خط نستعلیق

خط نستعلیق، (متشکل از لغات عربی نسخ و تعلیق) یکی از شیوه های نگارش خط در خوشنویسی فارسی است. این خط در ایران شکل گرفت و بیشتر هم در ایران رواج دارد و خوشنویسان ایرانی بیشتر با این خط به هنرنمایی می پردازند. خط نستعلیق معرف روح و فرهنگ ایرانی است و از آن در نوشتن متن های ادبی و غیرمذهبی فارسی، اردو و به ندرت عربی استفاده می شود.
خط نستعلیق نشانه ای بارز از طبع و سلیقه زیبایی شناختی ایرانیان است و بی شک زیباترین و ظریف ترین خط در میان خطوط اسلامی است تا جایی که آن را به حق «عروس خطوط اسلامی» لقب داده اند.
اگر چه میر علی تبریزی (درگذشت ۸۵۰ ه‍. ق) را واضع این خط معرفی کرده اند اما به نظر می رسد که خط نستعلیق پیش از او نیز وجود داشته و میرعلی تبریزی در سده نهم هجری برای اولین بار خط نستعلیق را تحت قاعده و قوانین خوشنویسی درآورده است و به حدی رسانده که به صورت خطی مستقل و قابل رقابت با خطوط ششگانه درآید.
در سده یازدهم هجری میر عماد مشهورترین خوشنویس ایرانی این شیوه از خوشنویسی را به تکامل رساند و در اوج ظرافت و زیبایی قطعاتی ماندگار نوشت. در روند تاریخی خط نستعلیق به دربار گورکانیان هند و کاتبان امپراتوری عثمانی نیز راه یافت که به ویژه در هندوستان آثار ارزنده ای از این خط پدید آمد. پس از دوره ای از رکود، خط نستعلیق در اوایل دوران قاجار جان تازه ای یافت و در اواخر این دوران تحت تأثیر صنعت نوظهور چاپ سنگی تحولی جدید را تجربه کرد. هم اکنون خط نستعلیق توسط اساتید قابلی با مهارت و هنرمندی تمام نوشته می شود و بیش از پیش ارزش هنری یافته است.

[ویکی اهل البیت] در بین انواع خوشنویسی که از ابتدای اسلام تا به حال وجود داشته است، خط نستعلیق زیباترین نوع خوشنویسی محسوب می شود؛ بطوری که آن را ”عروس خطوط اسلامی“ لقب داده اند. نستعلیق که آمیختهٔ دو خط تعلیق و خط نسخ گفته شده، توسط میرعلی تبریزی به کمال دست یافت. و در نتیجه، حرکتی نو آغاز شد.
خط نستعلیق از همهٔ شرایط زیبایی برخوردار است؛ از آن جمله: اعتدال، موزونی، استواری، تناسب، حسن ترکیب و هم آهنگی ذوق و سلیقه. علاوه بر زیبایی منظر، سهولت و سرعت تحریر نستعلیق و نیز آسانی قرائت کلمات و سطور از موجبات رواج آن بوده است. نستعلیق خطی است با قاعده و حروف این خط را ملهم از زیبایی طبیعت دانسته اند. در حدود نیم قرن اخیر تا امروز توجه به خط نستعلیق روزافزون بوده است و خوشنویسانی توانا در این زمینه ظهور کرده اند. از هنرمندان خوشنویسی نستعلیق معاصر که در ترویج آن در دوران معاصر تلاش کرده و موجب رونق و ترویج این نوع خط شده اند، می توان از عماد الکتاب، سید حسین میرخانی، سید حسن میرخانی، علی اکبر کاوه و ...را می توان نام برد. اصول خط نستعلیق امروزه همان است که میرعماد لحاظ کرده بود. هنرمند قرن سیزدهم بنام محمدرضا کلهر در چارچوب شیوۀ میرعماد تغییراتی ایجاد کرد که در زیباتر شدن و تطبیق آن با صنعت چاپ در آن زمان، نقش اساسی داشت. میرزا غلامرضا اصفهانی نیز از هنرمندان همین دوره است که نستعلیق را بسیار استادانه می نوشت. بهرحال بارزترین مشخصهٔ نستعلیق زیبایی آن است.
در بین انواع خوشنویسی که از ابتدای اسلام تا بحال وجود داشته است، نستعلیق زیباترین نوع خوشنویسی محسوب می شود؛ بطوری که آن را ”عروس خطوط اسلامی“ لقب داده اند. نستعلیق که آمیختهٔ دو خط تعلیق و نستعلیق گفته شده، توسط میرعلی تبریزی به کمال دست یافت و حرکتی نو آغاز شد.