اجرت رسالت

[ویکی فقه] پیامبران از سوی خداوند به انجام تکلیف رسالت اعمّ از تبلیغ؛ بیان احکام و انذار و تبشیر مردم مأمور بوده اند. قرآن خطاب به پیامبر اسلام می گوید: «قُم فَاَنذِر» و در آیه دیگر می فرماید: «... بَلِّغ ما اُنزِلَ اِلَیکَ مِن رَبِّکَ ...». پیامبران دیگر نیز این وظیفه و مسؤولیت را از جانب خداوند داشته اند. آنان در راه ایفای این مسؤولیت، زحمات فراوانی را برای مردم متحمّل شده اند؛ ولی در آیات متعدّدی از قرآن به عدم مطالبه دست مزد از سوی پیامبران، از مردم اشاره شده است.
قرآن در خلال آیاتش ۹ نفر از پیامبران را یاد کرده که از مردم اجرتی درخواست نکردند و گفتند: اجر و مزدشان همان پاداش خداوندی است.یکی از آنان نوح است که در سه جا از او یاد شده است: نخست در آیه ۷۲ یونس نوح به قومش می گوید: اگر از قبول دعوت من روی گردان شوید، کاری ناشایست انجام داده اید؛ زیرا من از شما اجرتی نمی خواهم: «فَاِن تَوَلَّیتُم فَما سَاَلتُکُم مِن اَجر اِن اَجرِیَ اِلاّ عَلَی اللّهِ ...»؛ سپس در آیه ۲۹ هود که به جای تعبیر اجر، «مال» آمده است: «و یقَومِ لا اَسئَلُکُم عَلَیهِ مالاً ...». در آیات ۱۰۷ ۱۰۹ شعراء سخن حضرت نوح درباره تقوا و اطاعت پروردگار مطرح شده است و این که از مردم اجرت نمی خواهد: «اِنّی لَکُم رَسولٌ اَمین فاتَّقُوا اللّهَ واَطیعون وما اَسَلُکُم عَلَیهِ مِن اَجر اِن اَجرِیَ اِلاّ عَلی رَبِّ العلَمین». این سه آیه با همین ترتیب ۵ بار در سوره شعراء تکرار شده است: یک بار چنان چه گفته شد، درباره نوح؛ سپس درباره حضرت هود و حضرت صالح و حضرت لوط و حضرت شعیب آمده است. درباره هود، افزون بر این در آیه ۵۱ هود باز قرآن می فرماید «یقَومِ لا اَسَلُکُم عَلَیهِ اَجرًا اِن اَجرِیَ اِلاّ عَلَی الَّذی فَطَرَنی اَفَلا تَعقِلون». در سوره یس سخن از دو تن از مرسلان است. آن ها، چنان که از ظاهر آیات به دست می آید پیامبر بوده اند؛ زیرا خداوند می فرماید: ما آن ها را فرستادیم و یا فرستادگان حضرت مسیح بر مردم بودند در هر حال، آنان برای هدایت مردم آمدند و با تکذیب مردم روبه رو گشتند. قرآن می گوید: ما آن دو را با مرسل سومی تقویت کردیم تا این که می فرماید: از دورترین نقطه شهر، مردی آمد و گفت: ای مردم! از این رسولان پیروی کنید که از شما اجرت و مزدی در قبال رسالت نمی خواهند و آن ها از جانب خدا راه یافتگان اند: «... اِتَّبِعوا مَن لا یَسَلُکُم اَجرًا وهُم مُهتَدون».
اجرت نگرفتن پیامبر اسلام
در قرآن بارها عدم مطالبه اجرت پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله وسلم) از مردم مطرح شده است. آیه ۵۷ فرقان به پیامبر دستور می دهد که به مشرکان بگو: من از کسی اجر رسالت نمی خواهم؛ امّا اگر کسی برای تقویت دین و راهی که حرکت به سوی پروردگار است، بخواهد بذل مال و دین را تقویت کند. کاری پسندیده و نیکو کرده است: «قُل ما اَسَلُکُم عَلَیهِ مِن اَجر اِلاّ مَن شَاءَ اَن یَتَّخِذَ اِلی رَبِّهِ سَبیلا». آیه را این گونه نیز می توان معنا کرد که پیغمبر می گوید: اجر و پاداش من فقط هدایت یافتن شماست. در آیه ۴۰ طور و نیز ۴۶ قلم به یکی از بهانه جویی های مشرکان پرداخته، می فرماید: آیا تو در مقابل ابلاغ رسالت، دست مزدی از آن ها می طلبی که آن ها پرداخت آن را چون بار سنگینی بر دوش خود می دانند؟ «اَم تَسَلُهُم اَجرًا فَهُم مِن مَغَرم مُثقَلون» نه این چنین نیست پیغمبر از مردم اجرت نمی طلبد و چیزی بر آنان تحمیل نمی کند؛ زیرا سخنش روشن و همراه با دلیل است: «... ما اَسَلُکُم عَلَیهِ مِن اَجر و ما اَنَا مِنَ المُتکَلِّفین».. در آیه ۹۰ انعام به عدم مطالبه اجرت اشاره کرده و از رسالت پیامبر که دعوت به آیین همگانی و فراگیر است و به گروه خاصّی اختصاص ندارد، سخن گفته است: «... قُل لا اَسَلُکُم عَلَیهِ اَجرًا اِن هُوَ اِلاّ ذِکری لِلعلَمین». در ۲۳ شوری می فرماید: «قُل لا اَسَلُکُم عَلَیهِ اَجرًا ...» و پس از آن، مزد رسالت پیامبر اسلام را «المَوَدَّةَ فِی القُربی» قرار می دهد.
نظر اهل سنت
...