عمان سامانی

میرزا نورالله عمان سامانی ملقب به «تاج الشعراء» و متخلص به «عمان» از شعرای پرآوازهٔ آیینی در نیمهٔ دوم سدهٔ ۱۳ و اوایل سدهٔ ۱۴ هجری است که به سال ۱۲۵۸ ه‍.ق در سامان به دنیا آمد و به سال ۱۳۲۲ ه. قمری در سن ۶۴ سالگی در زادگاهش درگذشت.
سامانی عمان، گنجینة الاسرار، انتشارات سروش تهران.
http://www.al-shia.org/html/far/2ahl/shoara/45.htm
نیاکان او همه از دری سرایان، پارسی گویان و آذری سرایان عصر خود بوده اند. پدرش میرزا عبدالله متخلص به «ذره» مؤلف «جامع الانساب» و جدش میرزا عبدالواهاب سامانی متخلص به «قطره» و عمویش میرزا لطف الله متخلص به «دریا» همگی از شاعران عهد ناصری بوده اند. میرزا نورالله همانند بسیاری از نیاکان خود در سلک تصوّف و عرفان بوده و در زمره ارادتمندان سعادت علی شاه اصفهانی و جانشین وی ملا سلطان محمّد گنابادی (سلطان علی شاه) از قطب های سلسله صوفیّه نعمت اللهیه بود.
عمان سامانی تحصیلات ابتدائی را در مکتب خانه های محلی فرا گرفت و بعد به اصفهان عزیمت و در مدرسه «نیماورد» وارد و سال ها پیش آخوند کاشی مشغول کسب علم بود.
از آثار عمان سامانی می توان به گنجینة الاسرار، مخزن الدرّر، معراج نامه و دیوان اشعار اشاره کرد. در این میان، مثنوی «گنجینةالاسرار» یکی از جالب ترین آثار عمان سامانی دربارهٔ عرفان عاشورا است. در این مثنوی نسبتاً کوتاه، نکته های ظریفی از عشق و عرفان با بیانی هنرمندانه و گرم طرح شده است. عمان را باید اولین شاعری نام برد که اشعار کربلایی را از قالب سوگ خارج کرد و در قالب حماسی آمیخته به عشق و روشنگری ارائه نمود.گنجینة الاسرار که نسخه کامل آن به اهتمام حمید یعقوبی سامانی منتشر شده، با این مطلع آغاز می شود:

[ویکی شیعه] میرزا نورالله مشهور به عُمّان سامانی و ملقب به تاجُ الشُعَرا (۱۲۵۸-۱۳۲۲ق)، شاعر شیعه عصر قاجار که گنجینة الاسرار، مثنوی ۸۱۲ بیتی او درباره واقعه عاشورا، یکی از شاهکارهای عاشورایی است و نگاهی تأویلی و عرفانی به حرکت امام حسین(ع) دارد. علاوه بر گنجینة الاسرار، بیشتر اشعار او حماسی و مذهبی است و در مدح و ثنای پیامبر اسلام و امامان معصوم سروده شده است.
میرزا نورالله عمان سامانی، فرزند عبدالله، فرزند میرزا عبدالوهاب قطره اصفهانی، ملقب به تاج الشعرا و متخلص به عمان، در ذی الحجه سال ۱۲۵۸ هجری قمری (دی ۱۲۲۱ ش) در سامان، واقع در چهارمحال و بختیاری امروزی متولد شد. پدر، عمو و جد او، از شاعران سرشناس عهد ناصرالدین شاه بودند، اما شهرت هیچکدام به عمان سامانی نمی رسد.
عمان سامانی، در شوال ۱۳۲۲ ق (آذر ۱۲۸۳ ش) درگذشت و در مسجد جامع سامان دفن شد. جنازه او بعدها بر اساس وصیتش به نجف منتقل و دفن شد.