کسایی مروزی

مجدالدین ابوالحسن کسایی مروزی (زادهٔ ۳۴۱ ه‍. ق در مرو)، شاعر ایرانی در نیمهٔ دوم سده چهارم هجری و (شاید) آغاز سده پنجم هجری است. چنان که از نامش برمی آید و خود وی نیز به این امر اشاره دارد اهل مرو بود. کسایی در اواخر دورهٔ سامانیان و اوایل دوره غزنویان می زیسته است. وی مقیم نخشب (نسف، نزدیک به بخارا) بوده و ذکرش در میان شاعران نسف آمده است.
محمدامین ریاحی (۱۳۸۶)، کسایی مروزی، زندگی، اندیشه و شعر او، تهران: انتشارات علمی
بدیع الزمان فروزانفر، سخن و سخنوران
ذبیح الله صفا، تاریخ ادبیات در ایران، جلد اول
محمد دبیر سیاقی، پیشاهنگان شعر پارسی، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی
محمدرضا شفیعی کدکنی، صور خیال در شعر فارسی
نام کسایی در چهار مقاله نظامی عروضی به صورت ابوالحسن کسایی آمده است، و در دمیةالقصر باخرزی دو بیت از او به نام ابوالحسن مروزی نقل شده و نیز در همان کتاب از او چنین یاد شده است: «ابوالحسن علی بن محمد الکسایی المجتهد المقیم به نسف و مروزی الاصل». نوشتهٔ این دو تن که از مردم خراسان بوده و نزدیک به عصر کسایی می زیسته اند اعتبار تمام دارد، و آنچه تذکره نویسان متأخر مغایر با آن نوشته اند قابل نقل و اعتنا نیست؛ و نیز نحوهٔ ذکر او در دمیةالقصر و لباب الالباب چنان است که گویا این شاعر به نام ابوالحسن مروزی یا «مروزیِ» مطلق نیز شهرت داشته است.
تاریخ تولد او را بنا بر قول خود شاعر در روز چهارشنبه ۲۷ ماه شوال سال ۳۴۱ هجری تعیین کرده اند و این تاریخ را در مطلع قصیدهٔ لامیهٔ خود که قسمتی از ابیات ان در دست است چنین آورده است:
قصیده لامیه خود در اصل، سرودهٔ سراج الدین اوشی به زبان عربی با موضوع توحید است که به فارسی و ترکی نیز ترجمه شده.

کسایی مروزی، کنیه او ابوالحسن یا ابواسحاق و لقبش مجدالدین است. در اواخر عهد سامانی و اوایل عهد غزنوی می زیسته است. زادروز: (۳۴۱ هجری قمری) در مرو. تاریخ وفات او مشخص نیست.
• «به سیصدوچهل و یک رسید نوبت سال// چهارشنبه و سه روز باقی از شوال// بیامدم به جهان تا چه گویم و چه کنم// سرود گویم و شادی کنم به نعمت و مال»• «ستوروار بدین سان گذاشتم همه عمر// که برده گشتهٔ فرزندم و اسیر عیال»• «دریغ فر جوانی دریغ عمر لطیف// دریغ صورت نیکو دریغ حسن و جمال// کجا شد آن همه خوبی کجا شد آن همه عشق// کجا شد آن همه نیرو کجا شد آن همه حال»• «گذاشتیم و گذشتیم و بودنی همه بود// شدیم و شد سخن ما فسانه اطفال»• «گل نعمتی است هدیه فرستاده از بهشت// مردم کریم تر شود اندر نعیم گل// ای گلفروش گل چه فروشی برای سیم؟// وز گل عزیزتر چه ستانی به سیم گل؟»• «به مدحت کردن مخلوق روح خویش بشخودم// نکوهش را سزاوارم که جز مخلوق نستودم»• «باش ممدوح بسی شاعر که ممدوحان بسی// زنده نامند از دقیقی و کسایی و شهید» -> سوزنی سمرقندی
• «دیبه رومی ست سخن های او// گر سخن شهره کسایی کساست» -> ناصرخسرو قبادیانی
• «کرد عتبی با کسای همچنان کردار خوب// ماند عتبی از کسایی تا قیامت زنده نام» -> سوزنی سمرقندی
• «که دیبای رومی است اشعار من// اگر شعر فاضل کسایی کساست» -> ناصرخسرو قبادیانی
• «گر بخواب اندر کسایی دیدی این دیبای من// سوده کردی شرم و خجلت مر کسایی را کسا» -> ناصرخسرو قبادیانی
• «گر سخن های کسایی شده پیرند و ضعیف// سخن «حجت» با قوت و تازه و برناست» -> ناصرخسرو قبادیانی

[ویکی اهل البیت] این صفحه مدخلی از اثر آفرینان است
کسایی مروزی، حکیم مجدالدین، ابواسحاق، ابوالحسن علی
شاعر، متخلص به کسایی. در مرو به دنیا آمد. وی علاوه بر قریحه شاعری در مراتب علمی و به ویژه در علم صرف و بر دیگران مقدم بود. در اواخر عهد سامانی و اوایل عهد غزنوی می زیست. در آغاز کار مداح وزیرانی چون عبیداللَّه بن احمد عتبی (م 372 ق).
وزیر نوح بن منصور سامانی و شاهانی چون سلطان محمود غزنوی بود. ولی در اواخر عمر از این کار پشیمان شد. ناصرخسرو معاصر وی است و در قصاید خود از او بسیار یاد می کند. او در عهد خود مشهور بوده و با توجه به اشعارش از شاعران شیعی زمان خود به شمار می آید. وی در مدح حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام اشعار زیادی دارد و نخستین شاعری بود که در موعظه و حکمت به مراحل مهمی از پیشرفت رسید.
کسایی در اواخر عمر به تهذیب نفس و تصفیه ی باطن پرداخت و در کسوت زهد و ورع زیست. در «شاعران همعصر رودکی» نام وی ابوالحسن علی بن محمد ذکر شده و آمده است که او تا سالهایی پس از 419 ق می زیسته است. از آثارش: دیوان شعر شامل سه هزار بیت.