کلمه جو
صفحه اصلی

وحشی بافقی

فرهنگ فارسی

کمال الدین وحشی بافقی کرمانی در اواخر عهد شاه اسماعیل اول صفوی در قصبه بافق در ۲۴ فرسنگی یزد متولد شد سپس از آنجا به یزد آمد و بیشتر ایام حیات را در آنجا بسر برد .

لغت نامه دهخدا

وحشی بافقی. [ وَ ی ِ ] ( اِخ ) کمال الدین وحشی بافقی کرمانی ، در اواخر عهد شاه اسماعیل اول صفوی در قصبه بافق در 24فرسنگی یزد متولد شد، سپس از آنجا به یزد آمد و بیشتر ایام حیات را در آنجا بسر برد. چون بافق از اعمال کرمان بوده است او را کرمانی نیز گفته اند. شاعری پرشور و نغزگفتار و شوریده حال بود. او را قصایدی است در مدح شاه طهماسب و اعیان دربار او. ولی قصاید و ترکیب بندهای او بیشتر در مدح غیاث الدین محمد، ملقب به میرمیران است که در یزد حکومت داشت. از وحشی بافقی غیر از مثنوی فرهاد و شیرین دو مثنوی دیگر به نام «ناظر و منظور» و «خلد برین » و نیز دیوان قصائد و غزلیات و قطعات باقی مانده است. مثنویهای او ازجمله مثنوی های نیکوی دوره اخیر ادب فارسی است. ترکیب بندهای وحشی مشهور است. ( از فرهنگ فارسی معین ).
این غزل از اوست :
لاله اش از سیلیت نیلوفری شد آه آه
ای معلم شرم از آن رویت نشد رویت سیاه
ای معلم ، ای خداناترس ، ای بیدادگر
من گرفتم دارد اوهمسنگ حسن خود گناه
کرد رویت صد نگاه جان فزا از بهر عذر
خونبهای صد هزاران چون تو ناکس هر نگاه
باد دستت خشک همچون خامه آن ماهرو
باد رخسارت سیه چون مشق آن تابنده ماه
جان من معذور فرما، من نبودم باخبر
زندگی را ورنه من میساختم بر وی تباه
این زمان هم غم مخور دارم برای کشتنش
همچو وحشی تیر آه جان گداز عمرکاه.
رجوع به دیوان وحشی بافقی چ حسین نخعی شود.

دانشنامه عمومی

کمال الدّین یا شمس الدّین محمّد وحشی بافقی یکی از شاعران نامدار سدهٔ دهم ایران است که در سال ۹۳۹ هجری قمری در شهر بافق از توابع یزد چشم به جهان گشود. دوران زندگی او با پادشاهی شاه طهماسب صفوی و شاه اسماعیل دوم و شاه محمد خدابنده هم زمان بود.وی تحصیلات مقدماتی خود را در زادگاهش سپری نمود. وحشی در جوانی به یزد رفت و از دانشمندان و سخنگویان آن شهر کسب فیض کرد و پس از چند سال به کاشان عزیمت نمود و شغل مکتب داری را برگزید. وی پس از روزگاری اقامت در کاشان و سفر به بندر هرمز و هندوستان، در اواسط عمر به یزد یا کرمان دقیقا مشخص نیست بازگشت و تا پایان عمر (سال ۹۹۱ هجری قمری) در این شهر زندگی کرد.
شرح پریشانی
این شاعر بزرگ روزگار خود را با اندوه و سختی و تنگدستی و تنهایی گذراند و دراشعار زیبا و دلکش او سوز و گداز این سال های تنهایی کاملاً مشخص است. وی غزل سرای بزرگی بود و در غزلیات خود از عشق های نافرجام، زندگی سخت و مصائب و مشکلات خود یاد کرده است.کلیات وحشی متجاوز از نُه هزار بیت و شامل قصیده، ترکیب بند و ترجیع بند، غزل، قطعه، رباعی و مثنوی است.وحشی دو منظومهٔ عاشقانه دارد. یکی ناظر و منظور که عشق همجنس گرایانهٔ پسران شاه و وزیری را بر یکدیگر روایت می کند، و دیگری فرهاد و شیرین یا شیرین و فرهاد به استقبال از خسرو و شیرین نظامی گنجه ای. مثنوی نخستین به سال ۹۶۶ به پایان رسید و ۱۵۶۹ بیت است و امّا مثنوی دوم که از شاهکارهای ادب دراماتیک پارسی است، هم از عهد شاعر شهرت بسیار یافت لیکن وحشی بیش از ۱۰۷۰ بیت از آن را نساخت و باقی آن را وصال شیرازی شاعر مشهور سده سیزدهم هجری (م ۱۲۶۲) سروده و با افزودن ۱۲۵۱ بیت آن را به پایان رسانیده است. شاعری دیگر به نام صابر شیرازی بعد از وصال ۳۰۴ بیت بر این منظومه افزود.مثنوی معروف دیگری که وحشی به پیروی از نظامی سرود، خلد برین است که بر وزن مخزن الاسرار نظامی گنجه ای می باشد. مثنوی های کوتاهی از وحشی در مدح و هجو و نظایر آن ها بازمانده که اهمیت منظومه های یادشده را ندارد.
دیوان اشعار او شامل ۹۰۷۶ بیت غزل، قصیده، قطعه، رباعی، ترکیب بند، ترجیع بند، مخمس و مثنوی با تصحبح عزیزالله علیزاده در نشر فردوس در تهران در سال ۱۳۹۲ در ۶۷۲ صفحه منتشر شده است.
ISBN 978-964-00-0758-7 خانهٔ کتاب

نقل قول ها

وحشی بافقی، کمال الدین محمد وحشی بافقی ، شاعر پرشور و نغزگفتار ایرانی که قصیده، غزل، مثنوی و ترکیب بندهای او مشهور و دلنشین است. وحشی بافقی در سال (۹۳۶ هجری قمری) در قصبه بافق در ۲۴ فرسنگی یزد زاده شد. از آنجا که بخشهای وسیعی از یزد جزو ایالت کرمان محسوب می شده است و وحشی نیز مدتی در کرمان اقامت داشته است، در برخی منابع او را کرمانی دانسته اند. اجدادش توانگر و اهل علم بودند و خود نیز در آغاز ، چندی در کاشان مکتب دار بود. او را معاصر شاه اسماعیل و شاه طهماسب و شاه عباس اول دانسته اند.وی در سال (۹۹۷ هجری قمری)در سن شصت و یک سالگی درگذشت درمحله سر برج یزد در برابر مزار شاهزاده فاضل ، برادر امام هشتم به خاک سپرده شد.


کلمات دیگر: