برابر پارسی : بادنگان
بادنجان
برابر پارسی : بادنگان
فارسی به انگلیسی
eggplant, aubergine, brinjal
aubergine
فارسی به عربی
باذنجان
مترادف و متضاد
بادمجان، بادنجان
فرهنگ فارسی
(گیاه شناسی) میوه‌ی گیاه یکساله از تیره‌ی بادنجانیان، بادمجان
سرده‌ای از بادنجان‌سانان علفی پهن‌برگ یا بالارونده یا بوته‌ای یا درختچه‌ای یا درختی کوچک یک یا چندساله با 1500 تا 2000 گونه که تنوع و گسترش جهانی دارند و شامل گیاهان خوراکی ارزشمند و همچنین شماری گیاهان سمی هستند؛ برگ‌های آنها معمولاً کرک‌دار و پهن و متناوب است و گل‌ها اغلب بر روی محور برگی یا نزدیک آن به شکل منفرد یا خوشه‌های کم‌گل میروید و کاسۀ آنها پیوسته و جامشان منظم است
( اسم ) گیاهی از تیر. بادنجانیان که اصلش از هندوستان است . میوه اش درشت و بیضوی و دراز اندام یا گرد که برنگ بنفش متمایل بسیاه و سفید و گاهی زرد و قرمز دیده میشود ولی میو. خوراکی آن همیشه بنفش سیاه رنگ است .
دهی از جهرم
دهی از جهرم
جملات نمونه
بادنجانی
eggplant-colored, solanaceous
بادنجان دور قاب چین
subservient, crawler, flatterer, sycophant, officious, obsequious
لغت نامه دهخدا
بادنجان. [ دَ / دِ ] ( اِ ) بمعنی بادنگانست. ( برهان ) ( شرفنامه منیری ). بمعنی بادنگانست و آن ترکاریست معروف که بهندی بیگن گویند. ( آنندراج ). باتِنگان. ( محمودبن عمر ). معروف است ، بعض عرب آنرا کهکب خوانند. ( نزهة القلوب ). مَغْد. ( المعرب جوالیقی ص 314 ) ( منتهی الارب ). حَیْصَل. ( تاج العروس ) ( بحر الجواهر ). کَهْکَم. قَهْقَب. ( منتهی الارب ) ( تاج العروس ). کَهْکَب. ( منتهی الارب ) ( تاج العروس ). بطلجان. ( فرهنگ فرانسه بفارسی نفیسی ). اَنَب. ( بحر الجواهر ). حدق ، یا حَذَق. ( المعرب جوالیقی ص 314 ) ( برهان ). بادنگان. ( منتهی الارب ). وَغْد. شرجبان. انفحة. ( نشوءاللغه ). گیاهی از طایفه سلانه که بار آن مأکول است و انب و پاتشگا و یا پاتنگا و کهپرک نیز گویند. ( ناظم الاطباء ). نام یک قسم پاگوشتی است که در تمام بلاد متمدنه پخته و خورده میشودو چند قسم خورش با گوشت و بی گوشت از آن درست میشودو نامهای دیگرش باتنگان و بادنگان است. لفظ مذکور معرب بادنگانست لیکن اکنون در تکلم فارسی همین معرب استعمال میشود. ( فرهنگ نظام ). رجوع به شعوری ج 1 ورق 180 و دزی ج 1 ص 47، و بادنجان شود. مؤلف اختیارات بدیعی آرد: انب و حیصل و مغد و وغد و حدق خوانند. بهترین وی فارسی شیرین تازه بود و طبیعت وی گرم و خشک است در دویم ، اگر در روغن بریان کنند شکم براند و اگردر سرکه پزند امساک کند و درد معده و خاصره آورد و سر و چشم را بد بود و خون سیاه از وی حاصل شود و مولّد سودا بود و سدّه جگر آورد و بواسیر و لون را سیاه گرداند. شیخ الرئیس گوید: کهن وی بد بود و تازه سالم تر بود و جذام و صداع و بیخوابی آورد. مولد کَلَف وسده جگر بود. بسرکه پزند سده جگر بگشاید، اما بواسیر آورد، لیکن گل وی در سایه خشک کنند و سحق کنند طلای نافع بود جهت بواسیر و اگر بادنجان زرد با روغن بزر پزند و از آن روغن موم روغن سازند و شقاق کعبین ومیان انگشتان طلا کنند بغایت نافع بود و اگر گل وی با روغن بادام تلخ هم چندان بکوبند و بروغن بنفشه سرشته و بر بواسیر طلا کنند ببرد بفرمان خدای تعالی ، و مجربست ، و اگر بادنجان بسوزانند و خاکستر آن با سرکه بسرشند و بر ثوالیل طلا کنند، ببرد البته وثالیل بشیرازی کوک خوانند و گویند مقوی معده بود و قطع نزف الدم بکند بخاصیت خوردن وی و اولی آن بود که در آب و نمک بجوشانند یا مسلوق کنند و با روغن کنجد یا بادام بریان کنند و یا با سرکه و کرویا ( کراویه = زیره ). ( اختیارات بدیعی ). و رجوع به صیدنه ابوریحان و تحفه حکیم مؤمن و مخزن الادویه ، و بادنجان شود :
بادنجان . [ دَ / دِ ] (اِ) بمعنی بادنگانست . (برهان ) (شرفنامه ٔ منیری ). بمعنی بادنگانست و آن ترکاریست معروف که بهندی بیگن گویند. (آنندراج ). باتِنگان . (محمودبن عمر). معروف است ، بعض عرب آنرا کهکب خوانند. (نزهة القلوب ). مَغْد. (المعرب جوالیقی ص 314) (منتهی الارب ). حَیْصَل . (تاج العروس ) (بحر الجواهر). کَهْکَم . قَهْقَب . (منتهی الارب ) (تاج العروس ). کَهْکَب . (منتهی الارب ) (تاج العروس ). بطلجان . (فرهنگ فرانسه بفارسی نفیسی ). اَنَب . (بحر الجواهر). حدق ، یا حَذَق . (المعرب جوالیقی ص 314) (برهان ). بادنگان . (منتهی الارب ). وَغْد. شرجبان . انفحة. (نشوءاللغه ). گیاهی از طایفه ٔ سلانه که بار آن مأکول است و انب و پاتشگا و یا پاتنگا و کهپرک نیز گویند. (ناظم الاطباء). نام یک قسم پاگوشتی است که در تمام بلاد متمدنه پخته و خورده میشودو چند قسم خورش با گوشت و بی گوشت از آن درست میشودو نامهای دیگرش باتنگان و بادنگان است . لفظ مذکور معرب بادنگانست لیکن اکنون در تکلم فارسی همین معرب استعمال میشود. (فرهنگ نظام ). رجوع به شعوری ج 1 ورق 180 و دزی ج 1 ص 47، و بادنجان شود. مؤلف اختیارات بدیعی آرد: انب و حیصل و مغد و وغد و حدق خوانند. بهترین وی فارسی شیرین تازه بود و طبیعت وی گرم و خشک است در دویم ، اگر در روغن بریان کنند شکم براند و اگردر سرکه پزند امساک کند و درد معده و خاصره آورد و سر و چشم را بد بود و خون سیاه از وی حاصل شود و مولّد سودا بود و سدّه ٔ جگر آورد و بواسیر و لون را سیاه گرداند. شیخ الرئیس گوید: کهن وی بد بود و تازه سالم تر بود و جذام و صداع و بیخوابی آورد. مولد کَلَف وسده ٔ جگر بود. بسرکه پزند سده ٔ جگر بگشاید، اما بواسیر آورد، لیکن گل وی در سایه خشک کنند و سحق کنند طلای نافع بود جهت بواسیر و اگر بادنجان زرد با روغن بزر پزند و از آن روغن موم روغن سازند و شقاق کعبین ومیان انگشتان طلا کنند بغایت نافع بود و اگر گل وی با روغن بادام تلخ هم چندان بکوبند و بروغن بنفشه سرشته و بر بواسیر طلا کنند ببرد بفرمان خدای تعالی ، و مجربست ، و اگر بادنجان بسوزانند و خاکستر آن با سرکه بسرشند و بر ثوالیل طلا کنند، ببرد البته وثالیل بشیرازی کوک خوانند و گویند مقوی معده بود و قطع نزف الدم بکند بخاصیت خوردن وی و اولی آن بود که در آب و نمک بجوشانند یا مسلوق کنند و با روغن کنجد یا بادام بریان کنند و یا با سرکه و کرویا (کراویه = زیره ). (اختیارات بدیعی ). و رجوع به صیدنه ٔ ابوریحان و تحفه ٔ حکیم مؤمن و مخزن الادویه ، و بادنجان شود :
دوغبائی در میان پای او
سهمگین باشد ببادنجان من .
بابه بریان چه دگر صحبت بادنجان دید
از شعف سرخ برآمد بمثال گلنار.
- بادنجان دورقاب چین ؛ چاپلوس . متملق . نظیر سبزی پاک کن . (امثال و حکم دهخدا).
- امثال :
بادنجان باد دارد، بلی ، ندارد بلی ؛ بهر طریق که منافع اقتضا کند تسلیم شدن . (امثال و حکم دهخدا).
بادنجان بد آفت ندارد؛ بیشتر مردمان زشت کار و ستمگر دیر زیند. (امثال و حکم دهخدا).
مگر من نوکر بادنجانم ، نوکر بادنجان بودن ؛ تسلیم و مطیع حاکم وقت بودن . (فرهنگ نظام ).
دوغبائی در میان پای او
سهمگین باشد ببادنجان من .
سعدی (هزلیات ).
بابه بریان چه دگر صحبت بادنجان دید
از شعف سرخ برآمد بمثال گلنار.
بسحاق اطعمه .
- بادنجان دورقاب چین ؛ چاپلوس . متملق . نظیر سبزی پاک کن . (امثال و حکم دهخدا).
- امثال :
بادنجان باد دارد، بلی ، ندارد بلی ؛ بهر طریق که منافع اقتضا کند تسلیم شدن . (امثال و حکم دهخدا).
بادنجان بد آفت ندارد؛ بیشتر مردمان زشت کار و ستمگر دیر زیند. (امثال و حکم دهخدا).
مگر من نوکر بادنجانم ، نوکر بادنجان بودن ؛ تسلیم و مطیع حاکم وقت بودن . (فرهنگ نظام ).
بادنجان . [ دِ ] (اِخ ) دهی است از دهستان وبخش سیمکان شهرستان جهرم . در 25هزارگزی شمال باختر کلاکلی کنار راه عمومی سیمکان به میمند، در دامنه واقعست . هوایش گرم و دارای 241 تن سکنه میباشد. آبش از چشمه و قنات و محصولش غلات ، برنج ، خرما، لیمو و شغل مردمش زراعت و باغداری و صنعت دستی زنانش گلیم بافیست . (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 7).
فرهنگ عمید
= بادمجان
بادمجان#NAME?
دانشنامه عمومی
بادنجان یا بادمجان، این واژه در واقع معرّب شدهٔ «پاتنگان» یا «پاتمگان» که یک وام واژه از زبان ترکی است و هم چنین در خودِ تُرکی با نام دیگر "کهپَرَک" نیز خوانده می شود. بادنجان گیاهی خوراکی از تیرهٔ بادنجانیان است. به نظر می رسد که این گیاه بومی هندوستان بوده است.این گیاه در تمام مناطق گرم سیری و نیمه گرم سیری رشد می کند. ارتفاع آن به ۴۰ تا ۱۵۰ سانتی متر نیز می رسد.
بادنجان معمولی یا بادنجان آمریکائی با (نام علمی: Solanum melongena L. var. esculentum) شامل جوره های سفید با ارقام زیادی است.
بادنجان قلمی (نام علمی: Solanum melongena L. var. serpentinum)
بادنجان پاکوتاه (نام علمی: Solanum melongena L. var. depressum)
این گیاه به طور گسترده ای در آشپزی استفاده می شود. بادنجان در پخت غذاهائی مانند کشک بادنجان، خورش بادنجان، دلمه، بادنجان شکم پر، و بادنجان شکم پر ایتالیائی کاربرد دارد. گیاه بادنجان به عنوان عضوی از سردهٔ بادنجان با گوجه فرنگی و سیب زمینی مربوط است.
بادنجان گیاه ظریف پایا و گرم سیری است که اغلب به عنوان یک گیاه حساس و نیمه مقاومِ یک ساله در مناطق معتدل کاشته می شود که ساقهٔ آن اغلب خاردار است. گل بادنجان به رنگ سفید تا بنفش و دارای پنج گل برگ و پرچم هائی به رنگ زرد است.
میوهٔ تخم مرغی شکل، براق و بنفش گوشتی سفید و بافتی گوشتی دارد. هنگام بریدن بادنجان، سطح بریده شده به سرعت برنگ قهوه ای درمی آید.
بادنجان معمولی یا بادنجان آمریکائی با (نام علمی: Solanum melongena L. var. esculentum) شامل جوره های سفید با ارقام زیادی است.
بادنجان قلمی (نام علمی: Solanum melongena L. var. serpentinum)
بادنجان پاکوتاه (نام علمی: Solanum melongena L. var. depressum)
این گیاه به طور گسترده ای در آشپزی استفاده می شود. بادنجان در پخت غذاهائی مانند کشک بادنجان، خورش بادنجان، دلمه، بادنجان شکم پر، و بادنجان شکم پر ایتالیائی کاربرد دارد. گیاه بادنجان به عنوان عضوی از سردهٔ بادنجان با گوجه فرنگی و سیب زمینی مربوط است.
بادنجان گیاه ظریف پایا و گرم سیری است که اغلب به عنوان یک گیاه حساس و نیمه مقاومِ یک ساله در مناطق معتدل کاشته می شود که ساقهٔ آن اغلب خاردار است. گل بادنجان به رنگ سفید تا بنفش و دارای پنج گل برگ و پرچم هائی به رنگ زرد است.
میوهٔ تخم مرغی شکل، براق و بنفش گوشتی سفید و بافتی گوشتی دارد. هنگام بریدن بادنجان، سطح بریده شده به سرعت برنگ قهوه ای درمی آید.
wiki: کاسه آنها پیوسته و جامشان منظم است.
بادنجان Solanum melongena
بادنجان تاجریزی Solanum nigrum
تاماریلو Solanum betaceum
تاماریلوی کوتوله Solanum abutiloides
تزیمبالو Solanum caripense
تلخ و شیرین Solanum dulcamara
توت آفتابی Solanum retroflexum
سولانوم ماریکاتوم Solanum muricatum
گوجه انگورکی Solanum pimpinellifolium
گوجه فرنگی Solanum lycopersicum
نارانجیلا Solanum quitoense
Solanum abancayense
Solanum abbotianum
Solanum abitaguense
Solanum abollatum
Solanum abortivum
Solanum abutilifolium
Solanum abutiloides
Solanum acanthodapis
Solanum acanthodes
Solanum acaule
Solanum acayucense
Solanum accrescens
Solanum acerifolium
Solanum acetosaefolium
Solanum acroglossum
Solanum acropterum
Solanum acroscopicum
Solanum actaeabotrys
Solanum actephilum
Solanum aculeastrum
Solanum aculeatissimum
Solanum aculeolatum
Solanum acuminatum
Solanum acutilobum
Solanum adelense
Solanum adenophorum
Solanum adoense
Solanum adscendens
Solanum adspersum
Solanum aemulans
Solanum aethiopicum
Solanum affine
Solanum africanum
Solanum agrarium
Solanum agrimoniifolium
Solanum ahanjuiri
Solanum alatirameum
Solanum albidum
Solanum albornozii
Solanum aldabrense
Solanum aligerum
Solanum allophyllum
Solanum aloysiifolium
Solanum alphonsei
Solanum alpinum
Solanum alternatopinnatum
Solanum altissimum
Solanum amblophyllum
Solanum amblycalyx
Solanum amblymerum
Solanum americanum
Solanum ammophilum
Solanum amnicola
Solanum amotapense
Solanum amygdalifolium
Solanum anamatophilum
Solanum anceps
Solanum andreanum
Solanum anfractum
Solanum anguivi
Solanum angustialatum
Solanum angustifidum
Solanum angustifolium
Solanum angustum
Solanum anisophyllum
Solanum annuum
Solanum anoacanthum
Solanum anomalostemon
Solanum anomalum
Solanum apaporanum
Solanum aparadense
Solanum aphyodendron
Solanum apiahyense
Solanum apiculatum
Solanum appendiculatum
Solanum appressum
Solanum arachnidanthum
Solanum arboreum
Solanum arcanum
Solanum arenarium
Solanum argenteum
Solanum argentinum
Solanum argopetalum
Solanum aridum
Solanum armentalis
Solanum armourense
Solanum arundo
Solanum ashbyae
Solanum asperolanatum
Solanum aspersum
Solanum asperum
Solanum asterophorum
Solanum asteropilodes
Solanum asymmetriphyllum
Solanum athenae
Solanum atitlanum
Solanum atropurpureum
Solanum aturense
Solanum augustii
Solanum aureitomentosum'
Solanum aureum
Solanum aviculare
Solanum axillifolium
Solanum ayacuchense
Solanum bahamense
Solanum bahianum
Solanum barbeyanum
Solanum barbisetum
Solanum barbulatum
Solanum basendopogon
Solanum batoides
Solanum bauerianum
Solanum beaugleholei
Solanum bellicosum
Solanum bellum
Solanum benadirense
Solanum benderianum
Solanum beniense
Solanum bequaertii
Solanum berthaultii
Solanum betaceum
Solanum betroka
Solanum bicolor
Solanum bistellatum
Solanum blanco-galdosii
Solanum boldoense
Solanum bolivianum
Solanum boliviense
Solanum bombycinum
Solanum bonariense
Solanum borgmannii
Solanum brachyantherum
Solanum brevifolium
Solanum brevipedicellatum
Solanum brownii
Solanum buddleifolium
Solanum buesii
Solanum bulbocastanum
Solanum bullatum
Solanum bumeliifolium
Solanum burchellii
Solanum burkartii
Solanum caavurana
Solanum cacosmum
Solanum caesium
Solanum cajamarquense
Solanum cajanumense
Solanum caldense
Solanum calidum
Solanum calileguae
Solanum callianthum
Solanum campaniforme
Solanum campanulatum
Solanum campanuliflorum
Solanum campechiense
Solanum camptostylum
Solanum campylacanthum
Solanum candidum
Solanum canense
Solanum canoasense
Solanum cantense
Solanum capense
Solanum capillipes
Solanum capsiciforme
Solanum capsicoides
Solanum carautae
Solanum cardiophyllum
Solanum carduiforme
Solanum caricaefolium
Solanum caripense
Solanum carolinense
Solanum cassioides
Solanum castaneum
Solanum cataphractum
Solanum catilliflorum
Solanum catombelense
Solanum celatum
Solanum celsum
Solanum centrale
Solanum cerasiferum
Solanum cernuum
Solanum chacoense
Solanum chaetophorum
Solanum chalmersii
Solanum chamaeacanthum
Solanum chamaepolybotryon
Solanum chamaesarachidium
Solanum cheesmaniae
Solanum chenopodinum
Solanum chenopodioides
Solanum chiapasense
Solanum chilense
Solanum chilliasense
Solanum chimborazense
Solanum chippendalei
Solanum chiquidenum
Solanum chlamydogynum
Solanum chmielewskii
Solanum chomatophilum
Solanum chrysotrichum
Solanum cinereum
Solanum cinnamomeum
Solanum circaeifolium
Solanum circinatum
Solanum citrinum
Solanum citrullifolium
Solanum cladotrichum
Solanum clandestinum
Solanum clarkiae
Solanum clarum
Solanum clathratum
Solanum cleistogamum
Solanum clivorum
Solanum coactiliferum
Solanum coagulans
Solanum coalitum
Solanum cobanense
Solanum cochabambense
Solanum cochoae
Solanum cocosoides
Solanum colombianum
Solanum comarapanum
Solanum commersonii
Solanum complectens
Solanum compressum
Solanum concarense
Solanum concinnum
Solanum confertiseriatum
Solanum confine
Solanum confusum
Solanum conglobatum
Solanum conicum
Solanum conocarpum
Solanum consimile
Solanum contumazaense
Solanum cookii
Solanum coquimbense
Solanum coracinum
Solanum cordatum
Solanum cordifolium
Solanum cordioides
Solanum cordovense
Solanum coriaceum
Solanum corifolium
Solanum corneliomulleri
Solanum cornifolium
Solanum corumbense
Solanum corymbiflorum
Solanum corymbosum
Solanum costatum
Solanum crassitomentosum
Solanum crebrispinum
Solanum crebrum
Solanum crinitipes
Solanum crinitum
Solanum crispum
Solanum croatii
Solanum crotonifolium
Solanum crotonoides
Solanum cruciferum
Solanum cucullatum
Solanum cunninghamii
Solanum curtilobum
Solanum cutervanum
Solanum cyaneopurpureum
Solanum cyclophyllum
Solanum cylindricum
Solanum cymbalariifolium
Solanum dallmannianum
Solanum damarense
Solanum dammerianum
Solanum daphnophyllum
Solanum darienense
Solanum dasyadenium
Solanum dasyanthum
Solanum dasyneuron
Solanum dasyphyllum
Solanum davidsei
Solanum davisense
Solanum decompositiflorum
Solanum decorum
Solanum defensum
Solanum deflexicarpum
Solanum deflexiflorum
Solanum deflexum
Solanum delagoense
Solanum delicatulum
Solanum delitescens
Solanum demissum
Solanum dendroicum
Solanum dennekense
Solanum denseaculeatum
Solanum densevestitum
Solanum depauperatum
Solanum diamantinense
Solanum dianthophorum
Solanum dianthum
Solanum dichroandrum
Solanum didymum
Solanum dimidiatum
Solanum dimorphandrum
Solanum dimorphispinum
Solanum dioicum
Solanum diphyllum
Solanum diploconos
Solanum discolor
Solanum dissectum
Solanum dissimile
Solanum distichophyllum
Solanum distichum
Solanum ditrichum
Solanum diversiflorum
Solanum diversifolium
Solanum dolichocremastrum
Solanum dolichorhachis
Solanum dolichosepalum
Solanum dolosum
Solanum donianum
Solanum douglasii
Solanum dryanderense
Solanum dulcamara
Solanum dulcamaroides
Solanum dumicola
Solanum dunalianum
Solanum dysprosium
Solanum eardleyae
Solanum eburneum
Solanum echegarayi
Solanum echinatum
Solanum edinense
Solanum edmondstonii
Solanum ehrenbergii
Solanum elachophyllum
Solanum elaeagnifolium
Solanum elegans
Solanum ellipticum
Solanum elvasioides
Solanum eminens
Solanum endoadenium
Solanum endopogon
Solanum ensifolium
Solanum eremophilum
Solanum erianthum
Solanum erosomarginatum
Solanum erosum
Solanum erythracanthum
Solanum erythrotrichum
Solanum esuriale
Solanum etuberosum
Solanum euacanthum
Solanum evolvulifolium
Solanum evonymoides
Solanum excisirhombeum
Solanum exiguum
Solanum expedunculatum
Solanum falconense
Solanum fallax
Solanum felinum
Solanum fernandezianum
Solanum ferocissimum
Solanum ferox
Solanum ferrugineum
Solanum fervens
Solanum fiebrigii
Solanum filiforme
Solanum flaccidum
Solanum flagellare
Solanum flagelliferum
Solanum flahaultii
واژه های مصوب فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی. دوره ۸. سال ۱۳۹۰.
بادنجان Solanum melongena
بادنجان تاجریزی Solanum nigrum
تاماریلو Solanum betaceum
تاماریلوی کوتوله Solanum abutiloides
تزیمبالو Solanum caripense
تلخ و شیرین Solanum dulcamara
توت آفتابی Solanum retroflexum
سولانوم ماریکاتوم Solanum muricatum
گوجه انگورکی Solanum pimpinellifolium
گوجه فرنگی Solanum lycopersicum
نارانجیلا Solanum quitoense
Solanum abancayense
Solanum abbotianum
Solanum abitaguense
Solanum abollatum
Solanum abortivum
Solanum abutilifolium
Solanum abutiloides
Solanum acanthodapis
Solanum acanthodes
Solanum acaule
Solanum acayucense
Solanum accrescens
Solanum acerifolium
Solanum acetosaefolium
Solanum acroglossum
Solanum acropterum
Solanum acroscopicum
Solanum actaeabotrys
Solanum actephilum
Solanum aculeastrum
Solanum aculeatissimum
Solanum aculeolatum
Solanum acuminatum
Solanum acutilobum
Solanum adelense
Solanum adenophorum
Solanum adoense
Solanum adscendens
Solanum adspersum
Solanum aemulans
Solanum aethiopicum
Solanum affine
Solanum africanum
Solanum agrarium
Solanum agrimoniifolium
Solanum ahanjuiri
Solanum alatirameum
Solanum albidum
Solanum albornozii
Solanum aldabrense
Solanum aligerum
Solanum allophyllum
Solanum aloysiifolium
Solanum alphonsei
Solanum alpinum
Solanum alternatopinnatum
Solanum altissimum
Solanum amblophyllum
Solanum amblycalyx
Solanum amblymerum
Solanum americanum
Solanum ammophilum
Solanum amnicola
Solanum amotapense
Solanum amygdalifolium
Solanum anamatophilum
Solanum anceps
Solanum andreanum
Solanum anfractum
Solanum anguivi
Solanum angustialatum
Solanum angustifidum
Solanum angustifolium
Solanum angustum
Solanum anisophyllum
Solanum annuum
Solanum anoacanthum
Solanum anomalostemon
Solanum anomalum
Solanum apaporanum
Solanum aparadense
Solanum aphyodendron
Solanum apiahyense
Solanum apiculatum
Solanum appendiculatum
Solanum appressum
Solanum arachnidanthum
Solanum arboreum
Solanum arcanum
Solanum arenarium
Solanum argenteum
Solanum argentinum
Solanum argopetalum
Solanum aridum
Solanum armentalis
Solanum armourense
Solanum arundo
Solanum ashbyae
Solanum asperolanatum
Solanum aspersum
Solanum asperum
Solanum asterophorum
Solanum asteropilodes
Solanum asymmetriphyllum
Solanum athenae
Solanum atitlanum
Solanum atropurpureum
Solanum aturense
Solanum augustii
Solanum aureitomentosum'
Solanum aureum
Solanum aviculare
Solanum axillifolium
Solanum ayacuchense
Solanum bahamense
Solanum bahianum
Solanum barbeyanum
Solanum barbisetum
Solanum barbulatum
Solanum basendopogon
Solanum batoides
Solanum bauerianum
Solanum beaugleholei
Solanum bellicosum
Solanum bellum
Solanum benadirense
Solanum benderianum
Solanum beniense
Solanum bequaertii
Solanum berthaultii
Solanum betaceum
Solanum betroka
Solanum bicolor
Solanum bistellatum
Solanum blanco-galdosii
Solanum boldoense
Solanum bolivianum
Solanum boliviense
Solanum bombycinum
Solanum bonariense
Solanum borgmannii
Solanum brachyantherum
Solanum brevifolium
Solanum brevipedicellatum
Solanum brownii
Solanum buddleifolium
Solanum buesii
Solanum bulbocastanum
Solanum bullatum
Solanum bumeliifolium
Solanum burchellii
Solanum burkartii
Solanum caavurana
Solanum cacosmum
Solanum caesium
Solanum cajamarquense
Solanum cajanumense
Solanum caldense
Solanum calidum
Solanum calileguae
Solanum callianthum
Solanum campaniforme
Solanum campanulatum
Solanum campanuliflorum
Solanum campechiense
Solanum camptostylum
Solanum campylacanthum
Solanum candidum
Solanum canense
Solanum canoasense
Solanum cantense
Solanum capense
Solanum capillipes
Solanum capsiciforme
Solanum capsicoides
Solanum carautae
Solanum cardiophyllum
Solanum carduiforme
Solanum caricaefolium
Solanum caripense
Solanum carolinense
Solanum cassioides
Solanum castaneum
Solanum cataphractum
Solanum catilliflorum
Solanum catombelense
Solanum celatum
Solanum celsum
Solanum centrale
Solanum cerasiferum
Solanum cernuum
Solanum chacoense
Solanum chaetophorum
Solanum chalmersii
Solanum chamaeacanthum
Solanum chamaepolybotryon
Solanum chamaesarachidium
Solanum cheesmaniae
Solanum chenopodinum
Solanum chenopodioides
Solanum chiapasense
Solanum chilense
Solanum chilliasense
Solanum chimborazense
Solanum chippendalei
Solanum chiquidenum
Solanum chlamydogynum
Solanum chmielewskii
Solanum chomatophilum
Solanum chrysotrichum
Solanum cinereum
Solanum cinnamomeum
Solanum circaeifolium
Solanum circinatum
Solanum citrinum
Solanum citrullifolium
Solanum cladotrichum
Solanum clandestinum
Solanum clarkiae
Solanum clarum
Solanum clathratum
Solanum cleistogamum
Solanum clivorum
Solanum coactiliferum
Solanum coagulans
Solanum coalitum
Solanum cobanense
Solanum cochabambense
Solanum cochoae
Solanum cocosoides
Solanum colombianum
Solanum comarapanum
Solanum commersonii
Solanum complectens
Solanum compressum
Solanum concarense
Solanum concinnum
Solanum confertiseriatum
Solanum confine
Solanum confusum
Solanum conglobatum
Solanum conicum
Solanum conocarpum
Solanum consimile
Solanum contumazaense
Solanum cookii
Solanum coquimbense
Solanum coracinum
Solanum cordatum
Solanum cordifolium
Solanum cordioides
Solanum cordovense
Solanum coriaceum
Solanum corifolium
Solanum corneliomulleri
Solanum cornifolium
Solanum corumbense
Solanum corymbiflorum
Solanum corymbosum
Solanum costatum
Solanum crassitomentosum
Solanum crebrispinum
Solanum crebrum
Solanum crinitipes
Solanum crinitum
Solanum crispum
Solanum croatii
Solanum crotonifolium
Solanum crotonoides
Solanum cruciferum
Solanum cucullatum
Solanum cunninghamii
Solanum curtilobum
Solanum cutervanum
Solanum cyaneopurpureum
Solanum cyclophyllum
Solanum cylindricum
Solanum cymbalariifolium
Solanum dallmannianum
Solanum damarense
Solanum dammerianum
Solanum daphnophyllum
Solanum darienense
Solanum dasyadenium
Solanum dasyanthum
Solanum dasyneuron
Solanum dasyphyllum
Solanum davidsei
Solanum davisense
Solanum decompositiflorum
Solanum decorum
Solanum defensum
Solanum deflexicarpum
Solanum deflexiflorum
Solanum deflexum
Solanum delagoense
Solanum delicatulum
Solanum delitescens
Solanum demissum
Solanum dendroicum
Solanum dennekense
Solanum denseaculeatum
Solanum densevestitum
Solanum depauperatum
Solanum diamantinense
Solanum dianthophorum
Solanum dianthum
Solanum dichroandrum
Solanum didymum
Solanum dimidiatum
Solanum dimorphandrum
Solanum dimorphispinum
Solanum dioicum
Solanum diphyllum
Solanum diploconos
Solanum discolor
Solanum dissectum
Solanum dissimile
Solanum distichophyllum
Solanum distichum
Solanum ditrichum
Solanum diversiflorum
Solanum diversifolium
Solanum dolichocremastrum
Solanum dolichorhachis
Solanum dolichosepalum
Solanum dolosum
Solanum donianum
Solanum douglasii
Solanum dryanderense
Solanum dulcamara
Solanum dulcamaroides
Solanum dumicola
Solanum dunalianum
Solanum dysprosium
Solanum eardleyae
Solanum eburneum
Solanum echegarayi
Solanum echinatum
Solanum edinense
Solanum edmondstonii
Solanum ehrenbergii
Solanum elachophyllum
Solanum elaeagnifolium
Solanum elegans
Solanum ellipticum
Solanum elvasioides
Solanum eminens
Solanum endoadenium
Solanum endopogon
Solanum ensifolium
Solanum eremophilum
Solanum erianthum
Solanum erosomarginatum
Solanum erosum
Solanum erythracanthum
Solanum erythrotrichum
Solanum esuriale
Solanum etuberosum
Solanum euacanthum
Solanum evolvulifolium
Solanum evonymoides
Solanum excisirhombeum
Solanum exiguum
Solanum expedunculatum
Solanum falconense
Solanum fallax
Solanum felinum
Solanum fernandezianum
Solanum ferocissimum
Solanum ferox
Solanum ferrugineum
Solanum fervens
Solanum fiebrigii
Solanum filiforme
Solanum flaccidum
Solanum flagellare
Solanum flagelliferum
Solanum flahaultii
واژه های مصوب فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی. دوره ۸. سال ۱۳۹۰.
wiki: بادنجان (سرده)
دانشنامه آزاد فارسی
بادِنْجان (aubergine)
بادِنْجان
بادِنْجان
بادِنْجان
گیاه بادنجان Solanum melongena، متعلّق به تیرۀ تاج ریزی(Solanaceae). بومی مناطق حارّه ای آسیاست و میوه های آن دارای پوست ارغوانی و گاهی سفیدند و به صورت سبزی پختنی مصرف می شوند. واژۀ بادنجان از واژگان سانسکریت vangana/vatingana گرفته شده است و واژه های سمنانی وَنْگُنه/وَنگون و مازندرانی ونیگوم نیز از این واژه ها گرفته شده اند. بادنجان در رفع گرفتگی های جگر و طحال مفید است. همچنین، خوردن آن برای معده ای که غذا را برمی گرداند نیز مفید است. مضرّّّاتی نیز دارد که به علّت وجود مادۀ سمّی سولانین در آن است. اگر قبل از پختن، شکاف هایی در میوه اش ایجاد کرده و آن ها را از نمک پر کنند و سپس مدتی در آب سرد بگذارند، مواد مضر خارج می شود. در قدیم بادنجان را در کیمیاگری و جادوگری به کار می بردند. در ادب فارسی، بعضی شاعران بادنجان را در تشبیهات هجوآمیز به کار برده اند.
بادِنْجان
بادِنْجان
بادِنْجان
گیاه بادنجان Solanum melongena، متعلّق به تیرۀ تاج ریزی(Solanaceae). بومی مناطق حارّه ای آسیاست و میوه های آن دارای پوست ارغوانی و گاهی سفیدند و به صورت سبزی پختنی مصرف می شوند. واژۀ بادنجان از واژگان سانسکریت vangana/vatingana گرفته شده است و واژه های سمنانی وَنْگُنه/وَنگون و مازندرانی ونیگوم نیز از این واژه ها گرفته شده اند. بادنجان در رفع گرفتگی های جگر و طحال مفید است. همچنین، خوردن آن برای معده ای که غذا را برمی گرداند نیز مفید است. مضرّّّاتی نیز دارد که به علّت وجود مادۀ سمّی سولانین در آن است. اگر قبل از پختن، شکاف هایی در میوه اش ایجاد کرده و آن ها را از نمک پر کنند و سپس مدتی در آب سرد بگذارند، مواد مضر خارج می شود. در قدیم بادنجان را در کیمیاگری و جادوگری به کار می بردند. در ادب فارسی، بعضی شاعران بادنجان را در تشبیهات هجوآمیز به کار برده اند.
wikijoo: بادنجان
فرهنگستان زبان و ادب
{Solanum} [زیست شناسی- علوم گیاهی] سرده ای از بادنجان سانان علفی پهن برگ یا بالارونده یا بوته ای یا درختچه ای یا درختی کوچک یک یا چندساله با 1500 تا 2000 گونه که تنوع و گسترش جهانی دارند و شامل گیاهان خوراکی ارزشمند و همچنین شماری گیاهان سمی هستند؛ برگ های آنه...
دانشنامه اسلامی
[ویکی فقه] بادنجان، میوه خوراکی و معروف گیاهی، سُلانُم مِلونگنا، از خانواده تاجریزیان است.
واژه بادنجان (و دیگر صورتهای قدیم و جدید آن؛ مثلاً، باتنگان /پاتَنگان /بادِنگان، و معرّب آن، باذِنجان) از واژه سنسکریت a ¤ gan ° tin ¦ va گرفته شده است وجه تسمیه ای که حمزه اصفهانی برای بادِنگان ذکر کرده، یعنی «باذ این گان أی بقیت هذه الروح»، ریشه شناسی عامیانه است.
یکی دیگر از نامهای سنسکریتِ بادنجان gana ° van است که ظاهراً واژه سمنانی وَنْگُنَه/ وَنگون و مازندرانی وینگوم، هر دو به همان معنی، از آن باز گرفته شده است.
گرچه ابن وَحشیّه کَلدانی در الفلاحة النَبَطیّه که، به ادّعای خود، از «کُتُب الکَسْدانییین» (کتابهای کلدانیان /آسوریان قدیم) ترجمه کرده است، می گوید که «بادنجان گیاهی فارسی (=ایرانی) است و در اصل از بلاد فارس (=ایران)، به همه اقالیم زمین (رفته است)». منشأ هندوستانی واژه های مذکور مؤید این گمانِ بیشتر گیاهشناسان است که انواع بادنجان خوراکی کنونی همه از اصل وحشی واحدی، شاید سُلانُم اینسانُم، در روزگاران قدیم در هند پدید آمده و از آن جا به ایران و دیگر نواحی خاورمیانه راه یافته است.
از سوی دیگر، وجود چندین نام عربی قدیم برای بادنجان ــ آنْب/ اَنَب، وَغْد، مَغْد، حَدَق، کَهْکَب، حَیْصَل و غیره ــ که دو تای آنها، اَنَب و حَدَق، گویا مستقیماً از نامهای هندی دیگری گرفته شده دالّ بر این است که «شاید این گیاه در روزگار پیش از اسلام مستقیماً از هند به جزیرة العرب رسیده باشد» به هر تقدیر، حدیثهایی منسوب به پیامبراکرم صلی اللّه علیه و آله و سلم درباره منافع بادنجان وجود دارد که هرچند صحّت آن ها محل تردید باشد، از شهرت قدیم بادنجان نزد اعراب حکایت می کند.
سکوت پزشکان و گیاهشناسان قدیم یونانی (بویژه تئوفراستوس، دیسقوریدس و جالینوس) درباره بادنجان نیز حاکی از گسترش آن از شرق به غرب است.
الفلاحة النبطیّه ابن وحشیه حاوی قدیمترین و مشروحترین وصف بادنجان در دوره اسلامی است وی، علاوه بر ذکر شیوه کِشت بادنجان به روش کلدانیان قدیم، همه خرافاتی را که نزد ایشان درباره بادنجان وجود داشته است (مثلاً اینکه در کَون و خواص بادنجان دو سیّاره ، ماه و زُحل ، دخیل اند، یا این که بادنجان سه هزار سال غایب و سه هزار سال ظاهر می گردد) شرح داده است.
انواع بادنجان
برخی از مؤلفان دوره اسلامی گونه هایی از بادنجان را می شناخته و ذکر کرده اند.
مثلاً، ابن وحشیه که بادنجان را از گیاهانی دانسته که «بَر و بار و برگ و ریشه آن ها خورده می شود»، به شش گونه که با یکدیگر در رنگ و شکل و «اَصل الزَرع» متفاوت ولی در مزه و طبع یکسان اند، اشاره کرده است.
ابن العَوّامِ اِشبیلی در کتاب الفلاحة (اواخر قرن ششم) چهار گونه را که در اندلس معروف بوده، وصف کرده است: مَحلّی، قُرطُبی، مصری و شامی .
رشید الدین فضل اللّه همدانی ( متوفی ۷۱۸)، در ضمنِ شرح مفصّلی در باره کِشت بادنجان، تفاوتهای گونه های بادنجان را از حیث شِکل (گِرد، دراز)، رنگ ( سفید ، سرخ، بنفش و سبز)، مزه ( شیرین ، تلخ و تیز) و غیره ناشی از اختلاف در آب و هوا و خاک و ارتفاع (از سطح دریا ) دانسته است.
شگفت آور این که می گوید در نواحی بسیار گرم، مانند بصره و هُرموز و شوشتر ، «درختِ (= بوته ) بادنجان خشک نشود چند سال ثمر دهد. درهرموز، درخت آن به مقدار درخت زردآلو و بزرگتر از آن (رشد می کند)». ابونصری هِرَوی (قرن دهم) سه گونه ایرانی آن را ذکر کرده است «رسمی و سمرقندی، گِرد؛ سبزواری (مشهور به شیر بادنجان)، سفید؛ و مکه، سفید و بلند.» عَقیلی خراسانی در مخزن الادویة (تألیف ۱۱۸۵ در هند) به تفصیل دو نوع را وصف کرده: «بستانی» (= کاشته شده)، یگانه نوعی که مصرف دوایی و غذایی دارد؛ «بَرّی» (= خودرو، وحشی)، با دو نام هندی، که، بنابر وصفِ عقیلی مثلاً، «ثمر آن به قدر زیتون یا گِردکان و خاردار طعم آن بسیار تیز؛ در خامی سبز و بعد از رسیدن، زرد»، شاید همان نوع وحشی مذکور باشد نام یونانی این نوع برّی در متن چاپی عقیلی کَسظنثون آمده، که تصحیفی است از کَسَنْتیون یا کَصَنْثیون = عِرْصِم به لغت اهل یَمَن عقیلی فقط چند خاصیّت درمانی برای این نوع برّی ذکر کرده است.
بادنجان در پزشکی سنّتی
حکمای دوره اسلامی درباره «طبع» (یا مزاج ) و «اَفعال» بادنجان اختلاف نموده اند.
مثلاً، به عقیده پزشک عیسوی ایرانی، ماسَرْجویَه/ ماسَرجیسِ جُندیشاپوری (قرن دوّم ـ سوّم) بادنجان «سَرد» است ولی به عقیده یوحنّا/یحیی بن ماسُویَه (متوفی۲۴۳) و ابن سینا ، «گرم و خشک در درجه دوّم».
به گفته هروی، بادنجان دو مزاج متضاد دارد، یکی گرم و تیز و لطیف، و دیگری سرد و خشک، و هریک از این دو هم «مختلف است بر حدّ تازگی و کُهنیِ» بادنجان: «هر چه کُهنتر گرمتر و خشکتر، و آن که تازه تر است سردتر».
این اختلاف نظرها ظاهراً ناشی از کمّیت مادّة شبه قلیایی سمّی تند و تیز و تلخِ سُلانین در بادنجان است که مقدار آن به حسب گونه های بادنجان، اندازه تازگی و کُهنگی و نیز خامی یا پختگی آن ها تفاوت می کند. مضارّ و عوارض گوناگونی که حکمای قدیم برای بادنجان ذکر کرده اند ناشی از مزاجهای متضاد آن است ـ عوارضی چون تولید خون «سیاه و گرم» که مورث بیماریهای سوداوی ، قوباء، بواسیر و چشمْدرد می شود؛ «سوزانیدن» خون، تولید خون «تیز و سوداوی»، که مورث کَلَف (=لک وپیس، ککمک)، بَهَقِ سیاه (و، درنتیجه، زشتی گونه روی مردم)، جذام ، سرطان ، گرفتگی در همه رگها، و غیره می شود؛ ایجاد بُثور (=جوش) در دهان، سَر درد، سرگیجه، گرفتگی در جگر و سپرز. هروی می افزاید که بادنجان «غذایی است عَجَب که ضرر (خود را) زود پدید نیارد الاّ دیر».
مع ذلک، منافع درمانی چندی نیز برای بادنجان ذکر کرده اند، مثلا: بادنجانِ «مَشوی» (= در روغن سرخ شده) برای معده ای که خوراک را بر می گرداند سودمند است؛ بادنجان جوشانیده و سپس با روغن و سرکه و بادامْ سرخ شده گرفتگیهای جگر و سپرز را می گشاید؛ ضمادِ خاکستر بادنجانِ سوخته آمیخته به سرکه بر زگیل ، زگیل را از میان می بَرَد. از تنی چند از أئمه شیعه علیهم السلام نیز احمد بن محمد بَرقی (متوفی ۲۷۴ یا ۲۸۰) احادیثی در منافع بادنجان روایت کرده است، مثلاً: «کُلوا الباذنجان فإنّه یُذهِب الداءَ، و لاداءَ لَه» یا «...فإنّه جیّدٌ لِلْمِرّة السوداء» ( امام جعفر صادق علیه السلام)؛ «...فإنّه حارّ فی وَقت الحَرارة و باردٌ فی وقت البُرودة...جَیّدٌ عَلی کلِّ حالٍ» ( امام علی نقی علیه السلام
برای دفع مضار مذکورِ بادنجان (درواقع، برای رفع یا کاهش سُلانینِ آن)، برخی از حکماء تدابیری برای آماده سازی و طبخ بادنجان توصیه کرده اند، که ظاهراً قدیمترین آن ها از آنِ ابن ماسویه است بهترین طرز استعمال بادنجان این است که آن را پوست بکَنَند، بشکافند و اندرون آن به نمک بیانبارند، و مدت مدیدی آن را در آب سرد بگذارند.
سپس این آب را دور بریزند و این کار را چند بار تکرار کنند.
آنگاه بادنجان را بجوشانند و سپس با گوشت برّه، بزغاله یا مرغ بپزند. اسماعیل جُرجانی (متوفی ۵۳۱) پادزهرِ مسمومیّت حاصل از بادنجان را خوردن «گوشتِ فربه و فَلَنجمشک و سِرکه و سَداب » ذکر کرده است.
بادنجان در آشپزی سنّتی
...
واژه بادنجان (و دیگر صورتهای قدیم و جدید آن؛ مثلاً، باتنگان /پاتَنگان /بادِنگان، و معرّب آن، باذِنجان) از واژه سنسکریت a ¤ gan ° tin ¦ va گرفته شده است وجه تسمیه ای که حمزه اصفهانی برای بادِنگان ذکر کرده، یعنی «باذ این گان أی بقیت هذه الروح»، ریشه شناسی عامیانه است.
یکی دیگر از نامهای سنسکریتِ بادنجان gana ° van است که ظاهراً واژه سمنانی وَنْگُنَه/ وَنگون و مازندرانی وینگوم، هر دو به همان معنی، از آن باز گرفته شده است.
گرچه ابن وَحشیّه کَلدانی در الفلاحة النَبَطیّه که، به ادّعای خود، از «کُتُب الکَسْدانییین» (کتابهای کلدانیان /آسوریان قدیم) ترجمه کرده است، می گوید که «بادنجان گیاهی فارسی (=ایرانی) است و در اصل از بلاد فارس (=ایران)، به همه اقالیم زمین (رفته است)». منشأ هندوستانی واژه های مذکور مؤید این گمانِ بیشتر گیاهشناسان است که انواع بادنجان خوراکی کنونی همه از اصل وحشی واحدی، شاید سُلانُم اینسانُم، در روزگاران قدیم در هند پدید آمده و از آن جا به ایران و دیگر نواحی خاورمیانه راه یافته است.
از سوی دیگر، وجود چندین نام عربی قدیم برای بادنجان ــ آنْب/ اَنَب، وَغْد، مَغْد، حَدَق، کَهْکَب، حَیْصَل و غیره ــ که دو تای آنها، اَنَب و حَدَق، گویا مستقیماً از نامهای هندی دیگری گرفته شده دالّ بر این است که «شاید این گیاه در روزگار پیش از اسلام مستقیماً از هند به جزیرة العرب رسیده باشد» به هر تقدیر، حدیثهایی منسوب به پیامبراکرم صلی اللّه علیه و آله و سلم درباره منافع بادنجان وجود دارد که هرچند صحّت آن ها محل تردید باشد، از شهرت قدیم بادنجان نزد اعراب حکایت می کند.
سکوت پزشکان و گیاهشناسان قدیم یونانی (بویژه تئوفراستوس، دیسقوریدس و جالینوس) درباره بادنجان نیز حاکی از گسترش آن از شرق به غرب است.
الفلاحة النبطیّه ابن وحشیه حاوی قدیمترین و مشروحترین وصف بادنجان در دوره اسلامی است وی، علاوه بر ذکر شیوه کِشت بادنجان به روش کلدانیان قدیم، همه خرافاتی را که نزد ایشان درباره بادنجان وجود داشته است (مثلاً اینکه در کَون و خواص بادنجان دو سیّاره ، ماه و زُحل ، دخیل اند، یا این که بادنجان سه هزار سال غایب و سه هزار سال ظاهر می گردد) شرح داده است.
انواع بادنجان
برخی از مؤلفان دوره اسلامی گونه هایی از بادنجان را می شناخته و ذکر کرده اند.
مثلاً، ابن وحشیه که بادنجان را از گیاهانی دانسته که «بَر و بار و برگ و ریشه آن ها خورده می شود»، به شش گونه که با یکدیگر در رنگ و شکل و «اَصل الزَرع» متفاوت ولی در مزه و طبع یکسان اند، اشاره کرده است.
ابن العَوّامِ اِشبیلی در کتاب الفلاحة (اواخر قرن ششم) چهار گونه را که در اندلس معروف بوده، وصف کرده است: مَحلّی، قُرطُبی، مصری و شامی .
رشید الدین فضل اللّه همدانی ( متوفی ۷۱۸)، در ضمنِ شرح مفصّلی در باره کِشت بادنجان، تفاوتهای گونه های بادنجان را از حیث شِکل (گِرد، دراز)، رنگ ( سفید ، سرخ، بنفش و سبز)، مزه ( شیرین ، تلخ و تیز) و غیره ناشی از اختلاف در آب و هوا و خاک و ارتفاع (از سطح دریا ) دانسته است.
شگفت آور این که می گوید در نواحی بسیار گرم، مانند بصره و هُرموز و شوشتر ، «درختِ (= بوته ) بادنجان خشک نشود چند سال ثمر دهد. درهرموز، درخت آن به مقدار درخت زردآلو و بزرگتر از آن (رشد می کند)». ابونصری هِرَوی (قرن دهم) سه گونه ایرانی آن را ذکر کرده است «رسمی و سمرقندی، گِرد؛ سبزواری (مشهور به شیر بادنجان)، سفید؛ و مکه، سفید و بلند.» عَقیلی خراسانی در مخزن الادویة (تألیف ۱۱۸۵ در هند) به تفصیل دو نوع را وصف کرده: «بستانی» (= کاشته شده)، یگانه نوعی که مصرف دوایی و غذایی دارد؛ «بَرّی» (= خودرو، وحشی)، با دو نام هندی، که، بنابر وصفِ عقیلی مثلاً، «ثمر آن به قدر زیتون یا گِردکان و خاردار طعم آن بسیار تیز؛ در خامی سبز و بعد از رسیدن، زرد»، شاید همان نوع وحشی مذکور باشد نام یونانی این نوع برّی در متن چاپی عقیلی کَسظنثون آمده، که تصحیفی است از کَسَنْتیون یا کَصَنْثیون = عِرْصِم به لغت اهل یَمَن عقیلی فقط چند خاصیّت درمانی برای این نوع برّی ذکر کرده است.
بادنجان در پزشکی سنّتی
حکمای دوره اسلامی درباره «طبع» (یا مزاج ) و «اَفعال» بادنجان اختلاف نموده اند.
مثلاً، به عقیده پزشک عیسوی ایرانی، ماسَرْجویَه/ ماسَرجیسِ جُندیشاپوری (قرن دوّم ـ سوّم) بادنجان «سَرد» است ولی به عقیده یوحنّا/یحیی بن ماسُویَه (متوفی۲۴۳) و ابن سینا ، «گرم و خشک در درجه دوّم».
به گفته هروی، بادنجان دو مزاج متضاد دارد، یکی گرم و تیز و لطیف، و دیگری سرد و خشک، و هریک از این دو هم «مختلف است بر حدّ تازگی و کُهنیِ» بادنجان: «هر چه کُهنتر گرمتر و خشکتر، و آن که تازه تر است سردتر».
این اختلاف نظرها ظاهراً ناشی از کمّیت مادّة شبه قلیایی سمّی تند و تیز و تلخِ سُلانین در بادنجان است که مقدار آن به حسب گونه های بادنجان، اندازه تازگی و کُهنگی و نیز خامی یا پختگی آن ها تفاوت می کند. مضارّ و عوارض گوناگونی که حکمای قدیم برای بادنجان ذکر کرده اند ناشی از مزاجهای متضاد آن است ـ عوارضی چون تولید خون «سیاه و گرم» که مورث بیماریهای سوداوی ، قوباء، بواسیر و چشمْدرد می شود؛ «سوزانیدن» خون، تولید خون «تیز و سوداوی»، که مورث کَلَف (=لک وپیس، ککمک)، بَهَقِ سیاه (و، درنتیجه، زشتی گونه روی مردم)، جذام ، سرطان ، گرفتگی در همه رگها، و غیره می شود؛ ایجاد بُثور (=جوش) در دهان، سَر درد، سرگیجه، گرفتگی در جگر و سپرز. هروی می افزاید که بادنجان «غذایی است عَجَب که ضرر (خود را) زود پدید نیارد الاّ دیر».
مع ذلک، منافع درمانی چندی نیز برای بادنجان ذکر کرده اند، مثلا: بادنجانِ «مَشوی» (= در روغن سرخ شده) برای معده ای که خوراک را بر می گرداند سودمند است؛ بادنجان جوشانیده و سپس با روغن و سرکه و بادامْ سرخ شده گرفتگیهای جگر و سپرز را می گشاید؛ ضمادِ خاکستر بادنجانِ سوخته آمیخته به سرکه بر زگیل ، زگیل را از میان می بَرَد. از تنی چند از أئمه شیعه علیهم السلام نیز احمد بن محمد بَرقی (متوفی ۲۷۴ یا ۲۸۰) احادیثی در منافع بادنجان روایت کرده است، مثلاً: «کُلوا الباذنجان فإنّه یُذهِب الداءَ، و لاداءَ لَه» یا «...فإنّه جیّدٌ لِلْمِرّة السوداء» ( امام جعفر صادق علیه السلام)؛ «...فإنّه حارّ فی وَقت الحَرارة و باردٌ فی وقت البُرودة...جَیّدٌ عَلی کلِّ حالٍ» ( امام علی نقی علیه السلام
برای دفع مضار مذکورِ بادنجان (درواقع، برای رفع یا کاهش سُلانینِ آن)، برخی از حکماء تدابیری برای آماده سازی و طبخ بادنجان توصیه کرده اند، که ظاهراً قدیمترین آن ها از آنِ ابن ماسویه است بهترین طرز استعمال بادنجان این است که آن را پوست بکَنَند، بشکافند و اندرون آن به نمک بیانبارند، و مدت مدیدی آن را در آب سرد بگذارند.
سپس این آب را دور بریزند و این کار را چند بار تکرار کنند.
آنگاه بادنجان را بجوشانند و سپس با گوشت برّه، بزغاله یا مرغ بپزند. اسماعیل جُرجانی (متوفی ۵۳۱) پادزهرِ مسمومیّت حاصل از بادنجان را خوردن «گوشتِ فربه و فَلَنجمشک و سِرکه و سَداب » ذکر کرده است.
بادنجان در آشپزی سنّتی
...
wikifeqh: بادنجان
گویش مازنی
/baadenjaan/ بادمجان
پیشنهاد کاربران
بادنجان/بادمجان:
هر دو صورت صحیح است اما در متون بیشتر به صورت بادنجان آمده است.
( غلط ننویسیم ، ابوالحسن نجفی ، چاپ نهم ۱۳۷۸ ص ۵۴. )
هر دو صورت صحیح است اما در متون بیشتر به صورت بادنجان آمده است.
( غلط ننویسیم ، ابوالحسن نجفی ، چاپ نهم ۱۳۷۸ ص ۵۴. )
بادنجان صحیح است یا بادمجان
مغد
بادنجان ریخت اربی ( عربی ) واژه ی پارسی بادنگان است.
کلمات دیگر: