کلمه جو
صفحه اصلی

شیخ خلیفه مازندرانی

دانشنامه عمومی

شیخ خلیفه مازندرانی، معروف به شیخ خلیفه، بنیان گذار نهضت سربداران خراسان بود.
شیخ حسن جوری
شیخ جوینی
شیخ خلیفه مردی پاکیزه روزگار بود از اهالی مازندران که چندی را در نزد شیخ بالو زاهد آملی هم قریهٔ خود - که از اقطاب مازنداران به شمار می رفت - تلمذ و شاگردی کرد. اما چون آنچه را که به دنبالش بود در محضر ایشان نیافت، تصمیم گرفت تا به محضر شیوخ و عرفای دیگر بشتابد.
در این ایام شیخ رکن الدین علاء الدوله سمنانی جزو شیوخ بزرگ زمان خود بود. لذا شیخ به محضرش شتافت تا گمشدهٔ خود را در کنار او بیابد. لیکن آنچه را که می جست در محضر او نیز نیافت. چنان که روزی شیخ علاءالدوله از وی پرسید: «به کدام مذهب از مذاهب اربعه معتقدی؟» و شیخ خلیفه جواب داد «ای شیخ آنچه من می طلبم از این مذهب ها بالاتر است.»و همین جواب کافی بود تا از محضر شیخ علاء الدوله سمنانی نیز خارج شود و به دامن شیخی دیگر از شیوخ زمان یعنی خواجه غیاث الدین هبه الله حموی در بحر آباد جوین بشتابد.
لیکن در بحرآباد نیز به خواستهٔ خود نرسید و لذا رخت سفر بربست و در سبزوار اقامت گزید.

دانشنامه اسلامی

[ویکی شیعه] شیخ خلیفه مازندرانی (متوفای ۷۳۶ ه) از عالمان شیعه و مبارزان سیاسی ایران. شیخ حسن جوری از مریدان وی بوده و به این سبب شیخ خلیفه رهبر فکری جنبش سربداران در نیمه اول قرن هشتم هجری در بیهق (سبزوار) محسوب می شود. شیخ خلیفه مدتی مرید شیخ بالوی از زاهدان نامدار آن دوران بود و زمانی نیز ملازم شیخ علاءالدوله سمنانی گردید. وی زمانی نیز به خراسان هجرت کرد و پس از درک محضر خواجه غیاث الدین حموی و عدم اقناع روحیه اش به سبزوار رفته و در مسجدی نشست و به وعظ و ارشاد مردم مشغول گردید. منابع تاریخی ستایش‎هایی از تقوای شیخ خلیفه دارند که موجب نفوذ معنوی وی در میان مردم بود. ورود شیخ خلیفه به مسائل اجتماعی و سیاسی و بیان نظرات ظلم‎ستیز وی و گسترش نفوذ کلامش در میان مردم موجب گردید که برخی بزرگان و حکام خراسان، وی را به قتل برسانند.
شیخ خلیفه از اهالی مازندران است که منابع تاریخی از شهرت وی به تقوا و پاکیزگی سخن گفته اند. از تولد، نسب و دوران کودکی اش اطلاعاتی در دست نیست. در جوانی به تحصیل علوم دینی رایج زمان پرداخت، قرآن را حفظ کرد و در علم تجوید و ترتیل قرآن تبحر یافت. شیخ در مسایل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی روحیه ای جستجوگر داشت و علومی که مطالعه کرده بود، موجب اقناعش نشد و در نهایت ترک تحصیل کرد.
ظلم فرمانروایان مغول و دست نشانده های ستمگر آنان در مازندران و فقر عمومی مردم، شیخ خلیفه را به بررسی، علت یابی و تحقیق درباره مسایل روز جامعه خود و در نتیجه چاره جویی از استادان و متفکران زمان خود ترغیب نمود.


کلمات دیگر: