ویتنام

مختصات: ۲۱°۲′ شمالی ۱۰۵°۵۱′ شرقی / ۲۱٫۰۳۳°شمالی ۱۰۵٫۸۵۰°شرقی / 21.033; 105.850
جنگ ویتنام
ویتنام با نام رسمی جمهوری سوسیالیستی ویتنام، کشوری است مستقر در جنوب شرقی آسیا و پایتخت آن هانوی است.
در ۱۸۰۲، «نگوین آن» تونکن (شمال کشور)، آنام (مرکز) و کوشن شین (جنوب) را متحد و خود را امپراتور ویتنام ساخت. از دهه ۱۸۶۰ فرانسویان در این منطقه مداخله کردند، در ۱۸۸۳ سرزمینی تحت الحمایه در ویتنام به وجود آوردند و در ۱۸۸۷ اتحاد هندوچین را - شامل کامبوج و لائوس - تشکیل دادند. در دهه ۱۹۳۰ شورش های ضد استعماری آغازگر دوره ای از جنگ و اشغال بود که به مدت ۴۰ سال طول کشید. در ۱۹۴۰ ژاپن، ویتنام را اشغال و سرانجام حکومت دست نشانده ای تحت امپراتوری بائودای برپا کرد. در ۱۹۴۱هوشی مین، رهبر کمونیست، ویت مین را به صورت ارتش ملی گرای چریکی برای جنگ با ژاپنی ها بنیاد نهاد. در ماه های آخر جنگ، ویت مین از آمریکا کمک دریافت کرد. پس از تسلیم ژاپن، جمهوری دمکراتیک ویتنام با ریاست هوشی مین در هانوی تأسیس شد. فرانسه تا ۱۹۴۶ سلطه خود را بازنیافت، و در ابتدا جمهوری دموکراتیک ویتنام را به عنوان یک «کشور آزاد» داخل هندوچین فرانسه به رسمیت شناخت. پس از برخورد میان حکومت هانوی و فرانسویان، هوشی مین هانوی را ترک و جنگ چریکی را با استعمارگران و بائودای، امپراتور به تخت بازگشته، آغاز کرد. ویت مین به تدریج تمام تونکن را به دست آورد و در ۱۹۵۴ فرانسویان را در دین بین فو، پس از ۵۵ روز محاصره، وادار به تسلیم کرد. قرارداد صلح ژنو (ژوئیه ۱۹۵۴) ویتنام را به منطقه کمونیست در شمال و منطقه حکومت بائودای در جنوب تقسیم کرد. انتخابات در سراسر کشور برای ۱۹۵۶ زمان بندی شده بود، ولی شمال از شرکت امتناع کرد. در ۱۹۵۵ بائودین خلع شد و نگودین دیم در ویتنام جنوبی اعلام جمهوری کرد. رژیم سرکوبگر دیم موجب تشویق فعالیت چریک های کمونیست در جنوب شد و در ۱۹۶۰ ویت کنگ (کمونیست) با هدف سرنگون کردن دولت طرفدار غرب در ویتنام جنوبی تشکیل گردید. در ۱۹۶۱ جان فیتزجرالد کندی، رئیس جمهور آمریکا، مستشاران نظامی آمریکایی را برای کمک به ویتنام جنوبی اعزام کرد. در ۱۹۶۴ گروه «مستشاران» به ارتشی از سربازان کادر آمریکا بسط یافته بود. پس از حمله ای که ادعا می شود، ویتنام شمالی به ناوهای نیروی دریایی آمریکا کرد (۱۹۶۴)، آمریکا بمباران هوایی شمال را به طور منظم آغاز کرد. در پایان ۱۹۶۴ قریب به ۲۰۰٬۰۰۰ نفر از نیروهای رزمی آمریکا در ویتنام درگیر عملیات بودند. در برابر حمله موسوم به تت، کمونیستها در ۱۹۶۸ مقاومت شدند و ضعف ویتنام جنوبی آشکار گردید. مخالفت با جنگ در آمریکا افزایش یافت. در ۱۹۶۹ مذاکرات صلح آغاز شد ولی در ۱۹۷۰ نیروهای آمریکایی ضد ویت کنگ در لائوس و کامبوج فعال بودند. این جنگ طبق موافقات صلح پاریس (۱۹۷۳) رسماً به پایان رسید، ولی پس از عقب نشینی سربازان آمریکایی ادامه یافت. از زمان تسخیر جنوب (۱۹۷۵) از طرف کمونیستها و اتحاد مجدد ویتنام بازسازی کشور را جنگ مرزی با چین (۱۹۷۹) و اشغال کامبوج (۱۹۷۹ تا ۱۹۸۹) به دست نیروهای ویتنامی به تأخیر انداخته است. فقدان کمک و سرمایه گذاری غربی مانع توسعه اقتصادی بوده، و این وضع، در ترکیب با سرکوب سیاسی، منجر به فرار شمار کثیری پناه جو («قایق سوار»)از کشور شده است. از ۱۹۸۹ کوشش برای جذب سرمایه غربی موجب اتخاذ سیاست های عملی گرایانه تری شده است.
