کامبوج

مختصات: ۱۱°۳۳′ شمالی ۱۰۴°۵۵′ شرقی / ۱۱٫۵۵۰°شمالی ۱۰۴٫۹۱۷°شرقی / 11.550; 104.917
زبان خمر
کمبوه
خمرهای سرخ
آنگ کور وات
نوردوم سیهانوک
سینمای کامبوج
کامبوج با نام رسمی پادشاهی کامبوج (به زبان خِمِر: ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា، تلفظ: کامپوچیا) کشوری است در جنوب شرقی آسیا و پایتخت آن پنوم پن است.
جمعیت این کشور ۱۴٫۸ میلیون نفر و زبان رسمی آن خِمِر است که خط ویژه خود را دارد. دین ۹۶ درصد از مردم این کشور بودایی و واحد پول آن ریـِل است. ۹۰ درصد از مردم آن از تبار خمر، ۵ درصد ویتنامی تبار و بقیه از اقوام مختلفند.
از نظر جغرافیایی کامبوج بخشی از شبه جزیره هندوچین به شمار می آید و با تایلند، لائوس، و ویتنام هم مرز است.

کامبوج (Cambodia)
معبد ویشنو (بزرگ ترین معبد جهان)، آنگکور، معبد ویشنو (بزرگ ترین معبد جهان)، آنگکور، معبد ویشنو (بزرگ ترین معبد جهان)، آنگکور، موقعیت. کشور پادشاهی کامبوج در آسیای جنوب شرقی و در جنوب شبه جزیرۀ هندوچین قرار دارد. این کشور از شمال به تایلند و لائوس، از شرق و جنوب به ویتنام، و از جنوب غربی و جنوب به خلیج تایلند و کشور تایلند محدود می شود. مساحت کامبوج ۱۸۱,۰۳۵ کیلومتر مربع است و شهر پنوم پن پایتخت آن است.سیمای طبیعی. بیشتر نواحی مرکزی کامبوج را جلگه های پَست آبرفتی تشکیل داده و نواحی شرقی و مشرف به مرزهای ویتنام را تپه ماهورهایی فراگرفته است که در کوه پایه های غربی ارتفاعات مرکزی ویتنام قرار دارند. رشته ارتفاعات دانگرِک با ارتفاع ۳۵۰ تا ۷۵۰ متر در شمال، این سرزمین را از کشور تایلند جدا می کند و کوه های کراوان واقع در جنوب غربی، نوار ساحلی خلیج تایلند را از درون بوم کشور جدا می سازد و بلندترین نقطۀ کشور یا کوه پنوم آئورال با ارتفاع ۱,۸۱۳ متر، در ۱۲۰کیلومتری شمال غربی پنوم پن جا دارد. رود بزرگ مکونگ، که از شمال به جنوب روان است، و نیز رودخانۀ تونله ساپ، که از شمال غربی به سوی جنوب شرقی جریان دارد و از دریاچۀ تونله ساپ می گذرد، همراه با ریزابه های متعدد خود، جلگۀ مرکزی کامبوج را از آبرفت های خود پدید آورده اند. رودخانۀ مکونگ، بزرگ ترین رود آسیای جنوب شرقی و دهمین رود بزرگ جهان، با گذشتن از آبشار مرزی خون از لائوس به کامبوج وارد می شود و پس از عبور از شهر پنوم پن در ۹۰کیلومتری جنوب شهر مزبور به کشور ویتنام وارد می شود و با دلتای عظیم خود به دریای چین جنوبی می ریزد. تونله ساپ، بزرگ ترین دریاچۀ آسیای جنوب شرقی و یکی از وسیع ترین منابع آب شیرین جهان، در مرکز غربی این کشور و در مسیر رودخانه ای به همین نام قرار دارد. مساحت دریاچۀ مزبور در خشک ترین فصل سال دست کم ۲,۶۰۰ کیلومتر مربع است و در فصل مونسون از طغیان رود مکونگ انباشته می شود و مساحت آن تا حدود ۱۰هزار کیلومتر مربع افزایش می یابد. در شمال این دریاچه ویرانه های شهر باستانی آنگکور توم قرار دارد که سابقۀ آن به قرن ۱۳م می رسد. بیشتر جمعیت کامبوج در جلگۀ مرکزی به سر می برند و شهرها و بندرهای مهم آن عبارت اند از پنوم پن، باتامبانگ، کامپونگ چام، کامپوت، پورسات، و بندر کامپونگ سوم. اقلیم کامبوج از نوع مونسون مدارگانی است. ماه های آذر و دی سردترین و اسفند و فروردین گرم ترین ماه های این کشور است. فصل بارندگی کامبوج از اردیبهشت تا مهر به درازا می کشد و میانگین بارندگی آن به حدود ۱,۴۰۰ میلی متر در جلگۀ مرکزی و ۳,۸۰۰ میلی متر در بخش های کوهستانی و نواحی ساحلی بالغ می شود. میانگین دمای شهر پنوم پن در دی ماه۲۵.۶ درجۀ سانتی گراد و در تیرماه۲۸.۹ درجۀ سانتی گراد است، و میانگین بارندگی سالانۀ آن به ۱,۳۰۸ میلی متر می رسد. حدود ۵۵ درصد از مساحت کشور کامبوج را جنگل ها و درخت زارهایی از نوع کائوچو، کاپوک، نخل، نارگیل، و موز که ارزش اقتصادی دارند فراگرفته و جلگه های مرکزی آن پوشیده از علفزارهای ساوانایی است و فیل، گاو وحشی، آهو، یوزپلنگ، خرس، و ببر و پرندگانی چون لک لک، انواع طوطی، طاووس، قرقاول، و اردک وحشی و انواع مارهای سمی حیات وحش آن را تشکیل می دهند.
اقتصاد. برنج عمده ترین محصول مصرف داخلی و صادراتی کامبوج است و ۹۰ درصد زمین های مزروعی کامبوج به شالی کاری اختصاص یافته است. علاوه بر برنج تولید میوه و سبزیجات و پرورش دام و طیور نیز از اهمیت فراوانی برخوردار است. دریاچۀ تونله ساپ از نظر پرورش و صید ماهی که از غنی ترین نواحی جهان است و فرآوری کائوچو، تولید مصنوعات چوبی، مواد کشاورزی و غذایی، سیگار و شیلات نیز بخشی از فعالیت های صنعتی این کشور محسوب می شوند. بیشتر نیروگاه های کامبوج با سوخت فسیلی وارداتی کار می کنند و میزان الکتریسیتۀ تولیدشدۀ آن ۲۱۰میلیون کیلووات ساعت است. کامبوج از نظر منابع زیرزمینی نسبتاً فقیر است و کانی های آن به فسفات، آهن، طلا و بعضی سنگ های قیمتی منحصر می شود. مساحت جنگل های کامبوج۹.۸میلیون هکتار است و تولید چوب و الوار آن، که ۴۳ درصد از تجارت خارجی را تشکیل می دهد، به۸.۱۶میلیون متر مکعب می رسد.
حکومت و سیاست. مطابق قانون اساسی ۱۹۹۳، نظام حاکم بر کشور کامبوج سلطنتی مشروطۀ چندحزبی با یک نهاد قانون گذاری است. نوردوم سیهانوک از ۲۳ سپتامبر ۱۹۹۳ مقام سلطنت و همچنین فرماندهی کل نیروهای مسلح کامبوج را برعهده گرفته است. مجلس قانون گذاری کامبوج از ۱۲۲ نمایندۀ منتخب مردم تشکیل شده است که برای مدت پنج سال برگزیده می شوند و رهبر حزب حائز اکثریت نخست وزیری و مسئولیت تشکیل هیئت دولت را برعهده دارد.مردم و تاریخ. جمعیت کامبوج ۱۳,۳۹۵,۶۸۲ نفر است (۲۰۰۸) و تراکم نسبی آن به۷۴ نفر در کیلومتر مربع می رسد. رشد سالانۀ جمعیت آن۱.۸ درصد است و خمرها ۸۸.۶درصد از جمعیت این کشور را تشکیل می دهند. آیین رسمی آنان بودایی است و حدود ۷۸ درصدشان در روستاها به سر می برند و زبان رسمی آنان خمری است. میانگین امید به زندگی در این کشور ۵۶ سال است و ۶۹ درصد از بزرگسالان آن باسوادند. کامبوج ظاهراً از اندیشمندی به نام کامبو، که نخستین شاه کشور بوده، نام گرفته است. خمرها، بومیان اصلی کامبوج، در قرن یکم میلادی از سرزمین های شمالی به این کشور مهاجرت کردند و در آن جا سکنی گزیدند. آنان تحت حمایت امپراتوران چین و تحت تأثیر فرهنگ و آیین های هندی و چینی قرار گرفتند. خمرها در قرن ۸م دولت سلطنتی نیرومندی تشکیل دادند و خاندان آنگکوریان در آن جا به فرمانروایی پرداختند. خاندان مزبور تا قرن ۱۵م بر این سرزمین حکومت کردند و در ۱۲۰۰م شهر آنگکور توم را بنا نهادند. با رو به ضعف نهادن خمرها، ویتنامی ها بر کامبوج تاختند و از آن پس این سرزمین ۴۰۰ سال بین خمرها و ویتنامی ها دست به دست می شد. سرانجام کامبوج برای رهایی از ویتنامی ها در ۱۸۶۴ تحت الحمایگی فرانسه را پذیرفت. و در ۱۸۸۴ رسماً به یکی از مستعمرات فرانسه مبدل شد و به دنبال آن دیگر نواحی هندوچین نیز به تصرف فرانسه درآمد. ژاپن در ۱۹۴۱ کامبوج را اشغال کرد و پس از پایان جنگ جهانی دوم این سرزمین دوباره در اختیار فرانسه قرار گرفت. فرانسوی ها زیر فشار ویتنامی ها در ۱۹۵۳، کامبوج را تخلیه کردند و در ۹ نوامبر همان سال استقلال کامبوج را به رسمیت شناختند و شاهزاده سیهانوک در حالی که پدرش در مقام سلطنت کامبوج بود، مسئولیت نخست وزیری کشور را عهده دار شد. کامبوج در جنگ ویتنام بی طرفی پیش گرفت و به مرور به اردوگاه کمونیست نزدیک شد. در انتخابات ۱۹۶۶ ژنرال لون نول، که از سوی دولت امریکا پشتیبانی می شد، سیهانوک را از کار برکنار کرد و نخست وزیری کامبوج را در دست گرفت و به سرکوبی خمرهای سرخ پرداخت. خمرهای سرخ در ۱۹۷۵ قدرت را در کامبوج به دست گرفتند. و نظامی سخت مستبدانه و خشونت آمیز را به رهبری پول پوت در کامبوج برقرار کردند و به کشتارهای وسیع مردم پرداختند. خمرهای سرخ در نبرد با ویتنامی ها شکست خوردند و سرنگون شدند و دولت جمهوری خلق کامبوج با حمایت ویتنامی ها بر سر کار آمد. ویتنامی ها تحت فشارهای بین المللی دست از حمایت دولت مزبور برداشتند و کامبوج را در ۱۹۸۹ تخلیه کردند. پرنس سیهانوک که دور از وطن به سر می برد به کشور بازگشت و بر پایۀ قانون اساسی ۱۹۹۳ پادشاهی کامبوج را به دست گرفت و نظام حکومتی این کشور به سلطنت مشروطۀ پارلمانی تغییر یافت.

کامبوج با نام رسمی پادشاهی کامبوج، کشوری در بخش جنوبی شبه جزیرهٔ هندوچین در جنوب شرقی آسیاست.
• «پرچم (کنونی): پرچم کامبوج (در ۱۹۹۱م) به رنگ قرمز است که در وسط آن تصویری از معبد معروف و بزرگ آنگکوروات دیده می شود. رنگ قرمز، رنگ رایج در پرچم کشورهای کمونیست است. معبد آنگکوروات یکی از بزرگترین پرستشگاه های مذهبی در جهان شمرده می شود که در سال ۱۱۷۷م بر اثر حملهٔ چام ها به پایتخت آن روز کامبوج یعنی آنگکور به صورت ویرانه ای درآمد. تصویر این معبد در پرچم کامبوج تا قبل از روی کار آمدن کمونیست ها به رنگ سفید بود و با وضوح بیشتری معماری آن را تصویر می کرد ولی با روی کار آمدن کمونیست ها فقط سایه ای زردرنگ از این معبد بر پرچم کامبوج تصویر گردید. در پرچم قبلی، کامبوج دو نوار آبی در بالا و پایین نوار قرمز مشاهده می شد که با روی کارآمدن کمونیست ها این دو نوار آبی از روی پرچم کامبوج حذف گردید .» در اثرش چاپ ۱۳۷۰/ ۱۹۹۱م -> رسول خیراندیش