[ویکی فقه] جعل تبعی ایجاد اعتباری یا تکوینی یک شیء به تبع شیء دیگر است.
جعل تبعی ، مقابل جعل استقلالی و به معنای جعل حکم از سوی شارع یا قانون گذار به تبع حکمی دیگر می باشد ، مانند : احکام وضعی ای که به تبع احکام تکلیفی جعل می شود ؛ یعنی باید یک حکم تکلیفی موجود باشد تا بتوان از آن یک حکم وضعی انتزاع و جعل نمود ، مانند : شرطیت طهارت برای نماز که از انشای وجوب نماز با طهارت ، منتزع می شود. و یا مانند : مانعیت نجاست که از نهی از نماز در لباس نجس انتزاع می شود .
مبانی جعل تبعی یا استقلالی در احکام وضعی
در مورد احکام وضعی ، دو مبنای مشهور وجود دارد:مبنای شیخ انصاری : احکام وضعی ، به تبع احکام تکلیفی جعل شده است ، که طبق این مبنا ، تمام احکام وضعی، دارای جعل تبعی است ؛مبنای آخوند خراسانی : بعضی از احکام وضعی ـ مانند جزئیت ـ دارای جعل تبعی و بعضی ـ مانند زوجیت ـ دارای جعل مستقل از جعل احکام تکلیفی می باشد.
جعل تبعی ، مقابل جعل استقلالی و به معنای جعل حکم از سوی شارع یا قانون گذار به تبع حکمی دیگر می باشد ، مانند : احکام وضعی ای که به تبع احکام تکلیفی جعل می شود ؛ یعنی باید یک حکم تکلیفی موجود باشد تا بتوان از آن یک حکم وضعی انتزاع و جعل نمود ، مانند : شرطیت طهارت برای نماز که از انشای وجوب نماز با طهارت ، منتزع می شود. و یا مانند : مانعیت نجاست که از نهی از نماز در لباس نجس انتزاع می شود .
مبانی جعل تبعی یا استقلالی در احکام وضعی
در مورد احکام وضعی ، دو مبنای مشهور وجود دارد:مبنای شیخ انصاری : احکام وضعی ، به تبع احکام تکلیفی جعل شده است ، که طبق این مبنا ، تمام احکام وضعی، دارای جعل تبعی است ؛مبنای آخوند خراسانی : بعضی از احکام وضعی ـ مانند جزئیت ـ دارای جعل تبعی و بعضی ـ مانند زوجیت ـ دارای جعل مستقل از جعل احکام تکلیفی می باشد.
wikifeqh: جعل_تبعی