خاندان خزیمه علم یا خاندان علم، حکمرانان عرب تباری بودند که قرن های متمادی، در منطقه قهستان (قاینات) و سیستان حکمرانی می کردند. در میان با نفوذترین افراد این طایفه می توان از اسماعیل خان خزیمه، امیر علم خان اول، امیر علم خان سوم، امیر اسماعیل خان شوکت الملک، امیر محمد ابراهیم خان علم و امیر اسدالله علم نام برد.
عرب های خراسان
اسدالله علم
محمد ابراهیم خان علم
مدرسه شوکتیه
بیرجند
مردم عرب
جهان عرب
عرب آباد
فهرست جمعیت شهر و روستاهای استان خراسان جنوبی از الف تا سربیشه
نوشته ها و آثار محققان در مورد خاندان علم بسیار مغشوش است. این خاندان را به قرن دوم هجری به زمان منصور عباسی نسبت می دهند. بعضی نیز پیشینه آن ها را به خازم بن خزیمه یکی از سرداران مأمون میرسانند. برخی خاندان خزیمه پس از وصلت با قبیله اعراب خزاعی«علم» یا «خزیمه علم» شهرت یافتند.طبق نظریه ای که در بیشتر منابع تاریخی ذکر شده، ورود این اعراب به ناحیه جنوب خراسان به سال ۱۵۰ هجری قمری در زمان خلافت ((منصور عباسی)) باز می گردد. در آن سال ها مردم خراسان به رهبری استادسیس و حریش سیستانی علیه حکومت عباسیان قیام کردند. منصور برای سرکوب خراسانیان سپاهی را به سرداری حازم بن خزیمه از عربستان روانه خراسان می کند. حازم پس از ورود به خراسان به روش های گوناگون، گاهی با جنگ و گریز و زمانی با حیله و تدبیر به مقابله با مردم می پردازد، تا سرانجام پس از یکسال برآنان پیروز شده و خراسان را تسخیر می کند. در پی این فتح افراد سپاه در ناحیه ((کوهستان)) که معرب آن کلمه قهستان است، ساکن می شوند. طایفه های عرب خزیمه نیز در زمره این افراد بودند. از این طایفه ها پس از ورود به خراسان، تا دوره صفویان نام و نشانی در منابع و کتب تاریخی مشاهده نمی شود.
تحقیقات نشان می دهد اسماعیل خان خزیمه اولین فرد مهم تاریخی است که نام و نشان او را باید در تاریخ قدرت یابی نادر شاه جستجو کرد.
سرپرسی سایکس در سفرنامه خود در مورد خاندان خزیمه علم مینویسد: «این خانواده اگر چه نسب نامه ای ندارد؛ ولی خود را از اعقاب عربهای خزاعی یا خزیمه میدانند که رئیس آن ها "طاهر ذوالیمینین" بود که وسایل جلوس مأمون را به مسند خلافت فراهم نموده است. آن ها از بحرین به این حدودها مهاجرت نموده و به تدریج زمام امور قائن و نهبندان و تمام خراسان تاهرات را به دست گرفته اند و دامنه نفوذ خود را تا جنوب ایران گسترش داده اند. اواخر قرن هفدهم تمام ناحیه جنوب خراسان در تصرف این خانواده بوده و پس از انقراض صفویه به نیمه استقلالی دست یافته اند.» .طوایف سیستانی که ازاین قبیله هستند خزاعی.هراتی.کول.میرشاه.میر.کلانتری
عرب های خراسان
اسدالله علم
محمد ابراهیم خان علم
مدرسه شوکتیه
بیرجند
مردم عرب
جهان عرب
عرب آباد
فهرست جمعیت شهر و روستاهای استان خراسان جنوبی از الف تا سربیشه
نوشته ها و آثار محققان در مورد خاندان علم بسیار مغشوش است. این خاندان را به قرن دوم هجری به زمان منصور عباسی نسبت می دهند. بعضی نیز پیشینه آن ها را به خازم بن خزیمه یکی از سرداران مأمون میرسانند. برخی خاندان خزیمه پس از وصلت با قبیله اعراب خزاعی«علم» یا «خزیمه علم» شهرت یافتند.طبق نظریه ای که در بیشتر منابع تاریخی ذکر شده، ورود این اعراب به ناحیه جنوب خراسان به سال ۱۵۰ هجری قمری در زمان خلافت ((منصور عباسی)) باز می گردد. در آن سال ها مردم خراسان به رهبری استادسیس و حریش سیستانی علیه حکومت عباسیان قیام کردند. منصور برای سرکوب خراسانیان سپاهی را به سرداری حازم بن خزیمه از عربستان روانه خراسان می کند. حازم پس از ورود به خراسان به روش های گوناگون، گاهی با جنگ و گریز و زمانی با حیله و تدبیر به مقابله با مردم می پردازد، تا سرانجام پس از یکسال برآنان پیروز شده و خراسان را تسخیر می کند. در پی این فتح افراد سپاه در ناحیه ((کوهستان)) که معرب آن کلمه قهستان است، ساکن می شوند. طایفه های عرب خزیمه نیز در زمره این افراد بودند. از این طایفه ها پس از ورود به خراسان، تا دوره صفویان نام و نشانی در منابع و کتب تاریخی مشاهده نمی شود.
تحقیقات نشان می دهد اسماعیل خان خزیمه اولین فرد مهم تاریخی است که نام و نشان او را باید در تاریخ قدرت یابی نادر شاه جستجو کرد.
سرپرسی سایکس در سفرنامه خود در مورد خاندان خزیمه علم مینویسد: «این خانواده اگر چه نسب نامه ای ندارد؛ ولی خود را از اعقاب عربهای خزاعی یا خزیمه میدانند که رئیس آن ها "طاهر ذوالیمینین" بود که وسایل جلوس مأمون را به مسند خلافت فراهم نموده است. آن ها از بحرین به این حدودها مهاجرت نموده و به تدریج زمام امور قائن و نهبندان و تمام خراسان تاهرات را به دست گرفته اند و دامنه نفوذ خود را تا جنوب ایران گسترش داده اند. اواخر قرن هفدهم تمام ناحیه جنوب خراسان در تصرف این خانواده بوده و پس از انقراض صفویه به نیمه استقلالی دست یافته اند.» .طوایف سیستانی که ازاین قبیله هستند خزاعی.هراتی.کول.میرشاه.میر.کلانتری
wiki: خاندان خزیمه علم