جغرافیای بلوچستان

wikinoor: ناصرالدین شاه نگارش شده و از نظر تاریخ نگارش مقدم بر جغرافیای کرمان است؛ اما با توجه به هم مرز بودن کرمان و بلوچستان، این دو اثر از نظر بررسی مسائل اجتماعی، سیاسی، جغرافیایی و تاریخی این حوزه می توانند مکمل یکدیگر باشند. خاصه این که مؤلف در جغرافیای بلوچستان مطالبی را درج کرده است که در جغرافیای کرمان نیامده است. مؤلف در جغرافیای بلوچستان، صرف نظر از مسائل جغرافیایی و ذکر دهات و فواصل آن، به موضوعات اجتماعی نیز توجه کرده و از آداب و رسوم و سنن اجتماعی؛ مانند عروسی، طلاق، عزاداری در میان طوایف، از جمله طوایف جوسی و جالق سخن رانده است که از نظرگاه پژوهش های اجتماعی می تواند، مورد توجه قرار گیرد. اوضاع سیاسی هر منطقه از جمله دیگر مباحثی است که نوسینده از آن غافل نبوده است: «بندر طیس در تصرف حاکم بلوچستان متعلق به کرمان است و بیست فرسخ تا گه مکران و راه آن آب می باشد و آبادانی ندارد و عراده و کالسکه به سهولت می رود و بندر چابهار در تصرف اعراب مسقط است. تدارک و استعداد جنگ ندارد. اگر حکمران کرمان به همان بلوچیه سرباز و مکران امر کند به سهولت آنجا را تصرف خواهد نمود». وی در نگارش این اثر به مسائل اقتصادی نیز بی توجه نبوده است. سرزمینی که می توانسته در اثر توجه حاکمان وقت آباد و در حد خود بهره دهی داشته باشد، به علت غفلت مسئولان محلی و مرکزی بی ثمر مانده و به دست فراموشی سپرده شده است. مؤلف از استعداد زمین های بلوچستان و از ظلم رفته بر سرزمین سوخته سخن می گوید و با حسرت تمام و از سر دلسوزی می نویسد: «اگر توجهی شود به دلیل مستعد بودن قابل بهره برداری و با اندک مخارج جزئی می توان چندین مزرعه را آباد کرد و به هر اندازه که ضروری باشد، معاش اهالی را از این ناحیه تامین کرد». او این سرزمین ها را مستعد برای کاشت گندم، جو، پنبه، حنا، ماش، لوبیا، کنجد و سایر حبوبات می داند مشروط به اینکه توجه کافی و وافی به این منطقه بشود.
← فصل اول
...