شهر ی در ترکیه واقع در ساحل دجله ۱٠۲/۶۵۳ سکنه .صنایع نساجی .
نامی است که بر آمد قدیم اطلاق گردد .
نامی است که بر آمد قدیم اطلاق گردد .
دیاربکر
فرهنگ فارسی
لغت نامه دهخدا
دیاربکر. [ ب َ / رِ ب َ ] (اِخ ) نامی است که بر آمد = أمد [ م ِ] قدیم اطلاق گردد و از جهت اینکه دیوار و ساختمانهای شهر از سنگ بازالت سیاهرنگ ساخته شده ترکها آن را «قره آمد» خوانند. دیاربکر ناحیه ای است در قسمت شمالی الجیره (بین النهرین ) (در جنوب ترکیه ) مشتمل بر سرزمینهای دو طرف رود دجله از سرچشمه ٔ آن تا منطقه ای که جریانش از امتداد غرب به شرق به امتداد جنوب شرقی منحرف میشود. نامش بمناسبت قبیله ٔ بکربن وائل است که در قرن اول هَ .ق . به این ناحیه مهاجرت کردند شهرهای عمده اش آمد یا دیاربکر، میافارقین ، حصن کیفا و ارزن بود. تاریخ عمومی آن همان تاریخ الجزیره (بین النهرین ) است . از 230 بعد از میلاد از آن مهاجرنشینهای رومی بود. شاپور دوم ساسانی آن را تصرف کرد. در زمان خلافت عمر این ناحیه بدون مقاومت تسلیم عیاض بن غنم الفهری (19 هَ .ق . - 640 م .) گردید. رومیها در 347 هَ .ق . 958 م . آن را پس گرفتند. در حدود 368 هَ .ق . به دست آل بویه افتاد. در زمان ملکشاه سلجوقی جزء امپراطوری سلاجقه گردید و پس از مرگ وی (485 هَ .ق .) تجزیه شد وسلسله های مستقلی از ترکمانان (از احفاد ابوعلی بن نیسان ) بر نواحی مختلف آن فرمانروائی کردند که مهمترین آنها سلسله ٔ ارتقیه بود که صلاح الدین ایوبی آنان را تقویت میکرد و سرانجام امیرتیمور با حیله آن را تصرف نمود و مدتی در حوزه ٔ تسلط قره یوسف باقی ماند تا در 908 هَ .ق . تحت اشغال سپاهیان شاه اسماعیل اول صفوی بود. و در (921 یا 922 هَ .ق ./ 1515 یا 1516 م .). پس از حادثه ٔ چالدران عثمانیها (در زمان سلطان سلیم اول ) آن را گرفتند و دیاربکر ولایتی از امپراطوری عثمانی گردید و از آن پس نام «آمد» به دیار بکر مبدل گردید. و هنوز باروهای عالی آن که از بازالت سیاه و غالباً در قرن چهارم میلادی بوسیله ٔ قسطنطین اول و ژوستی نین ساخته شده است باقی است . شهر دیاربکر، کرسی ولایت دیاربکر از مراکز تجارتی و صنعتی است و در حدود 345300 تن سکنه دارد اما جمعیت دیاربکر درگذشته پیوسته در حال تغییر بوده است لذا جغرافی نویسان تعداد سکنه ٔ آن را مختلف نوشته اند. اکثر ساکنان دیاربکر مسلمانان ترک و کردند و مسیحیان ، یونانی ، ارمنی و آسوری دراین منطقه رفته رفته در میان اکثریت مستهلک شده اند و در این شهر آرامگاه خالدبن الولید و مورخ ایرانی ملاعزیز مصلح الدین لاری در نزدیکی شیخ رومی قرار دارد. رجوع به دائرة المعارف اسلامی و دائرة المعارف فارسی و ترجمه ٔ سرزمینهای خلافت شرقی لسترنج ص 94، 93 شود.
مؤلف معجم البلدان چنین نویسد: بلاد بزرگ و گسترده ای است منسوب به بکربن وایل بن قاسطبن هنب بن أقصی بن دعمی بن جدیلةبن اسدبن ربیعةبن نزاربن معدبن عدنان . و از توابع آن است حصن کیفا، آمد و میافارقین .
دیاربکر. [ ب َ / رِ ب َ ] ( اِخ ) نامی است که بر آمد = أمد [ م ِ] قدیم اطلاق گردد و از جهت اینکه دیوار و ساختمانهای شهر از سنگ بازالت سیاهرنگ ساخته شده ترکها آن را «قره آمد» خوانند. دیاربکر ناحیه ای است در قسمت شمالی الجیره ( بین النهرین ) ( در جنوب ترکیه ) مشتمل بر سرزمینهای دو طرف رود دجله از سرچشمه آن تا منطقه ای که جریانش از امتداد غرب به شرق به امتداد جنوب شرقی منحرف میشود. نامش بمناسبت قبیله بکربن وائل است که در قرن اول هَ.ق. به این ناحیه مهاجرت کردند شهرهای عمده اش آمد یا دیاربکر، میافارقین ، حصن کیفا و ارزن بود. تاریخ عمومی آن همان تاریخ الجزیره ( بین النهرین ) است. از 230 بعد از میلاد از آن مهاجرنشینهای رومی بود. شاپور دوم ساسانی آن را تصرف کرد. در زمان خلافت عمر این ناحیه بدون مقاومت تسلیم عیاض بن غنم الفهری ( 19 هَ.ق. - 640 م. ) گردید. رومیها در 347 هَ.ق. 958 م. آن را پس گرفتند. در حدود 368 هَ.ق. به دست آل بویه افتاد. در زمان ملکشاه سلجوقی جزء امپراطوری سلاجقه گردید و پس از مرگ وی ( 485 هَ.ق. ) تجزیه شد وسلسله های مستقلی از ترکمانان ( از احفاد ابوعلی بن نیسان ) بر نواحی مختلف آن فرمانروائی کردند که مهمترین آنها سلسله ارتقیه بود که صلاح الدین ایوبی آنان را تقویت میکرد و سرانجام امیرتیمور با حیله آن را تصرف نمود و مدتی در حوزه تسلط قره یوسف باقی ماند تا در 908 هَ.ق. تحت اشغال سپاهیان شاه اسماعیل اول صفوی بود. و در ( 921 یا 922 هَ.ق./ 1515 یا 1516 م. ). پس از حادثه چالدران عثمانیها ( در زمان سلطان سلیم اول ) آن را گرفتند و دیاربکر ولایتی از امپراطوری عثمانی گردید و از آن پس نام «آمد» به دیار بکر مبدل گردید. و هنوز باروهای عالی آن که از بازالت سیاه و غالباً در قرن چهارم میلادی بوسیله قسطنطین اول و ژوستی نین ساخته شده است باقی است. شهر دیاربکر، کرسی ولایت دیاربکر از مراکز تجارتی و صنعتی است و در حدود 345300 تن سکنه دارد اما جمعیت دیاربکر درگذشته پیوسته در حال تغییر بوده است لذا جغرافی نویسان تعداد سکنه آن را مختلف نوشته اند. اکثر ساکنان دیاربکر مسلمانان ترک و کردند و مسیحیان ، یونانی ، ارمنی و آسوری دراین منطقه رفته رفته در میان اکثریت مستهلک شده اند و در این شهر آرامگاه خالدبن الولید و مورخ ایرانی ملاعزیز مصلح الدین لاری در نزدیکی شیخ رومی قرار دارد. رجوع به دائرة المعارف اسلامی و دائرة المعارف فارسی و ترجمه سرزمینهای خلافت شرقی لسترنج ص 94، 93 شود.
دانشنامه عمومی
دیاربکر یا آمِد (به ترکی: Diyarbakır، به کردی: ئامه د، به آشوری: ܐܡܝܕ) شهری در جنوب شرقی کشور ترکیه است.
مسجد جامع دیاربکر
مسجد شیخ مختار
دیاربکر از قدیم شهر مهم و عمده ای در جنوب شرقی ترکیه بود که در بستر و جلگه های رودخانه دجله واقع بود و مرکز ایالت دیاربکر بود. در سرشماری رسمی سال ۲۰۱۶، ایالت دیاربکر ۲،۱۲۸٫۹۵۸ نفر جمعیت داشت. در سرشماری رسمی سال ۲۰۱۶، شهر دیاربکر ۱،۶۷۳،۱۱۹ نفر جمعیت داشت. دیاربکر بزرگترین شهر در منطقه آناتولی جنوبی است.
شهر دیاربکر دارای برج و باروی تاریخی استواری است که در زمان های قدیم به عنوان پادگان لشکریان عثمانی برای نبرد با لشکر ایران بکار می رفته است. ایرانیان، عرب ها، ترک ها و مغول ها در دوره های گوناگون بر این شهر و باروهای آن فرمان رانده اند.
شهر دیاربکر دارای برج و باروی تاریخی استواری است که مربوط به دوره امپراتوری روم شرقی است.نام دیار بکر یا سرزمین بکر از زبان عربی مشتق شده و به عرب های قبیله بکر بن وائل اشاره می کند که در اوایل آمدن اسلام در قرن هفتم میلادی در این منطقه سکنا گزیدند. از گذشته در داخل ترکیه، دیار بکر بخاطر هندوانه های بزرگش شناخته شده بوده است.
مسجد جامع دیاربکر
مسجد شیخ مختار
دیاربکر از قدیم شهر مهم و عمده ای در جنوب شرقی ترکیه بود که در بستر و جلگه های رودخانه دجله واقع بود و مرکز ایالت دیاربکر بود. در سرشماری رسمی سال ۲۰۱۶، ایالت دیاربکر ۲،۱۲۸٫۹۵۸ نفر جمعیت داشت. در سرشماری رسمی سال ۲۰۱۶، شهر دیاربکر ۱،۶۷۳،۱۱۹ نفر جمعیت داشت. دیاربکر بزرگترین شهر در منطقه آناتولی جنوبی است.
شهر دیاربکر دارای برج و باروی تاریخی استواری است که در زمان های قدیم به عنوان پادگان لشکریان عثمانی برای نبرد با لشکر ایران بکار می رفته است. ایرانیان، عرب ها، ترک ها و مغول ها در دوره های گوناگون بر این شهر و باروهای آن فرمان رانده اند.
شهر دیاربکر دارای برج و باروی تاریخی استواری است که مربوط به دوره امپراتوری روم شرقی است.نام دیار بکر یا سرزمین بکر از زبان عربی مشتق شده و به عرب های قبیله بکر بن وائل اشاره می کند که در اوایل آمدن اسلام در قرن هفتم میلادی در این منطقه سکنا گزیدند. از گذشته در داخل ترکیه، دیار بکر بخاطر هندوانه های بزرگش شناخته شده بوده است.
wiki: دیاربکر
دانشنامه آزاد فارسی
دیاربَکْر
دیاربَکْر
شهر و ولایتی در جنوب شرقی جمهوری ترکیه، در حوضۀ رود دجله. ارتفاع آن از سطح دریا ۶۵۰ متر است. آب وهوای خشک و نسبتاً گرم دارد. بلندترین کوه آن، آق داغ، ۲,۵۳۱ متر ارتفاع دارد. منابع اقتصادی آن کشت غلات و حبوبات و گیاهان صنعتی، دامداری، فرآوری مواد غذایی و استخراج معادن سرب، آهن، روی و نفت است. نام دیاربکر در متون قدیم، آمِد بوده است. گویند چون قبیلۀ عرب بکر بن وائل در این دیار سکونت گزید، آن جا را دیاربکر خواندند. آمِد شهری باستانی بود با طرحی رومی که ساکنان آن را رومیان، یونانیان، و سُریانیان تشکیل می داد. شهر آمِد به سبب موقعیت ممتاز بر سر راه کاروان های تجاری غرب آناتولی و شمال بین النّهرین مورد توجه شاهان ساسانی بود. در ۳۶۰م شاپور دوم ساسانی بر یولیانوس مُرتَّد، امپراتور روم، پیروز شد و آمِد را به قلمرو ایران افزود. شاپور، مردم آمد را، که صنعتگرانی ماهر بودند، به شوش تبعید کرد. سپس قُباد اول (۴۸۷ـ۵۳۱م) در نبردی خونین، که در آن بیش از ۵۰هزار سرباز ایرانی کشته شدند، شهر آمد را فتح کرد؛ اما رومیان شهر را بار دیگر پس گرفتند. در ۶۰۵م خسروپرویز آمد را دوباره فتح و تاراج کرد؛ اما هِراکلیوس (هِرقِل) توانست آمد را دوباره پس بگیرد. از آن پس، آمد در قلمرو روم باقی ماند. در ۴۶۴ق، اَلپ اَرسلان سلجوقی بر آن جا مسلط شد و امیرتیمور گورکانی در ۷۹۶ق شهر را فتح کرد. اوزون حسن، مرکز حکومت آق قویونلو را از آمِد به تبریز منتقل کرد. شاه اسماعیل صفوی در ۹۱۳ق شهر را به تصرف خود درآورد و سرانجام بعد از جنگ چالدران، دیاربکر برای همیشه ضمیمۀ قلمرو عثمانی شد. آمد، میافارقین، حصن کیفا، و ارزن از شهرهای عمدۀ آن به شمار می روند. آثار تاریخی آن عبارت اند از دژ دیاربکر، که به فرمان امپراتور قسطنطین اول ساخته شد؛ اولو جامع، از کهن ترین مسجدهای ترکیه؛ مسجد علی پاشا (کار معمار سنان)؛ و قصر آتاتورک. از این شهر برخی شاعران و مؤلفان فارسی نویس برخاسته اند، که از آن جمله اند: شریفی آمدی، درویش خلیلی، خلیفۀ آمدی، و سلیمان نظیف.
