تاریخ طبرستان و رویان و مازندران

تاریخ طبرستان و رویان و مازندران، کتابی تاریخی به زبان فارسی اثر ظهیرالدین مرعشی است که در حدود ۸۸۱ قمری تألیف شده است. این کتاب تلفیقی است از تاریخ طبرستان (کتاب جمال الدین رویانی) و تاریخ رویان اثر مولانا اولیاءالله آملی و نویسنده دو فصل بر این کتاب ها افزوده است. کسروی تاریخ رویان را رونویسی از تاریخ طبرستان (کتاب) ابن اسفندیار می داند اما مرعشی با آنکه به روشنی گفته است که جملات را از کتاب آملی بدون تغییر نقل کرده است، در کتابش نامی از ابن اسفندیار نبرده است و گمان بر این است که به کتاب اصلی یعنی تاریخ طبرستان دسترسی نداشته است. برای نخستین بار، برنهارد دورن این کتاب را با مقدمه ای مفصل به زبان آلمانی در سال ۱۸۵۰ میلادی (برابر ۱۲۶۶ ق.) در پترزبورگ منتشر کرد. این کتاب همراه با ترجمه مقدمهٔ دورن به کوشش عباس شایان در سال ۱۳۳۳ در تهران منتشر شد.

[ویکی فقه] تاریخ طبرستان و رویان و مازندران، کتابی به فارسی در شرح رویدادهای طبرستان و رویان و مازندران از دوره باستان تا ۸۸۱، تألیف سیدظهیرالدین مرعشی می باشد. این کتاب به نام کارکیا میرزاعلی، از امرای خاندان کیاییان (حک: ۸۸۳ ـ ۸۹۴)، نوشته شده است.
آغاز تحریر آن روشن نیست. مؤلف تاریخ پایان آن را ۸۸۱ آورده است.

کیفیت نگارش این کتاب
این کتاب تلفیقی است از تاریخ طبرستان علی بن جمال الدین رویانی و تاریخ رویان اولیاءاللّه آملی و مؤلف دو فصل بر آن ها افزوده است.
مرعشی پس از مطالعه دو کتاب یادشده، اولی را موجز و دومی را مطوّل یافته و بنا را بر تلفیق آن دو اثر گذاشته است.
او به صراحت می گوید که عبارات آملی را بدون تغییر و عیناً نقل کرده است.
با توجه به آن که تاریخ رویان رونویسی از تاریخ طبرستان ابن اسفندیار است و مرعشی در اثر خود نامی از ابن اسفندیار نبرده، روشن می شود که به تاریخ طبرستان دسترسی نداشته است.
اوزلی در کتابش، (سفر هایی به کشورهای گوناگون مشرق زمین)، بدون در نظر گرفتن زمان تألیف تاریخ طبرستان گفته است که کتاب ابن اسفندیار، اقتباسی است از کتاب سیدظهیرالدین مرعشی.

محتوای کتاب
تاریخ طبرستان و رویان و مازندران مشتمل است بر دیباچه، مقدمه و چندین فصل.
مرعشی در مقدمه کتاب، به ضرورت علم تاریخ پرداخته و پنج طبقه اجتماعی را که به نظر او شکل دهنده جوامع انسانی اند، شرح داده است.

← بیان جغرافیای تاریخی بعضی مناطق
...