حسن و قبح شرعی

[ویکی فقه] حسن و قبح شرعی به حسن یا قبح امری به اعتبار تعلق حکم شرع به آن اطلاق می شود.
حسن و قبح شرعی، مقابل حسن و قبح عقلی بوده و عبارت است از حسن و قبح افعال اختیاری انسان که ناشی از حکم شارع به حسن و یا قبح آنها می باشد؛ یعنی هر فعلی را که شارع به حُسن آن حکم کرد، حَسن است و هر فعلی را که به قبح آن حکم نمود، قبیح است؛ به بیان دیگر، تنها مناط حسن و قبح افعال، حکم شارع است و صرف نظر از آن، مناط دیگری برای حسن و قبح وجود ندارد؛ پس اعمال ذاتاً نه خوب و نه بد می باشند، بلکه خوبی و بدی آنها به نظر شارع بستگی دارد؛ «الحسن ما حسّنه الشارع والقبیح ما قبّحه الشارع».در این نظریه، حسن و قبح تابع اعتبار شارع است، پس اگر شارع قضیه ای را به گونه ای دیگر اعتبار کند، یعنی آن چه را که تا به حال حسن و نیکو می دانست، از امروز به بعد تقبیح نماید، چیزی که تا دیروز نیکو بود از امروز قبیح می شود و اگر کاری را که شارع تا کنون قبیح می دانست، از امروز نیکو شمارد، آن کار حسن می شود.
بررسی
اشاعره منکر حسن و قبح عقلی افعال بوده و معتقدند حسن و قبح افعال تابع اعتبار شرع است.عدلیه ( معتزله و امامیه ) معتقدند برخی افعال با قطع نظر از حکم شارع، در نظر عقل، حسن می باشد (به صورت علّت تامه یا مقتضی)، مانند: عدالت و علم ، و برخی دیگر قبیح می باشد، مانند: ظلم و جهل ، و تعدادی دیگر نه حسن است و نه قبیح، مانند: راه رفتن و آب خوردن.