تاج العروس من جواهر القاموس

wikinoor: خلیل بن احمد ، به مجموعـه هـایی منحصر بـود کـه بیش تر در یک موضوع واحـد ــ شاید برای استفادۀ شخصی ــ گرد می آمد و هیچ گاه ترتیبی خاص در آن ها مراعات نمی شد. از این رو، العین خلیل را در ابتدای سدۀ ۲ق/ ۸م، می توان آغازی در امر فرهنگ نویسی دانست.در سدۀ ۴ق، با ظهور جمهرة اللغة ابن درید ، دیوان الادب فارابی ، البارع قالی، تهذیب اللغة ازهری ، المحیط ابن عباد ، الصحاح جوهری و المجمل قزوینی و کتاب های دیگری از این قبیل، فن فرهنگ نویسی پویا و بالنده شد، تا سرانجام در مجموعه بزرگ لسان العرب تألیف ابن منظور (۶۳۰-۷۱۱ق/۱۲۳۲-۱۳۱۱م) و سپس در القاموس فیروزآبادی (د ۸۱۷ق/۱۴۱۴م) به درجه کمال نزدیک شد. چنین به نظر می آید که پس از القاموس، لغت شناسان دیگر چیز تازه ای برای عرضه نداشتند و برای بازنگری، تکمیل و یا اصلاح مجموعه های پیشین به تدوین مجموعه های بزرگ دیگری دست زدند؛ اما دیگر هیچ گاه تحول تازه ای از نظر روش شناسی در این زمینه پد ید نیامد، چه، لغت نامه های جدید، یا تقلیدی صرف از فرهنگ های پیشین بود، یا به شرح و نقد نویسی بر فرهنگ های دیگر محدود می شد. نمونه بارز این کوشش ها تاج العروس است که می توان آن را در شمار آخرین معجم های مفصل و طولانی به حساب آورد.
وجه تسمیه قاموس
فیروزآبادی نخستین کسی بود که به سبب گستردگی کار، نام قاموس (دریای بزرگ) را بر کتاب خویش نهاد. چه، وی ــ علاوه بر توضیح مصطلحات پزشکی، ذکر اسامی خاص، استفاده از نشانه های اختصاری، ضبط دقیق واژگان و تفاوت گذاشتن میان حرف عله واوی و یایـی ــ خود نیز حدود ۲۰ هزار واژه به کتاب های لغوی پیشینیان چون المحیط ابن عباد، العباب صغانی، المحکم ابن سیده و البحر المحیط و النهر الماد اندلسی و الصحاح جوهری افزود.
معایب قاموس
با وجود این، کتابش عاری از پیچیدگی و ابهام نبود. چه، در این گونه کتابها، از آن جا که کلمات هیچ گاه در بستر تاریخی قرار نگرفته اند، نمی توان به ارزش کلمه از نظر بار تاریخی ادبی و عاطفی پی برد و بدین سان، معانی حقیقی و مجازی بازشناخته نمی شوند. از دیگر معایب قاموس می توان به عدم تمییز میان کلمه فصیح و غیرفصیح، درهم بودن شکل های گوناگون کلمه، عدم بیان معانی متضاد کلمه و توضیحات زائد و خارج از چارچوب علم فرهنگ شناسی دربارۀ بسیاری از کلمات، اشاره کرد.
علت تألیف تاج العروس و ویژگی ها
...