جمهوری سوسیالیستی ویتنام با مساحت ۳۳۰۳۶۳ کیلومتر مربع در قسمت شرقی شبه جزیره هند و چین در منطقه جنوب شرقی آسیا واقع شده است. ویتنام از شمال با جمهوری خلق چین همسایه بوده و از شرق به خلیج Tonkin و دریای چین جنوبی محدود است. این کشور از غرب با کشور لائوس و در قسمت جنوب غرب با کشور کامبوج مرز مشترک دارد. ویتنام از جنوب نیز به دریای چین جنوبی محدود است. ویتنام باریکه طویلی به طول یک هزار مایل می باشد که از کرانه دلتای رود مکونگ در جنوب تا مرز چین در شمال بطول ۱۶۵۰ کیلومتر امتداد دارد. طول سواحل این کشور ۳۴۴۴ کیلومتر است.

ویِتْنام (Vietnam)
کاخ ریاست جمهوری ویتنام، هانوی
نقشۀ موقعیت. جمهوری سوسیالیستی ویتنامدر آسیای جنوب شرقی و در ساحل خاوری شبه جزیرۀ هندوچین جا دارد. از شمال به چین، از شرق و جنوب به خلیج تونکن و دریای چین جنوبی، و از غرب به خلیج تایلند، کامبوج و لائوس محدود می شود. مساحت این کشور ۳۳۱,۶۹۰ کیلومتر مربع و شهر هانوی پایتخت آن است.سیمای طبیعی. نواحی شمالی ویتنام را کوهستان های مرتفع نامنظمی فراگرفته که در دنبالۀ جنوبی فلات یون نان قرار دارند و بلندترین نقطۀ این کشور، فَن سی پَن، با ارتفاع ۳,۱۴۱ متر نزدیک مرزهای شمالی آن واقع است. رودخانۀ سرخ یا هونگ ارتفاعات مزبور را از جنوب مسدود کرده و دلتای پهناور آن جلگۀ ساحلی تونکن را تشکیل داده است. شهرهای بزرگی چون هانوی، هایفونگ، و نام دین نیز در این قسمت قرار دارند. رشته کوه های ترونگ سون، یا ارتفاعات آنام، که از جنوب دلتای مزبور روبه جنوب کشیده شده، این کشور را از لائوس جدا کرده و استخوان بندی کشور را تشکیل داده است. ارتفاعات مذکور در شهر هوشی مین (سایگون سابق) به دلتای عظیم رود مکونگمنتهی می شود. دلتای مزبور پهن دشت حاصل خیزی است که تا انتهای جنوبی دماغۀ مویی بای بونگ (شبه جزیرۀ کامائو) گسترده شده و شالیزارهای وسیع و شهرهای بزرگی چون کان تو و کوآن لونگ در آن جا دارند. رود سرخ (هونگ) در شمال و رود مکونگ در جنوب مهم ترین و بزرگ ترین رودهای قابل کشتی رانی ویتنام به شمار می آیند؛ دیگر رودهای مهم این کشور عبارت اند از رودهای هوئونگ، کالونگ ئو، و دونگنای. کشور ویتنام به ۶۰ استان تقسیم می شود و شهرهای مهم آن عبارت اند از هانوی، نام دین، دانانگ، کویی نیون، بوئون مِه توت، نیاترانگ، هوشی مین، بی ین هوآ، کان تو، و هایفونگ. اقلیم ویتنام مونسونی مدارگانی همراه با دگرگونی های محلی است. تابستان سراسری آن بسیار گرم و شرجی و زمستان های نواحی شمالی نسبتاً سرد، و نواحی جنوبی آن گرم و مطبوع است. اردیبهشت تا مهر فصل بارندگی های شدید در این کشور است و میانگین دمای شهر هانوی در دی ماه ۱۷ درجۀ سانتی گراد، در تیرماه ۲۹ درجۀ سانتی گراد، و میانگین بارندگی سالانۀ آن ۱,۸۳۰ میلی متر است. حدود دوپنجم از اراضی کشور مذکور از جنگل های مدارگانی سخت چوب پوشیده شده است که عمدتاً مصرف صادراتی دارند. قطع درختان و پاک سازی نواحی جنگلی به فرسایشزمین و جاری شدن سیل های مهیب انجامیده و جنگ ویتنام و امریکا نیز به آن آسیب بسیار رسانده است. حیات وحش ویتنام متنوع و غنی است و ببر، پلنگ، فیل، گربۀ وحشی، خرس، میمون، و آهو در آن فراوان است؛ اما جنگ ویتنام و شکارهای بی رویه و غیرقانونی به پراکندگی و نابودی بسیاری از انواع آن انجامیده است.
اقتصاد. ویتنام یکی از فقیرترین کشورهای جهان است. در سال های اخیر تلاش بسیاری برای بهبود و پیشبرد اقتصاد آن به عمل آمده، ولی کشور مذکور همچنان به کمک های خارجی نیازمند است. کشاورزی نقش بسیار مؤثری در اقتصاد کشور دارد و حدود ۷۰ درصد از نیروی کار ویتنام در این بخش مشغول اند. کشتزارهای ویتنام عمدتاً در دلتای رود سرخ و مکونگ متمرکزند و برنج عمده ترین محصول آن است؛ سیب زمینی هندی، چای، قهوه، کائوچو، نیشکر، ذرت، موز، نارگیل، و میوه های گرمسیری از دیگر محصولات کشاورزی این سرزمین به شمار می آیند. صنایع ویتنام در جنگ با امریکا به شدت آسیب دیده و بیشتر به صنایع سبک منحصر شده است؛ تولید مواد شیمیایی، منسوجات، سیمان، کاغذ، شکر، فولاد، کود فسفاته، و دوچرخه بخشی از فعالیت های صنعتی آن را تشکیل می دهند. خودروهای زرهی و جنگ افزارهای از کار افتادۀ دوران جنگ ویتنام، این کشور را جزو بزرگ ترین صادرکنندگان آهن قراضه در جهان قرار داده است.
حکومت و سیاست. نوع حکومت ویتنام جمهوری سوسیالیستی با یک نهاد قانون گذاری است. مجلس ملی ویتنام از ۴۵۰ نمایندۀ منتخب تشکیل می شود و دورۀ نمایندگی آنان پنج سال است. حزب کمونیست تنها حزب قانونی این کشور است. رئیس جمهور با اکثریت آرای نمایندگان مجلس ملی انتخاب می شود و دورۀ آن پنج سال است.
مردم و تاریخ. جمعیت ویتنام ۸۷,۳۷۵,۰۰۰ نفر (۲۰۱۱) و تراکم نسبی آن۲۶۳.۴ نفر در کیلومتر مربع است. رشد سالانۀ جمعیت این کشور۱.۲ درصد است و ویتنامی ها ۸۷.۵درصد از جمعیت آن را تشکیل می دهند.۵۵.۵ درصد از مردم این کشور بودایی اند و ۲۴ درصد از آنان در شهرها به سر می برند. زبان رسمی کشور مذکور ویتنامی است. نخستین ویتنامی ها حدود ۲۰۰پ م و در دلتای رود سرخ سکونت گزیدند و حدود هزار سال در تابعیت دولت چین قرار داشتند. مردم این سرزمین در۹۰۰م به سلطۀ چینی ها پایان دادند و به استقلال رسیدند. در قرن های ۱۱ و ۱۲م دربرابر یورش مغولان ایستادگی کردند و از قرن ۱۵ تا ۱۸ بار دیگر بر چینی ها غالب شدند و خِمِرها را، که به سرزمینشان تجاوز کرده بودند، به عقب راندند. فرانسوی ها در قرن ۱۷ به صورت هیئت های مذهبی به ویتنام وارد شدند و در ۱۸۳۳ سراسر آن کشور را به مستعمرۀ خود مبدل کردند و به ترویج زبان فرانسوی و الفبای لاتین پرداختند. حزب کمونیست ویتنام در دهۀ ۱۹۲۰ به رهبری هوشی مین در صحنۀ سیاسی کشور ظاهر شد و در جنگ جهانی دوم علیه اشغالگران ژاپنی به مبارزه پرداخت. هوشی مین در ۱۹۴۱ استقلال این کشور را اعلام کرد و با ادامۀ مبارزات خود، مانع بازگشت استعمارگران فرانسوی به ویتنام شد. در ۱۹۴۶، بین فرانسه و ویتنام جنگ درگرفت و به سبب حمایت چین کمونیست و اتحاد جماهیر شوروی از ویتنامی ها، فرانسه در ۱۹۵۰ از امریکا درخواست کمک کرد و کمونیست ها نیز دولت دست نشاندۀ فرانسه را در ویتنام جنوبی تحت فشار قرار دادند. نیروهای فرانسوی که در مقابل ویتنامی های کمونیست به شدت درمانده شده بودند درپی نبرد معروف دین بین فو در ۱۹۵۴ به دوران استعمار خود در ویتنام پایان دادند. درپی خروج فرانسه از ویتنام، ارتش امریکا به مبارزه با ویتنامی های کمونیست پرداخت و جنگ خونینی را در ویتنام آغاز کرد که حدود پانزده سال به درازا کشید. امریکایی ها بدون آن که از عملیات نظامی خود در ویتنام نتیجه ای بگیرند، در اواسط دهۀ ۱۹۷۱ به مصالحه با ویتنام شمالی تن دادند و موجودیت ویتنام کمونیست را به رسمیت شناختند و درپی آن ویتنام جنوبی غیرکمونیست و ویتنام شمالی درهم ادغام شدند و جمهوری سوسیالیستی ویتنام با پایتختی شهر هانوی را تأسیس کردند و نام شهر سایگون پایتخت ویتنام جنوبی را به هوشی مین تغییر دادند.

ویتنام با نام رسمی جمهوری سوسیالیستی ویتنام، شرقی ترین کشور در شبه جزیرهٔ هند-وچین در جنوب شرقی آسیاست.
• «پرچم : پرچم کشور ویتنام همانند سایر کشورهای کمونیستی جهان به رنگ قرمز است. این پرچم از سال ۱۹۴۵م مورد استفادهٔ ویتنام شمالی بود که در سال ۱۹۷۵م پرچم گردید. در وسط زمینهٔ قرمز پرچم ویتنام ستارهٔ طلایی پنج پری نقش شده است که نشانهٔ پیشتازی شمرده شده است.»رسول خیراندیش در اثرش چاپ ۱۳۷۰/ ۱۹۹۱م -> جمهوری سوسیالیستی ویتنام