هزاره فردوسی

هزارهٔ فردوسی ( یا جشن هزاره فردوسی ) ، مجموعهٔ آیین هایی بود که به مناسبت هزارمین سال میلاد فردوسی در سال ۱۳۱۳ خورشیدی در تهران، طوس و دیگر شهرهای ایران برگزار شد. در کنگرهٔ هزارهٔ فردوسی که نخستین اجتماع بزرگ علمی در ایران بود، ۴۰ تن از ایران شناسان برجسته از ۱۷ کشور و ۴۰ تن از دانشمندان و ادیبان ایرانی شرکت داشتند. به مدت ۵ روز از ۱۲ تا ۱۶ مهر ۱۳۱۳ سخنرانی هایی در تالار دارالفنون در تهران ایراد گردید و تعدادی از آنها در کتاب هزارهٔ فردوسی به چاپ رسید. جشن هزارهٔ فردوسی به سال ۱۳۱۳ یکی از رویدادهای مهم فرهنگی قرن، و مهم ترین کنگرهٔ علمی بود که در ایران معاصر برگزار شد. [۱]
شرکت کنندگان کنگره هزاره فردوسی [ویرایش]
شرکت کنندگان در کنگره هزاره فردوسی در مقابل تالار دارالفنون، تهران.
ردیف اول ( نشسته ) : حیدرعلی کمالی ( ترکیه ) ، محمدتقی بهار، هانری ماسه ( فرانسه ) ، عباس اقبال، عیسی صدیق، محمد آقااوغلو ( آمریکا ) ، فرانکلین گونتر ( آمریکا ) ، سباسستیان بک ( آلمان ) .
ردیف دوم: جان درینک واتر ( انگلستان ) ، عبدالوهاب عزام ( مصر ) ، ژرژ کونتنو ( فرانسه ) ، ابراهیم حکیمی، یوگنی برتلس ( شوروی ) ، سفیر شوروی، حسن اسفندیاری، محمدعلی فروغی، خانم گدار، دستور نوشیروان ( هند ) ، آرتور کریستنسن ( دانمارک ) ، فریدریش زاره ( آلمان ) ، عبدالحسین شیبانی، حسن پیرنیا.
ردیف سوم: مجتبی مینوی، ولی الله نصر، مهدی دیبا، حسن وحید دستگردی، میرزا یانس، بدیع الزمان فروزانفر، سعید نفیسی، جمیل صدقی زهاوی ( عراق ) ، صادق رضازاده شفق، محمد فؤاد کوپرولو ( ترکیه ) ، ابوالقاسم اعتصام زاده، محمد نظام الدین، ادوارد دنیسن راس، آشیکاگا آتسوجی ( ژاپن ) ، زین العابدین رهنما، آ. آ. بولوتنیکوف ( شوروی ) ، محمدطاهر رضوی ( هند ) ، غلامرضا رشید یاسمی.
ردیف چهارم: مایل تویسرکانی، احمد حامد صراف ( عراق ) ، علی اصغر حکمت، یان ریپکا ( چکسلواکی ) ، نصرالله فلسفی، محمد عشاق ( هند ) ، آلکساندر فرایمان ( شوروی ) ، سید عبد الکریم حسینی ( حیدرآباد دکن , هند ) ، عبدالعظیم قریب، علی نهاد بی ( ترکیه ) ، شیخ الملک اورنگ، احمد بهمنیار، رحیم زاده صفوی.
ردیف پنجم: ژوزف هاکن ( فرانسه ) ، جلال همایی، یوری مار ( شوروی ) ، علی قویم، آلکساندر روماسکویچ ( شوروی ) ، یوزف اوربلی ( شوروی ) ، جمشیدجی اونوالا ( هند ) .
ردیف ششم: بهرام گور آنکلساریا ( هند ) ، احمد کسروی، نصرالله تقوی، ولادیمیر مینورسکی ( انگلستان ) ، عبدالحمید عبادی ( مصر ) ، آنتونیو پاگلیارو ( ایتالیا ) ، ملک کرم، ارنست کوهنل ( آلمان ) ، عباس خلیلی، علی جواهرکلام، ال. آ. مایر ( فلسطین ) .
در کنگرهٔ علمی هزارهٔ فردوسی بیش از چهل تن از خاورشناسان برجسته به نمایندگی از کشورهای خود حضور یافتند و به ارائه سخنرانیها و مقالات خود پرداختند، از جمله: بهرام گور آنکلساریا ( هند ) ، جمیشدجی اونوالا ( از پارسیان هند ) ، یوگنی برتلس ( از شوروی ) ، سباستیان بک ( آلمان ) ، آنتونیو پاگلیارو ( ایتالیا ) ، ادوارد دنیسن راس ( انگلستان ) ، جمیل صدقی زهاوی ( عراق ) ، یان ریپکا ( چکسلواکی ) ، روماسکویچ ( شوروی ) ، فریدریش زاره ( آلمان ) ، عبدالحمید عبادی ( مصر ) ، عبدالوهاب عزام ( مصر ) ، فرایمان ( شوروی ) ، فهیم بیر قدارویچ ( یوگسلاوی ) ، آرتور کریستنسن ( دانمارک ) ، ارنست کوهنل ( آلمان ) ، کونتنو ( فرانسه ) ، ژرژ مار ( شوروی ) ، هانری ماسه ( فرانسه ) ، سید عبد الکریم حسینی ( حیدرآباد دکن , هند ) ، ولادیمیر مینورسکی ( انگلستان ) ، آشیکاگا آتسوجی ( ژاپن ) ، محمد آقااوغلو ( آمریکا ) ، جان درینک واتر ( انگلستان ) ، ال. آ. مایر ( فلسطین ) . [۲]
نزدیک به چهل تن از ادیبان و دانشمندان ایرانی نیز شرکت کنندگان کنگره بودند، از جمله: ادیب السلطنهٔ سمیعی، اعتصام الملک، عباس اقبال آشتیانی، بدیع الزمان فروزانفر، احمد بهمنیار، محمدتقی بهار، ابراهیم پورداود، محمدعلی تربیت، حکیم الملک، صادق رضازاده شفق، نصرالله فلسفی، عبدالعظیم قریب، احمد کسروی، مشیرالدوله پیرنیا، مجتبی مینوی، سعید نفیسی، وحید دستگردی، جلال الدین همایی، رشید یاسمی. [۳]
گزارش جلسه های کنگره [ویرایش]
اولین جلسهٔ کنگره صبح روز پنجشنبه ۱۲ مهر ماه در تالار دارالفنون تشکیل شد. محمدعلی فروغی خطابه ای در تشکر از خاورشناسان و نمایندگان دولت های خارجی شرکت کننده ایراد کرد. پس از او علی اصغر حکمت خطابه ای به زبان فرانسوی ایراد کرد. سپس اعضای هیئت رئیسهٔ کنگره انتخاب شدند، و حسن اسفندیاری ( محتشم السلطنه ) به عنوان رئیس کنگره انتخاب شد.
دومین جلسهٔ کنگره صبح روز جمعه ۱۳ مهر در تالار دارالفنون تشکیل شد. در این جلسه سفیران شوروی و آلمان نیز شرکت داشتند. اولین سخنران جلسه سفیر شوروی بود و اعلام داشت که دولت متبوع او مجموعه ای از هدایای تاریخی را برای نگاهداری در موزهٔ ملی ایران تقدیم می دارد که شامل روگرفتی از نسخهٔ خطی شاهنامهٔ فردوسی به تاریخ ۱۳۳۳ میلادی است. پس از او فون بلوخر وزیر مختار آلمان در ایران طی سخنرانی خود سابقهٔ ممتد آشنایی ملت آلمان با شاهنامهٔ فردوسی را یادآوری کرد و اظهار داشت که اینک در جشنی که به یاد این شاعر ارجمند گرفته می شود آلمان با منتهای علاقه شرکت می کند. سپس اعلام داشت که فهرست لغات و اسامی و اعلام شاهنامه که حاوی مقایسه سه طبع معروف شاهنامه می باشد تألیف دکتر فریتز ولف از خاورشناسان آلمانی را به ملت ایران تقدیم می دارد، و نیز دیپلم دکترا در فلسفه از دانشگاه فردریک ویلهلم برلین به محمدعلی فروغی و دیپلم عضویت انجمن شرقی آلمان از جانب این انجمن را به علی اصغر حکمت و حسین علا تقدیم داشت. [۴]
پس از خاتمهٔ بیانات فون بلوخر، رئیس کنگره بیاناتی مبنی بر اظهار تشکر از سفیر شوروی و وزیر مختار آلمان و دولت های شوروی و آلمان ایراد کرد. پس از آن فهرست سخنرانی ها در میان حاضران در جلسه توزیع گردید و برنامهٔ سخنرانی های کنگره آغاز شد.
جلسه های کنگره در روزهای بعد پی گرفته شد و هفتمین جلسه که جلسهٔ پایانی کنگره بود در روز ۱۶ مهر برگزار شد.
دیگر رویدادها و دستاوردها [ویرایش]
همزمان با کنگرهٔ ه . . .