دیاربَکْر
شهر و ولایتی در جنوب شرقی جمهوری ترکیه، در حوضۀ رود دجله. ارتفاع آن از سطح دریا ۶۵۰ متر است. آب وهوای خشک و نسبتاً گرم دارد. بلندترین کوه آن، آق داغ، ۲,۵۳۱ متر ارتفاع دارد. منابع اقتصادی آن کشت غلات و حبوبات و گیاهان صنعتی، دامداری، فرآوری مواد غذایی و استخراج معادن سرب، آهن، روی و نفت است. نام دیاربکر در متون قدیم، آمِد بوده است. گویند چون قبیلۀ عرب بکر بن وائل در این دیار سکونت گزید، آن جا را دیاربکر خواندند. آمِد شهری باستانی بود با طرحی رومی که ساکنان آن را رومیان، یونانیان، و سُریانیان تشکیل می داد. شهر آمِد به سبب موقعیت ممتاز بر سر راه کاروان های تجاری غرب آناتولی و شمال بین النّهرین مورد توجه شاهان ساسانی بود. در ۳۶۰م شاپور دوم ساسانی بر یولیانوس مُرتَّد، امپراتور روم، پیروز شد و آمِد را به قلمرو ایران افزود. شاپور، مردم آمد را، که صنعتگرانی ماهر بودند، به شوش تبعید کرد. سپس قُباد اول (۴۸۷ـ۵۳۱م) در نبردی خونین، که در آن بیش از ۵۰هزار سرباز ایرانی کشته شدند، شهر آمد را فتح کرد؛ اما رومیان شهر را بار دیگر پس گرفتند. در ۶۰۵م خسروپرویز آمد را دوباره فتح و تاراج کرد؛ اما هِراکلیوس (هِرقِل) توانست آمد را دوباره پس بگیرد. از آن پس، آمد در قلمرو روم باقی ماند. در ۴۶۴ق، اَلپ اَرسلان سلجوقی بر آن جا مسلط شد و امیرتیمور گورکانی در ۷۹۶ق شهر را فتح کرد. اوزون حسن، مرکز حکومت آق قویونلو را از آمِد به تبریز منتقل کرد. شاه اسماعیل صفوی در ۹۱۳ق شهر را به تصرف خود درآورد و سرانجام بعد از جنگ چالدران، دیاربکر برای همیشه ضمیمۀ قلمرو عثمانی شد. آمد، میافارقین، حصن کیفا، و ارزن از شهرهای عمدۀ آن به شمار می روند. آثار تاریخی آن عبارت اند از دژ دیاربکر، که به فرمان امپراتور قسطنطین اول ساخته شد؛ اولو جامع، از کهن ترین مسجدهای ترکیه؛ مسجد علی پاشا (کار معمار سنان)؛ و قصر آتاتورک. از این شهر برخی شاعران و مؤلفان فارسی نویس برخاسته اند، که از آن جمله اند: شریفی آمدی، درویش خلیلی، خلیفۀ آمدی، و سلیمان نظیف.
wikijoo: دیاربکر
کلمات دیگر: