م به میان آمد. این شهر در قرن ۵م پایتخت ایبریای قفقاز بود. در اعصار قدیم رومیان، ایرانیان، و اعراب بر آن حاکم شدند در قرون ۱۲ و ۱۳م گرجیان خود بر آن جا حکومت می کردند. در قرن ۱۴م به تصرف مغول ها درآمد. پس از آن عثمانی و ایران بر تفلیس مسلط شدند. در ۱۸۰۱، روس ها گرجستان را به قلمرو خود منضم کردند. در ۱۹۱۷ مِنشِویک ها در آن جا جمهوری مستقلی تأسیس کردند، اما در ۱۹۲۱ ارتش سرخ تفلیس را به تصرف خود درآورد. در ۱۹۲۲، این شهر پایتخت جمهوری شوروی سوسیالیستی فدراتیو ماورای قفقازشد. در ۱۹۳۶ دولت شوروی تفلیس را پایتخت جمهوری شوروی سوسیالیستی گرجستان اعلام کرد. با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و استقلال گرجستان، تفلیس پایتخت جمهوری مستقل گرجستان شد (۱۹۹۱). تفلیس مرکز عمدۀ اقتصادی و فرهنگی کشور است و فرآوری مواد غذایی، ماشین سازی، نساجی، تولید کالاهای چرمی و شراب از صنایع آن است. میراث فرهنگی غنی و چندین بنای باشکوه دارد. مسجدها و کلیساهای قرون وسطایی و چشمه های آب گرم از جاذبه های شهر تفلیس است. این شهر دو بخش متمایز دارد؛ بخش قدیمی که بافت تاریخی خود را حفظ کرده و بخش جدید که پس از انقلاب اکتبر به سبک مدرن ساخته شده است.

نقل قول ها

تفلیس پایتخت و بزرگترین شهر گرجستان و شرق اروپا می باشد.
• «شهری است مشهور و (در تصرف اهل اسلام است)، و بعد از آن ولایت مسلمانی نیست. از بناهای انوشیروان است و اسحاق بن اسماعیل قلعه ای متین بر گرد او کشیده. نهر کر از وسط این شهر گذرد، و اهلش بعضی مسلمان و غالب نصاری می باشند. از یک طرف مسلمانان اذان گویند و از طرف دیگر، ناقوس زنند. گویند خانه های این شهر، مسقف از چوب صنوبر بوده وقتی اهل این شهر، یاغی شدند و اسحاق بن اسماعیل با ایشان محاربه نمود و قاروره های نفت به میان شهر انداخت جمیع آن شهر به جهت اینکه چوب پوش بود، سوخته؛ پنجاه هزار نفس هلاک شدند.»• «از عجایب تفلیس، حمامی است که بر بالای آب گرم ساخته اند و آن حمام، محتاج به سوزانیدن و آب کشیدن نیست. گویند مختص اهل اسلام است و کفار به آن حمام نروند.»• «والی آن ولایت از اهل نصاری است؛ و در آن ولایت، نوعی از دینار به هم رسد که او را «پرپره» نامند و به وزن یک مثقال در کمال خوبی ساخته شده. در یک طرف آن، صورت اصنام کشیده شده و در طرف دیگر آن به خط سریانی چیزی نوشته شده؛ و آن سکه پادشاهان آنجا است و به هیچوجه تقلب در آن نتوان نمود چه علاماتی دارد که مثل آن نتوان ساخت.» در «آثار البلاد و اخبار العباد/ اقلیم خامس / تفلیس» (نگاشته به سال ۶۷۴ق/ ۱۲۷۵م) -> ابوعبدالله زکریا قزوینی

دانشنامه اسلامی

[ویکی شیعه] تفلیس (به گرجی: თბილისი) (تلفظ: tbilisi) پایتخت و بزرگترین شهر گرجستان است. در روایتی از امام صادق(ع) از این شهر در کنار کوفه و قم یاد شده است. شیعیان در این شهر مراکز و مساجدی دارند. شعبه ای از موسسه آل البیت، در تفلیس مستقر است. مسجد جامع این شهر را با دو محراب شیعه و سنی نماد اتحاد مسلمانان می دانند.
تفلیس پایتخت گرجستان و به عروس قفقاز معروف است. این شهر ۳۵۰ کیلومتر مربع مساحت و حدود ۱،۱۵۲،۰۰۰ (سال ۲۰۱۰م)نفر جمعیت دارد. تفلیس از مراکز سیاسی، علمی، فرهنگی و اقتصادی قفقاز است. در طول تاریخ محل تقاطع و اتصال تجاری و فرهنگی ایران با فرنگ بوده است. محل زندگی و مدفن میرزا فتحعلی آخوندوف در این شهر واقع است. در دوره مشروطیت بسیاری از کتب و جراید در تفلیس چاپ و به ایران منتقل می شد. همچنین این شهر محل عبور ایرانیانی بود که به فرنگ عزیمت می کردند؛ از این رو در خاطرات مکتوب این اشخاص مانند ناصرالدین شاه قاجار، به اوصاف تفلیس، اشاراتی شده است..
مسلمان در دوره حکومت خلیفه سوم، با لشکرکشی به قفقاز، توانستند شرق گرجستان را فتح کنند آنان در قرن نخست قمری تفلیس را تصرف کردند و در قرن دوم قمری با تشکیل امارت تفلیس، در این شهر مستقر شدند. اولین مسجد تفلیس در قرن ۱۶ میلادی یا ۱۰ قمری ساخته شد. در ۱۵۲۲ میلادی (۹۲۸ قمری) در سمت راست رودخانه کر و در محل کلیسای خراب شده، مسجد شیعیان ساخته شد که در ۱۹۵۸ میلادی توسط دولت کمونیستی شوروی تخریب گردید.

پیشنهاد کاربران

با عرض احترام و ادب خدمت تمام دست اندرکاران سایت بسیار خوب و مفید خواستم یک موضوع را خدمت عالی جنابان به عرض برسانم اینکه
ایران کشوریست پهناور تمام فیلسوفان و نامداران جهان چه از غرب و یا شرق زاده ایران بوده و در آینده خواهد بود به نظر من بهتر خواهد بود تا یک منطقه را بنام تفلیس یا تلبیس نام گذاری کرد چرا افتخارات را به گرجستان واگذار کرد در حالیکه این حق طبیعی ایران است
شما بهتر میدانید اگر نمی دانید باید بدانید که ادیسون انشتین سید جمال الدین افغانی مولانا بلخی ابن سینا بلخی رابعه بلخی دقیقی بلخی عنصری بلخی و. . . . . . . . . . . . دیگران از ایران بودند و نامداران دیگر که زاده میشوند از ایران خواهد بود وسلام

تفلیس:[اصطلاح حقوق] صادر نمودن حکم افلاس کسی


کلمات دیگر: