مجموعه داستانی است که در زمان بهمن میرزا پسر عباس میرزا ولیعهد فتحعلیشاه بوسیله عبداللطیف الطسوجی تبریزی از الف لیل و لیله عربی به زبان فارسی در آمد و مشتمل است بر چندین داستان در دو مجلد و بجای اشعار عربی اشعار فارسی گنجانده شده است .
هزار و یک شب
فرهنگ فارسی
دانشنامه عمومی
شروع داستان هزار و یک شب به نقل از پادشاهی است، با عنوان شهریار (پادشاه) و روایتگر آن شهرزاد (دختر وزیر) است. اکثر ماجراهای آن در بغداد و ایران می گذرد و داستان های آن را از ریشهٔ ایرانی و برگردانی از «هزارافسان» دانسته اند.اینکه داستان های هزار و یک شب در اصل مشخص و روشن بوده باشند و تعداد آن ها دقیقاً هزار و یک بوده باشد چندان واقعی به نظر نمی رسد. اما داستان های زیادی زیر نام «هزار و یک شب» نوشته شده است.
شهریار
شهرزاد قصه گو
شهریار: به معنای شاه بزرگ عنوان شاه سلسله های ایرانی است که در کتاب هزار و یک شب به همراه شهرزاد قهرمان داستان است.
به گفته علی اصغر حکمت این کتاب پیش از دوره هخامنشی در هند به وجود آمده و قبل از حمله اسکندر، به فارسی (احتمالاً فارسی باستان) ترجمه شده و در قرن سوم هجری زمانی که بغداد مرکز علم و ادب بود از پهلوی به عربی برگردانده شده است. اصل پهلوی کتاب ظاهراً از زمانی که به عربی ترجمه شده از میان رفته است. او دلیل آنکه کتاب پیش از اسکندر به فارسی درآمده را به مروج الذهب مسعودی (درگذشته به سال ۳۴۶ ه.ق) و الفهرست ابن ندیم (درگذشته به سال ۳۸۵ ه.ق) مراجعه می دهد و سپس با اشاراتی به مشابهت هزار و یک شب با کتاب استر تورات استدلال می کند که هر دو کتاب در یک زمان و پیش از حمله اسکندر نوشته شده اند و ریشه واحد دارند. نام ایرانی آن هزار افسان است و وقتی به عربی ترجمه شده، نخست الف خرافه و سپس الف لیله خوانده شده، و چنان که حکمت می گوید در زمان خلفای فاطمی مصر به صورت الف لیلة و لیله (هزار شب و یک شب) درآمده است.
کتاب هزار و یک شب به سه نسخه تقسیم می شود:نسخه هندی که پیش از دوره هخامنشی به زبان سانسکریت نوشته شده،نسخه ایرانی که ترجمه ای از نسخه سانسکریت به فارسی باستان می باشد ونسخه عربی که در دوران هارون الرشید از زبان پهلوی به عربی ترجمه شده.می توان گفت در تمام ترجمه ها تعدادی داستان جدید به آن اضافه شده است.
بهرام بیضایی از دیگر کسانی که در این زمینه کار کرده است و در جواب به شرق شناسانی که ریشهٔ هزار و یک شب را به اعراب و یونانیان نسبت می دهند اما از ایرانی بودن آن سخنی به میان نمی آورند، چنین می گوید:
شهریار
شهرزاد قصه گو
شهریار: به معنای شاه بزرگ عنوان شاه سلسله های ایرانی است که در کتاب هزار و یک شب به همراه شهرزاد قهرمان داستان است.
به گفته علی اصغر حکمت این کتاب پیش از دوره هخامنشی در هند به وجود آمده و قبل از حمله اسکندر، به فارسی (احتمالاً فارسی باستان) ترجمه شده و در قرن سوم هجری زمانی که بغداد مرکز علم و ادب بود از پهلوی به عربی برگردانده شده است. اصل پهلوی کتاب ظاهراً از زمانی که به عربی ترجمه شده از میان رفته است. او دلیل آنکه کتاب پیش از اسکندر به فارسی درآمده را به مروج الذهب مسعودی (درگذشته به سال ۳۴۶ ه.ق) و الفهرست ابن ندیم (درگذشته به سال ۳۸۵ ه.ق) مراجعه می دهد و سپس با اشاراتی به مشابهت هزار و یک شب با کتاب استر تورات استدلال می کند که هر دو کتاب در یک زمان و پیش از حمله اسکندر نوشته شده اند و ریشه واحد دارند. نام ایرانی آن هزار افسان است و وقتی به عربی ترجمه شده، نخست الف خرافه و سپس الف لیله خوانده شده، و چنان که حکمت می گوید در زمان خلفای فاطمی مصر به صورت الف لیلة و لیله (هزار شب و یک شب) درآمده است.
کتاب هزار و یک شب به سه نسخه تقسیم می شود:نسخه هندی که پیش از دوره هخامنشی به زبان سانسکریت نوشته شده،نسخه ایرانی که ترجمه ای از نسخه سانسکریت به فارسی باستان می باشد ونسخه عربی که در دوران هارون الرشید از زبان پهلوی به عربی ترجمه شده.می توان گفت در تمام ترجمه ها تعدادی داستان جدید به آن اضافه شده است.
بهرام بیضایی از دیگر کسانی که در این زمینه کار کرده است و در جواب به شرق شناسانی که ریشهٔ هزار و یک شب را به اعراب و یونانیان نسبت می دهند اما از ایرانی بودن آن سخنی به میان نمی آورند، چنین می گوید:
wiki: هزار و یک شب
هزار و یک شب (ابهام زدایی). هزار و یک شب ممکن است به یکی از موارد زیر اشاره داشته باشد:
هزار و یک شب
هزار و یک شب (مجموعه تلویزیونی)
هزار و یک شب (سریال ترکی)
هزار و یک شب
هزار و یک شب (مجموعه تلویزیونی)
هزار و یک شب (سریال ترکی)
هزار و یک شب (سریال ترکی). هزار و یک شب (ترکی استانبولی: Binbir Gece) نام یک سریال ترکی است که از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۹ ساخته شد. رویدادهای این سریال پیرامون چهار شخصیت ترک، شهرزاد، اونور، کرم و بنو در جریان است.
هزار و یک شب
Las mil y una noches
داستان این مجموعه برداشتی آزاد از داستان هزار و یک شب، یا داستان های عشقی هزار و یک شب است.
شهرزاد (برگزار کورل) که معمار با استعدادی است در شرکت ساختمانی به مدیریت اونور اکسال (خالد ارگنچ) و کرم (تاردو فلوردون) مشغول به کار است، شهرزاد برای درمان پسرش که از بیماری سرطان خون رنج می برد به دویست هزار دلار نیاز دارد در حالی که شهرزاد بعد از تلاش بسیار فقط پنجاه هزار دلار می تواند فراهم کند…
هزار و یک شب
Las mil y una noches
داستان این مجموعه برداشتی آزاد از داستان هزار و یک شب، یا داستان های عشقی هزار و یک شب است.
شهرزاد (برگزار کورل) که معمار با استعدادی است در شرکت ساختمانی به مدیریت اونور اکسال (خالد ارگنچ) و کرم (تاردو فلوردون) مشغول به کار است، شهرزاد برای درمان پسرش که از بیماری سرطان خون رنج می برد به دویست هزار دلار نیاز دارد در حالی که شهرزاد بعد از تلاش بسیار فقط پنجاه هزار دلار می تواند فراهم کند…
هزار و یک شب (مجموعه تلویزیونی). هزار و یک شب نام یک مجموعه تلویزیونی ایرانی است که در سال ۱۳۵۳ و به کارگردانی «پرویز نوری» ساخته شد و از تلویزیون ملی ایران پخش گردید.
فرهنگ سریال های تلویزیونی ایران از آغاز تا امروز؛ ماهنامه سینمایی «فیلم»، شماره ۲۴۵، ۱۵ آذر ۱۳۷۸، صفحه ۱۲۷
فرهنگ سریال های تلویزیونی ایران از آغاز تا امروز؛ ماهنامه سینمایی «فیلم»، شماره ۲۴۵، ۱۵ آذر ۱۳۷۸، صفحه ۱۲۷
دانشنامه آزاد فارسی
تصاویری از هزار و یک شب، اثر صنیع الملک
(یا: اَلْف لَیْلَه و لَیْلَه) مجموعۀ داستان هایی افسانه ای به عربی که ملکه ای به نام شهرزاد هر شب یکی از آن ها را برای شهریار بازمی گفته است. دربارۀ نگارش اصل کتاب و افزوده های آن آگاهی چندانی دردست نیست. آنچه مسلّم است، این اثر قرن ها پیش در مشرق زمین (هند یا ایران) پدید آمده و نمایانگر راستین فرهنگ و ادب شرقی است. در دورۀ عباسیان به زبان عربی گردانیده شده و آنچه هم اکنون از آن به جای مانده همین ترجمۀ عربی با افزوده هایی بر آن است. خاورشناسان، پس از قرن ۱۸، آن را به زبان های اروپایی ترجمه کرده اند و بدین سبب شهرت جهانی یافت و در ادبیّات و هنر مغرب زمین تأثیر گذاشت. برگردان فارسی آن در قرن ۱۳ق به انجام رسیده است. ترجمۀ فارسی آن در حدود ۱۲۵۹ق، در روزگار محمدشاه، به دست عبداللطیف طسوجی تبریزی، با نام الف لیلةولیله صورت گرفت (تبریز، ۱۲۶۱ق) و سروش اصفهانی مأمور شد تا اشعار عربی آن را به اشعار فارسی بگرداند. ابوالفتح خان دهقان سامانی اصفهانی آن را با نام هزاردستان به نظم فارسی درآورد (تهران، ۱۳۱۳ق).
(یا: اَلْف لَیْلَه و لَیْلَه) مجموعۀ داستان هایی افسانه ای به عربی که ملکه ای به نام شهرزاد هر شب یکی از آن ها را برای شهریار بازمی گفته است. دربارۀ نگارش اصل کتاب و افزوده های آن آگاهی چندانی دردست نیست. آنچه مسلّم است، این اثر قرن ها پیش در مشرق زمین (هند یا ایران) پدید آمده و نمایانگر راستین فرهنگ و ادب شرقی است. در دورۀ عباسیان به زبان عربی گردانیده شده و آنچه هم اکنون از آن به جای مانده همین ترجمۀ عربی با افزوده هایی بر آن است. خاورشناسان، پس از قرن ۱۸، آن را به زبان های اروپایی ترجمه کرده اند و بدین سبب شهرت جهانی یافت و در ادبیّات و هنر مغرب زمین تأثیر گذاشت. برگردان فارسی آن در قرن ۱۳ق به انجام رسیده است. ترجمۀ فارسی آن در حدود ۱۲۵۹ق، در روزگار محمدشاه، به دست عبداللطیف طسوجی تبریزی، با نام الف لیلةولیله صورت گرفت (تبریز، ۱۲۶۱ق) و سروش اصفهانی مأمور شد تا اشعار عربی آن را به اشعار فارسی بگرداند. ابوالفتح خان دهقان سامانی اصفهانی آن را با نام هزاردستان به نظم فارسی درآورد (تهران، ۱۳۱۳ق).
wikijoo: هزار_و_یک_شب
نقل قول ها
هزار و یک شب (به عربی:کِتَاب أَلْف لَیْلَة وَلَیْلَة kitāb ʾalf layla wa-layla) مجموعه قصه های خاورمیانه ای و جنوب آسیایی از سده های میانی به عربی است که دربرگیرندهٔ داستان هایی از زبان شهبانو شهرزاد است که به شوهر شیفته ی خود، شهریار گفته می شود.
• «وزیر گفت:ای ملک، شنیده ام که مردی صیّاد در بادیه ها وحشیان صید می کرد. روزی در شکاف کوهی به زیر سنگ اندر عسل بسیار یافت. از ان عسل جمع آورده در مشکی که با خود داشت بگذاشت و مشک به دوش گرفته به شهر درآمد و آن صیاد،• . ج. دوم. ترجمهٔ عبداللطیف تسوجی تبریزی. نشر هرمس، چاپ ۱۳۸۳. شابک ۹۶۴۷۱۰۰۴۱۸. -> هزار و یک شب
• «وزیر گفت:ای ملک، شنیده ام که مردی صیّاد در بادیه ها وحشیان صید می کرد. روزی در شکاف کوهی به زیر سنگ اندر عسل بسیار یافت. از ان عسل جمع آورده در مشکی که با خود داشت بگذاشت و مشک به دوش گرفته به شهر درآمد و آن صیاد،• . ج. دوم. ترجمهٔ عبداللطیف تسوجی تبریزی. نشر هرمس، چاپ ۱۳۸۳. شابک ۹۶۴۷۱۰۰۴۱۸. -> هزار و یک شب
wikiquote: هزار_و_یک_شب
دانشنامه اسلامی
[ویکی نور] هزار و یک شب «الف لیله و لیله». هزار و یک شب، نوشته بی نا، ترجمه عبداللطیف طسوجی تبریزی
کتابی که به نام الف لیله و لیله، در ادبیات شرق و غرب معروف شده است، از آثار بر جای مانده از دو هزار سال پیش به شمار می رود که از روزگار باستان و آیین ها ملت های کهن مشرق زمین گزارش می دهد. اهمیت تاریخی و ادبی هزار و یک شب از این روست که بسیاری از نکته های تاریخی و ادبی و آموزه های اخلاقی در آن یافت می شود و گزارش های آیین های باستانی مردمان هندی و ایرانی و عرب و ترک و چگونگی زندگانی و طرز رزم و بزم و تجارت و زراعت مردم آسیا به ویژه شام و ایران و عراق و مصر و جزیرة العرب را در آن می توان جست. این اثر در تمدن های بزرگی؛ مانند ساسانیان و اسلام (دوران خلفای عباسی و فاطمی و نسل پس از آنان)، دست به دست گشته است و ادبیات آنها و ملل پیش گفته را نمایندگی می کند.
حکایت های این کتاب پنج جلدی که به ساده ترین زبان و نیکوترین تعبیرها ادا شده اند، اخلاق گوناگون بشر را مانند حب و بغض، حسد و فداکاری، بخل و کَرم، ترس و شجاعت و ستم گری و عدالت را به خوبی آشکار می سازند. این حکایات در جامه داستان، مباحث و نکته های فراوانی درباره فنون و علوم گوناگون مانند شعر و ادب و فقه و حکمت و باختن نرد و شطرنج در بردارند و به شیوه قصه پردازانه و به زبان عامیانه از دقایق علوم و حقایق حِکم سخن می گویند؛ چنان که می توان گفت نویسندگان اسپانیولی، این شیوه را از ادبیات عرب اقتباس کرده اند.
روایت اصلی کتاب زیر عنوان هایی قرار دارند که هر یک از آن ها به شماره یکی از شب ها (1001) اشاره می کند. برای نمونه، «چون شب هفتاد و نهم برآمد» یا «چون شب هشتادم برآمد»، اما داستان های مستقل، خود عنوانی جدا دارند که داستان پرداز با نام «قصه» یا «حکایت» بدان ها می پردازد.
هزار و یک شب، در آغاز شب های بس کم تری داشت؛ زیرا هر نسخه ای که از آن فراهم می آمد، گردآورنده اش به گمان کمی و کاستی داستان ها، قصص دیگری از دیگر جاها بر آن می افزود و در کامل کردن نسخه خود می کوشید.
کتابی که به نام الف لیله و لیله، در ادبیات شرق و غرب معروف شده است، از آثار بر جای مانده از دو هزار سال پیش به شمار می رود که از روزگار باستان و آیین ها ملت های کهن مشرق زمین گزارش می دهد. اهمیت تاریخی و ادبی هزار و یک شب از این روست که بسیاری از نکته های تاریخی و ادبی و آموزه های اخلاقی در آن یافت می شود و گزارش های آیین های باستانی مردمان هندی و ایرانی و عرب و ترک و چگونگی زندگانی و طرز رزم و بزم و تجارت و زراعت مردم آسیا به ویژه شام و ایران و عراق و مصر و جزیرة العرب را در آن می توان جست. این اثر در تمدن های بزرگی؛ مانند ساسانیان و اسلام (دوران خلفای عباسی و فاطمی و نسل پس از آنان)، دست به دست گشته است و ادبیات آنها و ملل پیش گفته را نمایندگی می کند.
حکایت های این کتاب پنج جلدی که به ساده ترین زبان و نیکوترین تعبیرها ادا شده اند، اخلاق گوناگون بشر را مانند حب و بغض، حسد و فداکاری، بخل و کَرم، ترس و شجاعت و ستم گری و عدالت را به خوبی آشکار می سازند. این حکایات در جامه داستان، مباحث و نکته های فراوانی درباره فنون و علوم گوناگون مانند شعر و ادب و فقه و حکمت و باختن نرد و شطرنج در بردارند و به شیوه قصه پردازانه و به زبان عامیانه از دقایق علوم و حقایق حِکم سخن می گویند؛ چنان که می توان گفت نویسندگان اسپانیولی، این شیوه را از ادبیات عرب اقتباس کرده اند.
روایت اصلی کتاب زیر عنوان هایی قرار دارند که هر یک از آن ها به شماره یکی از شب ها (1001) اشاره می کند. برای نمونه، «چون شب هفتاد و نهم برآمد» یا «چون شب هشتادم برآمد»، اما داستان های مستقل، خود عنوانی جدا دارند که داستان پرداز با نام «قصه» یا «حکایت» بدان ها می پردازد.
هزار و یک شب، در آغاز شب های بس کم تری داشت؛ زیرا هر نسخه ای که از آن فراهم می آمد، گردآورنده اش به گمان کمی و کاستی داستان ها، قصص دیگری از دیگر جاها بر آن می افزود و در کامل کردن نسخه خود می کوشید.
wikinoor: هزار_و_یک_شب_«الف_لیلة_و_لیلة»
پیشنهاد کاربران
هزار و یک شب مجموعه ای از داستان های افسانه ای قدیمی هندی ، ایرانی و عربی است که به زبان های متعددی منتشر شده است.
شروع داستان به نقل از پادشاهی است ساسانی با عنوان شهریار ( پادشاه ) و روایتگر آن شهرزاد ( دختر وزیر ) است. اکثر ماجراهای آن در بغداد و ایران می گذرد و داستان های آن را از ریشهٔ ایرانی دانسته اند، که تحت تاثیر آثار هندی و عربی بوده است. اینکه داستان های هزار و یک شب مشخص و روشن باشند و تعداد آن ها دقیقا هزار و یک باشد چندان واقعی به نظر نمی رسد. اما داستان های زیادی زیر نام هزار و یک شب نوشته شده است.
محتویات [نمایش]
پیشینه [ویرایش]
سلطان شهرزاد را می بخشد
به گفته علی اصغر حکمت این کتاب پیش از دوره هخامنشی در هند به وجود آمده و قبل از حمله اسکندر به فارسی ( پهلوی ) ترجمه شده و در قرن سوم هجری زمانی که بغداد مرکز علم و ادب بود از پهلوی به عربی برگردانده شده است. اصل پهلوی کتاب ظاهراً از زمانی که به عربی ترجمه شده از میان رفته است. او دلیل آنکه کتاب پیش از اسکندر به فارسی درآمده را به مروج الذهب مسعودی متوفی به سال ۳۴۶ ه. ق و الفهرست ابن ندیم متوفی به سال ۳۸۵ ه. ق مراجعه می دهد و سپس با اشاراتی به مشابهت هزار و یک شب با کتاب استر تورات استدلال می کند که هر دو کتاب در یک زمان و پیش از حمله اسکندر نوشته شده اند و ریشه واحد دارند. نام ایرانی آن هزار افسان است و وقتی به عربی ترجمه شده، نخست الف خرافه و سپس الف لیله خوانده شده، و چنانکه حکمت می گوید در زمان خلفای فاطمی مصر به صورت الف لیلة و لیله ( هزار شب و یک شب ) در آمده است.
در سال ۱۲۵۹ هجری قمری، در زمان محمد شاه به دست عبداللطیف طسوجی به فارسی ترجمه شده ( این کتاب دارای ارزش تاریخی است اما در کل یک سوم کتاب اصلی را هم شامل نمی شود. ) و میرزا محمد علی سروش اصفهانی اشعاری به فارسی برای داستان های آن سروده است که تا زمان ناصرالدین شاه ادامه داشته است. داستان های این کتاب دارای محتوای بسیار بوده از جمله طنز، تعالیم اخلاقی چه بد و چه خوب ( بعضی از داستان های آن تشویق به عیش و نوش و خوش گذرانی می نموده برای همین از این حکایات صرف نظر شده است ولی در بعضی حکایات هم تشویق به عدالت و ایثار و جوانمردی نموده است. ) ، آداب و سنن ملل مختلف، مشکلات اجتماعی، مسافرت و سیاحت و. . .
نسخه کنونی فارسی را عبدالطیف طسوجی در زمان محمد شاه و پسرش ناصرالدین شاه به فارسی درآورد و به چاپ سنگی رسید. «هزار و یک شب» نامی است که از زمان ترجمه طسوجی در دوره قاجار در ایران شهرت یافته و نام قدیم آن هزار افسان بوده است. چاپ کتاب تا زمان انقلاب اسلامی به همان سیاقی که چاپ کلاله خاور درآمده بود، مشکلی نداشت. بعد از انقلاب هم انتشارات هرمس این کتاب را در سال ۱۳۸۳ منتشر کرد که در ۱۳۸۶ به چاپ دوم رسید.
نخستین ترجمهٔ هزار و یکشب به زبان های اروپایی در قرن شانزدهم میلادی به دست آنتوان گالان به فرانسوی درآمد و در سال ۱۷۰۴ میلادی منتشر شد. سر ریچارد برتون نخستین ترجمه انگلیسی این کتاب را در ۱۸۸۵ عرضه کرد. بورخس همه آثارش را مدیون هزار و یک شب می دانست و تأثیر آن بر بسیاری از نویسندگان معروف جهان از جمله کسانی چون جیمز جویس انکارناپذیر است.
حکمت برای اصل و نسب هندی کتاب دو دلیل می آورد. یکی از آن ها قصه های تو در تو ( حکایت در حکایت ) است که در ادبیات هند سابقه دارد و ایرانیان نیز به گفته علامه قزوینی با این شیوه آشنایی داشتند.
شخصیت ها [ویرایش]
علاالدین
شهرزاد قصه گو
محققین هزار ویک شب [ویرایش]
در شرق و غرب بسیاری به تحقیق درباره هزارویک شب پرداخته اند. در ایران هم افرادی به این امر مشغول بوده و هستند.
محمدابراهیم اقلیدی ( هزار و یک شب - دنیای قصه گویی )
بهرام بیضایی ( ریشه یابی درخت کهن )
جلال ستاری ( افسون شهرزاد )
نغمه ثمینی ( کتاب عشق و شعبده )
منابع [ویرایش]
مقاله شاهین خدادادی مقدم در وب گاه بی بی سی فارسی
پیوند به بیرون [ویرایش]
در ویکی انبار پرونده هایی دربارهٔ هزارویک شب موجود است.
نمونه ای از قصه های هزارویک شب
[نهفتن]
ن • ب • و
داستان ها و افسانه های کلاسیک
معروف در سطح بین المللی
ارباب حلقه ها آلیس در سرزمین عجایب بزبز قندی پری دریایی پی پی جوراب بلنده پیر گینت پینوکیو تام انگشتی جادوگر شهر از جوجه اردک زشت خانه شکلاتی دخترک کبریت فروش راپانزل زیبای خفته سفیدبرفی شنل قرمزی کفش قرمزی کلیله و دمنه کوراوغلی ماجراهای تن تن و میلو نی نواز هاملین هزار و یک شب بابا لنگ دراز جک و لوبیای سحرآمیز
کلاسیک فارسی
ابومسلم نامه اسکندرنامه نقالی افسانه شیر سپیدیال امیر ارسلان نامدار چهل طوطی خاله سوسکه خاورنامه خروسک پریشان داراب نامه طرطوسی داستان فلک ناز داستان های امیرحمزه داستان های حسنک دختر شاه پریان سلیم جواهری سمک عیار سندباد شهر موش ها شیرزاد یا ببر و پیرزن عروسک سنگ صبور علاءالدین و چراغ جادو علی بابا و چهل دزد بغداد علی مردان خان عمو زنجیرباف قصه حسین کرد شبستری قصه های شاهنامه کدوی قلقله زن گرگ بد گنده گنجشکک اشی مشی ماهی سیاه کوچولو نارنج و ترنج نجمان خاکی هزار و یک شب هفت لشکر
رده های صفحه: ادبیات فارسی اساطیر ایرانی صد کتاب برتر همه زمان ها به انتخاب گاردین فرهنگ عراق کتاب هاهزار و یک شب
از ویکی پدیا
قس عربی
ألف لیلة ولیلة أو کما تعرف لدى الغرب ( بالإنجلیزیة: Arabian Nights ) أی اللیالی العربیة هی مجموعة متنوعة من القصص الشعبیة عددها حوالی مائتی قصة یتخللها شعر فی نحو 1420 مقطوعة، ویرجع تاریخها الحدیث عندما ترجمها إلى الفرنسیة المستشرق الفرنسی انطوان جالان عام 1704م، والذی صاغ الکتاب بتصرف کبیر، وصار معظم الکتاب یترجم عنه طوال القرن الثامن عشر وما تلاه. وقد قُلّدت اللیالی بصورة کبیرة وأستعملت فی تألیف القصص وخاصة قصص الأطفال، کما کانت . . .
شروع داستان به نقل از پادشاهی است ساسانی با عنوان شهریار ( پادشاه ) و روایتگر آن شهرزاد ( دختر وزیر ) است. اکثر ماجراهای آن در بغداد و ایران می گذرد و داستان های آن را از ریشهٔ ایرانی دانسته اند، که تحت تاثیر آثار هندی و عربی بوده است. اینکه داستان های هزار و یک شب مشخص و روشن باشند و تعداد آن ها دقیقا هزار و یک باشد چندان واقعی به نظر نمی رسد. اما داستان های زیادی زیر نام هزار و یک شب نوشته شده است.
محتویات [نمایش]
پیشینه [ویرایش]
سلطان شهرزاد را می بخشد
به گفته علی اصغر حکمت این کتاب پیش از دوره هخامنشی در هند به وجود آمده و قبل از حمله اسکندر به فارسی ( پهلوی ) ترجمه شده و در قرن سوم هجری زمانی که بغداد مرکز علم و ادب بود از پهلوی به عربی برگردانده شده است. اصل پهلوی کتاب ظاهراً از زمانی که به عربی ترجمه شده از میان رفته است. او دلیل آنکه کتاب پیش از اسکندر به فارسی درآمده را به مروج الذهب مسعودی متوفی به سال ۳۴۶ ه. ق و الفهرست ابن ندیم متوفی به سال ۳۸۵ ه. ق مراجعه می دهد و سپس با اشاراتی به مشابهت هزار و یک شب با کتاب استر تورات استدلال می کند که هر دو کتاب در یک زمان و پیش از حمله اسکندر نوشته شده اند و ریشه واحد دارند. نام ایرانی آن هزار افسان است و وقتی به عربی ترجمه شده، نخست الف خرافه و سپس الف لیله خوانده شده، و چنانکه حکمت می گوید در زمان خلفای فاطمی مصر به صورت الف لیلة و لیله ( هزار شب و یک شب ) در آمده است.
در سال ۱۲۵۹ هجری قمری، در زمان محمد شاه به دست عبداللطیف طسوجی به فارسی ترجمه شده ( این کتاب دارای ارزش تاریخی است اما در کل یک سوم کتاب اصلی را هم شامل نمی شود. ) و میرزا محمد علی سروش اصفهانی اشعاری به فارسی برای داستان های آن سروده است که تا زمان ناصرالدین شاه ادامه داشته است. داستان های این کتاب دارای محتوای بسیار بوده از جمله طنز، تعالیم اخلاقی چه بد و چه خوب ( بعضی از داستان های آن تشویق به عیش و نوش و خوش گذرانی می نموده برای همین از این حکایات صرف نظر شده است ولی در بعضی حکایات هم تشویق به عدالت و ایثار و جوانمردی نموده است. ) ، آداب و سنن ملل مختلف، مشکلات اجتماعی، مسافرت و سیاحت و. . .
نسخه کنونی فارسی را عبدالطیف طسوجی در زمان محمد شاه و پسرش ناصرالدین شاه به فارسی درآورد و به چاپ سنگی رسید. «هزار و یک شب» نامی است که از زمان ترجمه طسوجی در دوره قاجار در ایران شهرت یافته و نام قدیم آن هزار افسان بوده است. چاپ کتاب تا زمان انقلاب اسلامی به همان سیاقی که چاپ کلاله خاور درآمده بود، مشکلی نداشت. بعد از انقلاب هم انتشارات هرمس این کتاب را در سال ۱۳۸۳ منتشر کرد که در ۱۳۸۶ به چاپ دوم رسید.
نخستین ترجمهٔ هزار و یکشب به زبان های اروپایی در قرن شانزدهم میلادی به دست آنتوان گالان به فرانسوی درآمد و در سال ۱۷۰۴ میلادی منتشر شد. سر ریچارد برتون نخستین ترجمه انگلیسی این کتاب را در ۱۸۸۵ عرضه کرد. بورخس همه آثارش را مدیون هزار و یک شب می دانست و تأثیر آن بر بسیاری از نویسندگان معروف جهان از جمله کسانی چون جیمز جویس انکارناپذیر است.
حکمت برای اصل و نسب هندی کتاب دو دلیل می آورد. یکی از آن ها قصه های تو در تو ( حکایت در حکایت ) است که در ادبیات هند سابقه دارد و ایرانیان نیز به گفته علامه قزوینی با این شیوه آشنایی داشتند.
شخصیت ها [ویرایش]
علاالدین
شهرزاد قصه گو
محققین هزار ویک شب [ویرایش]
در شرق و غرب بسیاری به تحقیق درباره هزارویک شب پرداخته اند. در ایران هم افرادی به این امر مشغول بوده و هستند.
محمدابراهیم اقلیدی ( هزار و یک شب - دنیای قصه گویی )
بهرام بیضایی ( ریشه یابی درخت کهن )
جلال ستاری ( افسون شهرزاد )
نغمه ثمینی ( کتاب عشق و شعبده )
منابع [ویرایش]
مقاله شاهین خدادادی مقدم در وب گاه بی بی سی فارسی
پیوند به بیرون [ویرایش]
در ویکی انبار پرونده هایی دربارهٔ هزارویک شب موجود است.
نمونه ای از قصه های هزارویک شب
[نهفتن]
ن • ب • و
داستان ها و افسانه های کلاسیک
معروف در سطح بین المللی
ارباب حلقه ها آلیس در سرزمین عجایب بزبز قندی پری دریایی پی پی جوراب بلنده پیر گینت پینوکیو تام انگشتی جادوگر شهر از جوجه اردک زشت خانه شکلاتی دخترک کبریت فروش راپانزل زیبای خفته سفیدبرفی شنل قرمزی کفش قرمزی کلیله و دمنه کوراوغلی ماجراهای تن تن و میلو نی نواز هاملین هزار و یک شب بابا لنگ دراز جک و لوبیای سحرآمیز
کلاسیک فارسی
ابومسلم نامه اسکندرنامه نقالی افسانه شیر سپیدیال امیر ارسلان نامدار چهل طوطی خاله سوسکه خاورنامه خروسک پریشان داراب نامه طرطوسی داستان فلک ناز داستان های امیرحمزه داستان های حسنک دختر شاه پریان سلیم جواهری سمک عیار سندباد شهر موش ها شیرزاد یا ببر و پیرزن عروسک سنگ صبور علاءالدین و چراغ جادو علی بابا و چهل دزد بغداد علی مردان خان عمو زنجیرباف قصه حسین کرد شبستری قصه های شاهنامه کدوی قلقله زن گرگ بد گنده گنجشکک اشی مشی ماهی سیاه کوچولو نارنج و ترنج نجمان خاکی هزار و یک شب هفت لشکر
رده های صفحه: ادبیات فارسی اساطیر ایرانی صد کتاب برتر همه زمان ها به انتخاب گاردین فرهنگ عراق کتاب هاهزار و یک شب
از ویکی پدیا
قس عربی
ألف لیلة ولیلة أو کما تعرف لدى الغرب ( بالإنجلیزیة: Arabian Nights ) أی اللیالی العربیة هی مجموعة متنوعة من القصص الشعبیة عددها حوالی مائتی قصة یتخللها شعر فی نحو 1420 مقطوعة، ویرجع تاریخها الحدیث عندما ترجمها إلى الفرنسیة المستشرق الفرنسی انطوان جالان عام 1704م، والذی صاغ الکتاب بتصرف کبیر، وصار معظم الکتاب یترجم عنه طوال القرن الثامن عشر وما تلاه. وقد قُلّدت اللیالی بصورة کبیرة وأستعملت فی تألیف القصص وخاصة قصص الأطفال، کما کانت . . .
کلمات دیگر: