عمرو عاص

عمرو بن عاص یکی از معاصران محمد بن عبدالله پیامبر اسلام و از تبار قریش بود که در سال ۸ هجری/۳۰–۶۲۹ میلادی در سنین میان سالی اسلام آورد و در سال ۴۲ هجری/۶۶۳ میلادی در سن ۹۰ سالگی درگذشت و یکی از زیرک ترین سیاست مداران زمان خود بود.
عمرو عاص در نهج البلاغه
مردم مکه پس از تلاش های نا فرجام در محاصره مدینه، متوجه شدند که اوضاع دارد به نفع محمد تغییر می کند. عمرو عاص به همراه اشخاصی چون خالد بن ولید و عثمان بن طلحه، قبل از فتح مکه مسلمان شدند. مشوق عمرو در اسلام آوردن رفتنش به حبشه و دیدار با نجاشی مسیحی و تحت تأثیر وی بود. محمد بعد از اسلام آوردن عمرو، وی را با سپاهی به عمان فرستاد تا با دو برادر به نام های جیفر و عباد بن جلندا که حاکم آنجا بودند مذاکره کند و سرانجام آن دو اسلام آوردند. در همین ایام محمد درگذشت و خبر مرگش به عمان نیز رسید. عمرو به مدینه بازگشت.
عمرو مدت زیادی در مدینه نماند، چرا که ابوبکر وی را با سپاهی برای فتح فلسطین فرستاد. روایات در مورد فتح فلسطین گوناگون هستند، اما از اکثر آن ها نقش عمرو در این فتح هویدا است. وی توانست نواحی غرب اردن را نیز مطیع خود کند و در جنگ های اجنادین، یرموک و فتح دمشق نیز حضور داشت.
شهرت عمرو بیشتر به خاطر فتح مصر است که گفته می شود با مسئولیت خودش سپاهی را به آنجا برد. اما احتمال زیاد این سپاه باید از عمر بن خطاب فرمان گرفته باشد و تحت نظارت وی بوده باشد. مدتی بعد لشکری به فرماندهی زبیر به کمک عمرو فرستاده شد. جزئیات فتح مصر به این صورت است که در تابستان ۱۹ هجری/۶۴۰ میلادی لشکر یونان در هلیوپلیس شکست خوردند و در سال ۲۰ هجری/۶۴۱ میلادی، اعراب، بابل را فتح کردند و در ۲۱ هجری/۶۴۲ میلادی، اسکندریه نیز تحت امر اعراب قرار گرفت. عمرو علاوه بر فتح مصر، احکام اسلامی در حکومت آنجا برپا نمود و مالیات برای آنجا وضع کرد و شهر فسطاط که بعداً به مصر و در قرن ۴ تا ۱۰ هجری به قاهره معروف گشت را تأسیس کرد.

عَمْرو عاص (۵۰پ ق ـ مصر ۴۳ق)
(عمرو بن عاص بن وائل سهمی) از سرشناسان عرب صدر اسلام . در جاهلیت از سرسخت ترین دشمنان اسلام بود و به نمایندگی قریش نزد نجاشی پادشاه حبشه رفت تا مسلمانان مهاجر را گرفته و به مکه بازگرداند. در جنگ احزاب از فرماندهان مشرکان بود. در ۸ق پس از عقد پیمان صلح حُدَیبیّه ، اسلام آورد و به مدینه مهاجرت کرد و در زمان رحلت پیامبر در عمان بود. در خلافت ابوبکر از فرماندهان فتوحات شام بود و در عهد عمر بن خطاب ، شهر «قنسّرین » را فتح کرد و با اهل حلب و منبج و انطاکیه پیمان صلح بست و عمر ولایت فلسطین را بدو سپرد. عمروعاص از آن جا به مصر لشکر کشید و آن سرزمین را گشود و تا پایان خلافت عمر فرمانروای مصر بود، تا آن که عثمان او را از حکومت مصر عزل کرد و به همین سبب به سلک مخالفان عثمان درآمد. با به خلافت رسیدن امیرالمؤمنین (ع ) به درخواست معاویه ، بدو پیوست و شرط کرد چنانچه با معاضدت وی معاویه بر علی (ع ) چیره شد ، حکومت مصر و تمام درآمدهایش را تا پایان عمر در اختیار داشته باشد. عمروعاص در صفین با معاویه بود و در آستانۀ شکست کامل قوای معاویه با حیلۀ به نیزه زدن قرآن ها، در سپاه امیرالمؤمنین (ع ) شکاف و اختلاف پدید آورد که منجر به تحمیل حکمیت به آن حضرت شد. سپس به نمایندگی شامیان در حکمیت شرکت جست و با فریب دادن ابوموسی اشعری ، نتیجۀ حکمیت را به سود معاویه تغییر داد. پس از آن با قوایی که معاویه در اختیار او نهاد به مصر یورش برد و با محمد بن ابی بکر جنگید و مصر را اشغال کرد و آن خطه را در اختیار گرفت (۳۸ق). در سحرگاه ۱۹ رمضان ۴۰ق، قاضی مصر را بر جای خود به اقامۀ نماز فرستاد و بدین سان از کشته شدن به دست خوارج، که قصد جان او و معاویه و علی (ع) را کرده بودند، رَست. عمروعاص نزدیک به شش سال بر مصر فرمان راند و تمام خراج فراوان آن سرزمین را برداشت و از این راه اموال بسیاری به دست آورد.

فیلم حضرت علی (ع)"معاویه:قوی تر از علی سراغ داری؟عمرو عاص:اری جهل مردم...!!!
• «عدالت تنها عسلی است که آدمی به تلخی می خورد »• «شگفتا از پسر نابغه! شامیان را گفته است، من مردی لاف گویم با لعب بسیار، عبث کارم، و کوشا در این کار. همانا، آنچه گفته نادرست بوده، و به گناه دهان گشوده، همانا بدترین گفتار، سخن دروغ است که چراغ آن بی فروغ است. امّا او می گوید و دروغ می گوید. وعده می دهد و خلاف آن می پوید. می خواهد و می ستهد، از او می خواهند و زُفتی می کند. پیمان را به سر نمی برد و پیوند خویشان را می بّرد. نهج البلاغه خطبه هشتاد و چهارم، از علی بن ابوطالب دربارهٔ عمرو پسر عاص -> علی بن ابی طالب
• «چون سخن جنگ در میان باشد، دلیر است و بر امر و نهی چیر، و چون تیغ از نیام برآید و وقت کارزار درآید، بزرگترین نیرنگ او این است که عورت خویش گشاید. ! نهج البلاغه خطبه هشتاد و چهارم، از علی بن ابوطالب دربارهٔ عمرو پسر عاص -> علی بن ابی طالب
• «او با معاویه بیعت نکرد، مگر بدان شرط که او را پاداشی رساند، و در مقابل ترک دین خویش لقمه ای بدو خوراند. نهج البلاغه خطبه هشتاد و چهارم، از علی بن ابوطالب دربارهٔ عمرو پسر عاص -> علی بن ابی طالب
• «تو دینت را پیرو دنیای کسی کردی که گمراهی اش آشکار است و زشتی او پدیدار. تو سر در پی او نهادی و به طلب زیادت او ایستادی. چون سگ که پی شیر رود، و به چنگال آن نگرد و زیادت شکار او را انتظار برد. نهج البلاغه نامه سی و نهم، از علی بن ابوطالب به عمرو پسر عاص -> علی بن ابی طالب
• «پس دنیا و آخرت خود را به باد دادی و اگر خواهان حق بودی بر آنچه می خواستی دست می نهادی. اگر خدا مرا بر تو و پسر ابو سفیان مسلط ساخت سزای کاری را که کردید بدهم، و اگر مرا عاجز کردن توانید و خود پایدار مانید، آنچه پیش روی شماست برای شما بدتر است که آن عذاب خداست. نهج البلاغه نامه سی و نهم، از علی بن ابوطالب به عمرو پسر عاص -> علی بن ابی طالب