الوجیز

wikijoo: الوجیز

wikifeqh: روایت نقل شده که مجموعا بالغ بر شانزده روایت می شود.
مؤلف در این کتاب بعد از بیان روش و منهجی که خود طبق آن در این کتاب سیر می کند، در عین اختصار و ایجاز ولی به صورت واضح و گویا به بیان شرح حال قراء یاد شده پرداخته است. مؤلف در این بخش سند خود به این قراء را ذکر می کند به این نحو که نام شیوخ و تمام کسانی را که در این کتاب به روایت آنان اعتماد ورزیده و قرائات خویش را از آنان فراگرفته است یادآور می شود. مثلا در قرائت نافع، مؤلف سند شیوخ خود به این قاری را ذکر کرده، سپس بصورت مختصر به معرفی و بیان شرح حال قاری مذکور پرداخته است.الوجیز دارای دو بخش کلی است:بخش اول مربوط به اصول قرائت مانند ادغام، اماله، همز و غیره می باشد. اصول قرائت همان قواعد کلی قرائت هریک از قراء است که تحت ضابطه و به صورت قاعده در کتب تجوید و قرائت بیان شده است.بخش دوم، که بیشترین حجم کتاب را به خود اختصاص داده، مربوط به فرش الحروف است. فرش الحروف اصطلاحی است در علم قرائت و به معنای منتشر شدن قرائت هر قاری در کلمات قرآنی است. در این بخش مؤلف بر حسب ترتیبی که در مصحف مراعات شده پیش می رود، ولی در تسمیه برخی سور مانند سوره اسراء و تکویر و نبا تغییری ایجاد می کند و از آنان با نام بنی اسرائیل ، کورت و تساؤل یاد می کند.
معرفی مؤلف
مؤلف کتاب ابو الحسن بن علی بن ابراهیم بن یزداد بن هرمز بن شاهویه الاهوازی است. وی در هفدهم محرم سال ۳۶۲ هجری در اهواز چشم به جهان گشود. وی در سن شانزده سالگی به علم قرائات قرآنی روی آورد و از شیوخ بسیاری در این علم بهره مند گشت. وی علاوه بر توجه به قرائات نسبت به طلب حدیث و روایت نیز اهتمام داشت و از جماعت کثیری روایاتی را نقل نمود و بزرگانی از محدثین نیز از او به نقل روایت پرداختند. اهوازی علاوه بر «الوجیز» آثار دیگری نیز در علم قرائات از خود برجای گذاشت که عبارتند از: الاتضاح، الاقناع فی القرائات الشاذة، الایجاز، الایضاح و غیره. وی در روز چهارم ذی الحجة سال ۴۴۶ هجری در شهر دمشق دیده از جهان فروبست.
ویژگی ها و معایب
۱- این کتاب یکی از آثار قدیمی در زمینه علم قرائات و مؤلف آن از استوانه های این علم و دانش شناخته می شود، ازاین رو این کتاب مرجع بسیاری از نویسندگان بعدی قرار گرفته است.۲- روش مؤلف در کتاب روشی تعلیمی و آموزشی است، لذا ارجاعات زیادی در آن دیده نمی شود. ازاین رو مؤلف در مواردی که ضروری است مطلب را دوباره اعاده می کند و به ماقبل ارجاع نمی دهد.۳- این کتاب از معدود آثاری است که درباره قراء هشت گانه بحث می کند.۴- مؤلف در این کتاب بعضی از وجوه قرائات را که تنها خودش آنها را نقل می کند؛ یعنی آنها را از شیوخ خود اخذ نکرده، نقل می کند و این ویژگی شان و موقعیت کتاب را ارتقاء می بخشد.۵- در بخش فرش الحروف گاهی مؤلف اموری را که مربوط به اصول قرائت (بخش اول کتاب) است داخل می کند با اینکه قبلا این اصول را در بخش اول یادآور شده است.۶- برای برخی از اصول قرائت باب جداگانه ای اختصاص داده نشده بلکه در ضمن بحث از فرش الحروف آورده شده اند.۷- مؤلف تفاوتی بین علامات اعراب یعنی رفع و نصب و جر و جزم با علامات بناء یعنی ضم و فتح و کسر و سکون قرار نداده است.
ساختار کتاب
...