چوپانیان

چوپانیان (آل چوپان) دودمانی بودند که طی سده هشتم (۷۳۸–۷۵۸ق) در قسمتی از ایران حکومت کردند.
این دودمان سلسله ای از امرا بود که پس از درگذشت ابوسعید بهادرخان آخرین ایلخان مغول در قسمتی از ایران حکومت کرد. مؤسس آن امیر شیخ حسن چوپانی پسر بزرگ تر امیر تیمورتاش بن امیر چوپان سلدوز است و پس از او برادر کوچک ترش امیر ملک اشرف چوپانی حکومت کرد. پادشاهان خاندان چوپانی منحصر به همین دو تن است.
چوپانیان از خانواده مغول بودند که در قرن ۱۴ میلادی به شهرت رسیدند. در آغاز زیر نظر ایلخانیان حکومت می کردند ولی پس از سرنگونی آن ها، تقریباً همگی سرزمین های آنان را زیر کنترل درآوردند. چوپانیان آذربایجان را پایگاه قدرت خود قرار دادند؛ تا زمانی که جلایریان در بغداد به قدرت رسیدند.
شیخ حسن چوپانی اولین امیر چوپانی بود که بیشتر مورخان او را گرداننده حکومت و ابوسعید بهادرخان را بازیچه دست وی می خوانند. بعد از مرگ ابوسعید در ۱۳ ربیع الثانی ۷۳۶ هجری، ایلخانان رو به سقوط می رفتند و بر اثر همین اتفاقات، شیخ حسن از فرصت استفاده کرده و حکومتی در بخشی از ایران تشکیل داد. وی در ۷۴۴ هجری به دست زن و چند تن از کنیزانش کشته شد.

چوپانیان (قرن ۸ق)
سلسله ای از امرای مغول. نام این سلسله از «امیرچوپان» که در دورۀ اُلجایتو، امیرالاُمرای کل و در زمان سلطان ابوسعید بهادر، یکه تاز میدان بود، گرفته شده است. پس از او، پسران و نوادگانش در آذربایجان، عراقِ عجم، آسیای صغیر و گرجستان به فرمانروایی رسیدند و به نام چوپانیان مشهور شدند. حکومت امیران چوپانی در واقع ادامۀ فرمانروایی مغولان در ایران است. آن ها گروهی از قبایل مغول بودند که ظاهراً فردی از خان های مغول را به تخت می نشانیدند و به نام او مقاصد خویش را پیش می بردند. چوپانیان همواره با آل مُظَفّر در جنوب و آل جَلایر در غرب ایران در جدال بودند. فرمانروایان مشهور چوپانی عبارت اند از امیر شیخ حسن کوچک و امیر مَلِک اشرف که با کشته شدن او در ۷۵۹ق، دورۀ سیاسی سلسلۀ چوپانی نیز پایان یافت.