قصبه مرکز دهستان ماسوله است که در بخش مرکزی شهرستان فومن واقع است
ماسوله
فرهنگ فارسی
قصبه مرکز دهستان ماسوله است که در بخش مرکزی شهرستان فومن واقع است
لغت نامه دهخدا
ماسوله. [ ل ِ ] ( اِخ ) قصبه مرکز دهستان ماسوله است که در بخش مرکزی شهرستان فومن واقع است. کوهستانی و سردسیر است و در حدود 6000 تن سکنه دارد. آب معدنی گازدار و انواع کانها از قبیل آهن و مس در کوههای ماسوله وجود دارد. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 2 ).
ماسوله . [ ل ِ ] (اِخ ) نام قصبه و همچنین نام یکی از دهستانهای چهارگانه ٔ بخش مرکزی شهرستان فومن است . این دهستان در قسمت جنوب باختری بخش مرکزی فومن واقع است ، منطقه ای است کوهستانی و هوای آن سردسیرسالم است . مرکز دهستان قصبه ماسوله است . این دهستان از 30 آبادی بزرگ و کوچک تشکیل شده است و در حدود 9000 تن سکنه دارد. قرای مهم آن عبارتند از: قصبه ٔ ماسوله ، و قراء مسجدبر، هفتخوانی ، سیاه ورود، توسه کله ، زید، کیشه در. و بلوک آلیان که از چندین قریه ٔ کوچک کوهستانی تشکیل می شود جزء دهستان ماسوله است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 2). طول آن 30 و عرض آن 12 هزارگز و مرکز آن ماسوله است که 1050 متر از سطح دریاارتفاع دارد. در جنوب ماسوله معدن آهن مهمی است که در قسمت مرتفعی واقع شده و طبقات آن در حدود 9 متر است و از دوره های قدیم استخراج می شده است . (از جغرافیایی سیاسی کیهان ص 274). و رجوع به همین مأخذ شود.
دانشنامه عمومی
۱۲۸۹: ایجاد کتابخانه (کتابخانه عمومی) ماسوله با هزار جلد کتاب خطی.
۱۲۸۹: تأسیس نخستین مدرسه در ماسوله (مدرسه اسلامیه).
۱۲۹۳: تأسیس نخستین مدرسه دولتی (مدرسه ایمان).
بهمن ۱۲۹۴: رویارویی قوای جنگل با قوای روس در جریان اشغال ایران در جنگ جهانی اول.
۱۲۹۵: تأسیس اداره پست.
۱۳۰۴: تأسیس اداره دارایی.
۱۳۰۸: تأسیس اداره آمار (ثبت احوال).
۱۳۱۱: تأسیس شهرداری ماسوله.
۱۳۱۶: راه اندازی تلفن.
۱۳۱۷: تأسیس اداره امنیه.
۱۳۲۴: رویارویی قوای دولتی در ماسوله با فرقه دموکرات آذربایجان که از راه ماسوله قصد ورود به گیلان را داشت. (فرقه دموکرات آذربایجان نام سازمانی سیاسی بود که شوروی برای ضمیمه ساختن شمال غربی ایران به خاک خود در سال ۱۹۴۵ میلادی تأسیس کرد).
۳۰ مرداد ۱۳۵۴: ثبت ماسوله در فهرست آثار ملی به شماره ۱۰۹۰.
شهریور ۱۳۸۵: ثبت کهنه ماسوله در فهرست آثار ملی.
راه قدیمی ماسوله به خلخال که در گذشته شاهراه ارتباطی گیلان و آذربایجان بوده است به منظور حفاظت از محیط زیست، طبیعت بکر و میراث معنوی ماسوله و جلوگیری از تخریب منابع طبیعی و دخل و تصرف، با دخالت سازمان حفاظت از محیط زیست و پایگاه میراث فرهنگی ماسوله در چندین دهه گذشته از سمت استان گیلان حفاظت شده است.
این شهر در سال ۱۳۵۴ هجری خورشیدی طی شماره ۱۰۹۰ در فهرست آثار ملی به عنوان میراث فرهنگی و طبیعی به ثبت رسیده است. ماسوله در پی احداث جاده ارتباطی جدید بین گیلان و آذربایجان و نیز قحطی ۱۳۲۰ و … بیشتر جمعیت خود را از دست داد. پس از ثبت ماسوله به عنوان میراث فرهنگی و طبیعی، اجازه ساخت و ساز و توسعه شهر توسط شهرداری ماسوله (تأسیس ۱۳۱۱)، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و سازمان حفاظت محیط زیست داده نشد و در نتیجه هزاران تن از اهالی ماسوله طی هفتاد سال گذشته در نقاط مختلف ایران به ویژه تهران مقیم شدند. این شهر هم اکنون در برابر مسائلی مانند ریزش سنگ، سیل، رانش زمین، زمین لرزه، تصرف به منظور توسعه عمرانی و انسانی و تخریب و… حفاظت می شود؛ و در صف انتظار جهت ثبت به عنوان میراث جهانی برای حفاظت بیشتر قرار دارد.
زبان اصلی مردم ماسوله مانند زبان مردم غرب گیلان و جنوب جمهوری آذربایجان، تالشی است که به زبان اوستایی و زبان تاتی بسیار نزدیک است. دین مردم ماسوله اسلام و مذهبشان شیعه است.
دانشنامه آزاد فارسی
شهری در استان گیلان، شهرستان فومن، بخش سردار جنگل. با ارتفاع ۱,۰۸۰ متر، در منطقه ای کوهستانی و جنگلی، در ۵۵کیلومتری غرب جنوبی رشت و ۳۰کیلومتری غرب جنوبی فومن، در دامنۀ کوه ماسوله داغ، سر راه فومن به خلخال قرار دارد. اقلیم این شهر معتدل مایل به سرد و مرطوب و جمعیت آن ۵۵۹ نفر است (۱۳۸۵).
گویش مازنی
قرقره محرف ماسوره